Aile hukukundan doğan yükümlülüğün ihlal edilmesi suçu, aile içerisinde çocuğa karşı doğan bakım, eğitim gibi yükümlülüklerin ihlal edilmesi şeklinde olabileceği gibi; hamile eşin terk edilmesi ya da özen yükümlülüğüne aykırı davranış sergileyen anne ve babanın, çocuklarının sağlığını, güvenliğini tehlikeye sokması şeklinde de olabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 233. maddesinde düzenlenen aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlal edilmesi suçu; aile düzenine karşı suçlar bölümünde yer alır.
Madde metninde; “Aile hukukundan doğan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi, şikâyet üzerine, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Hamile olduğunu bildiği eşini veya sürekli birlikte yaşadığı ve kendisinden gebe kalmış bulunduğunu bildiği evli olmayan bir kadını çaresiz durumda terk eden kimseye, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilir. Velayet hakları kaldırılmış olsa da itiyadi sarhoşluk, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılması ya da onur kırıcı tavır ve hareketlerin sonucu maddi ve manevi özen noksanlığı nedeniyle çocuklarının ahlak, güvenlik ve sağlığını ağır şekilde tehlikeye sokan ana veya baba, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde düzenlenmiştir. Aile Hukukundan Kaynaklanan Yükümlülüğün İhlali suçu şu üç durumda oluşur;
1-) Bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünün ihlali suçu
Eş, çocuk ya da bakıma ihtiyacı olan yaşlı anne babanın bakım, eğitim gibi ihtiyaçlarının karşılanmaması hâlinde bu suç oluşur. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali suçunun oluşması için, suçu işleyen kişinin terk eylemini gerçekleştirmeden önce suç eylemini gerçekleştirmesi gerekir. Aileyi terk ettikten sonra yapılan bu eylemler, bu suçu oluşturmaz. Aile hukukundan kaynaklanan bakım, eğitim gibi yükümlülüklerin ihlal edilmesi, Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre belirlenir.
2-) Hamile kişiyi terk etme suçu
Hamile eşini, birlikte yaşadığı ve gebe kalmış olan evli olmayan bir kadını, çaresiz durumda terk eden kişi bakımından da aile hukukundan doğan yükümlülüğün ihlali suçu oluşur.
3-) Anne ve babanın çocuklara zarar verecek şekilde davranması suçu
Anne veya babanın, velayet hakkı kaldırılmış olsa dahi sürekli olarak sarhoşluk, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılması ya da onur kırıcı tavır ve hareketleri sonucunda çocuklarının ahlak, güvenlik ve sağlığını ağır şekilde tehlikeye sokması durumunda da bu suç oluşur.
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğünün ihlali suçları, birden çok seçimlik hareketle işlenebilen suçlardır. Suçun işlenebilmesi için kanunda belirtilen ve yukarıda saymış olduğumuz eylemlerden birisinin yapılması suçun işlenmesi için yeterli olacaktır. Bu suç ancak bir kişi tarafından bilerek ve isteyerek kasten işlenebilir. Dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı bir şekilde aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğünün ihlal edilmesi bu suçu oluşturmaz.
Şikâyet süresi ve zamanaşımı
Aile hukukundan kaynaklanan bakım, eğitim veya destek olma yükümlülüğünü yerine getirmeyen kişi hakkında yapılacak olan soruşturma veya kovuşturma şikâyete tabidir. Şikâyet süresi fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır. Ancak diğer fıkralar şikâyete tabi olmadığından savcılık soruşturmayı re’sen başlatır.
Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüğünün ihlal edilmesi suçunun, işlendiği tarihten itibaren 8 yıl içinde dava açılması gerekir. Dava açılmamış ya da açılan dava sona ermemiş ise 8 yıllık zamanaşımı süresinin dolması sonucunda düşme kararı verilir.
