Ülkemizde ortaya çıkan yeni koronavirüs hastalığı (COVID-19) ile ilgili merak edilen konuların başında hastalığın gıdalar ile bulaşıp bulaşmayacağı geliyor.
Öncelikle COVID-19 ile ilgili gıda kaynaklı bir vakarapor edilmiş değil. Ayrıca benzer hastalıklar olan SARS ve MERS’te de gıda kaynaklı bir vaka bulunmamakta. Şimdilik bilgiler COVID-19’un insandan insana çeşitli vücut sıvılarıyla bulaşabildiği yönünde.
Dolayısıyla bulaşmada iki yoldan söz etmek mümkün. Birinci yol öksürme veya hapşırma ile saçılan virüsün direkt olarak ağız, burun veya göz ile alınması. İkinci yol ise hasta kişi tarafından virüs ile bulaşık hale gelmiş yüzeylere veya cisimlere temas ettikten sonra yine virüsün ağız, burun veya göz ile alınması.
Bu noktada gıdaları da bir cisim olarak düşündüğümüzde, diğer pek çok virüste olduğu gibi COVID-19’un da gıdalara bulaşabilmesi söz konusu olabilir.
Korunmak için genel gıda hijyeni tedbirlerinin uygulanması yeterli olacaktır.
• Açıkta satılan gıdalara toz-toprak, kirli yüzeyler ile insanların hapşırık, öksürük ve elleriyle etkeni bulaştırması engellenmeli.
• Hastalık belirtisi gösteren kişiler gıda üretiminde çalışmamalı.
• Gıda ile temas edenler el hijyenine özen göstermeli. Gıda hazırlamadan önce, tuvaletten, paraya temastan, temizlik işlerinden, öksürdükten, hapşırdıktan, burnu sildikten sonra en iyice yıkanmalı.
• Etkenin pişirme sıcaklığına duyarlı olduğundan gıdalar iyi pişmiş olarak tüketilmeli.
• Çapraz bulaşmaların önlenmesi için, pişirildikten sonra tüketilecek gıdaların hazırlanması esnasında kullanılan cisimler (bıçak, kesme tahtası, kap gibi) çiğ olarak tüketilecek gıdaların hazırlanmasında kullanılmamalı.
• Market, manav, kasap, gıda üretim tesisi ve lokanta gibi gıda işletmelerinde insanların sıklıkla temas ettikleri yüzeyler etkin temizlik malzemeleri ile düzenli olarak temizlenmeli.
***
Merak edilen konulardan bir diğeri de COVID-19’unkedi ve köpek gibi evcil hayvanlardan insanlara bulaşıp bulaşamayacağı. Koronavirüsler arasında zoonoz, yani hayvanlar ve insanlar arasında karşılıklı bulaşabilen türler bulunmaktadır. Yeni bir koronavirüs olan COVID-19’un kaynağının hayvanlar olduğu düşünülse de hastalığın çıkış noktası henüz kesin olarak tespit edilebilmiş değil. Yapılan genetik sekans sonuçları, COVID-19’un Rhinolophus cinsi yarasalarda bulunan koronavirüs ile büyük benzerlik gösterdiği yönünde.
Sorumuza geri dönecek olursak. Hong Kong’da bir köpekte COVID-19 virüsünün tespit edildiği Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (OIE) tarafından açıklandı. Enteresan olan, köpeğin virüsü COVID-19 salgınına yakalanmış olan sahibiyle yakın teması sonucunda kapmış olması.
Yani şu anda COVID-19’un evcil hayvanlardan insanlara bulaşabildiğini söyleyemesek de aksi mümkün gözüküyor.
