Artan suç oranlarının da etkisiyle maalesef ki cezaevleri gün geçtikte dolmaya devam ediyor. Genelde cezalarının büyük bir kısmını kapalı ceza infaz kurumlarında geçiren mahkûmlar, açık cezaevlerine geçtikten sonra zaman zaman bu yerlerden firar ediyorlar. Bu gibi durumlar karşısında ise vatandaşın aklına; “Hapishaneden kaçmak suç mu?” “Mahkûm kaçarsa ne olur?” “Firar eden mahkûm ne kadar ceza alır?” gibi sorular gelmektedir.
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 292. maddesinde düzenlenen hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu; “Tutukevinden, ceza infaz kurumundan veya gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında altı aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” şeklinde düzenlenmiş olup, cezaevinden kaçan hükümlü ya da tutuklunun cezalandırılacağı belirtilmiştir.
Hükümlü ya da tutuklunun kaçması suçu; “tutukevinden veya cezaevinden kaçma” ve “gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçma” şeklinde olmak üzere iki şekilde işlenebilir. Hükümlü veya tutuklunun kaçması suçunun hükümleri;
1-) Ceza infaz kurumu dışında olsa bile, hükümlü olarak dışarıda çalışan kişilerin kaçması halinde uygulanır.
2-) Hapis cezası, adli para cezası yaptırımından çevrilen kişilerin kaçmaları halinde de firar suçu hükümleri uygulanır.
Hükümlü veya tutuklunun açık cezaevinden dışarı çıkarak geri dönmemesi halinde hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu (firar suçu) işlenmiş olur. Örneğin izinden dönmeyen ya da izin süresinin bitmesinin üzerinden iki günden fazla bir süre geçtikten sonra dönen hükümlü hakkında da hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu hükümleri uygulanır.
Firar eden kişiye verilecek ceza
Hükümlü veya tutuklunun ceza infaz kurumlarından, tutukevlerinden veya gözetimi altında bulunduğu görevlilerin elinden kaçması halinde, kaçan tutuklu veya hükümlünün cezalandırılacağı yaptırım altına alınmıştır. Hükümlü ya da tutuklunun görevli bir kimseye karşı zor kullanarak ya da bu kimseyi tehdit ederek tutuklu ya da hükümlü bulunduğu ceza infaz kurumundan kaçması durumunda bu kimseye verilecek ceza oranı artacak olup, bu kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Bu suçun, silahla işlenmesi veya birden çok tutuklu veya hükümlü tarafından birlikte işlenmesi halinde ise, verilecek ceza miktarı bir katına kadar artırılır. Hükümlü ya da tutuklunun kaçması suçunu işleyen kişinin, bu suçun işlenmesi esnasında kasten yaralama suçunun (ağırlaşmış halinin) veya kasten öldürme suçunun vuku bulması ya da yine suçun işlenmesi sırasında herhangi bir eşyaya zarar vermesi durumunda ayrıca işlenen bu suçlara ilişkin hükümlere göre ceza verilir. Hükümlü ya da tutuklunun kaçması suçu için düzenlenen bu hükümler aynı zamanda ceza infaz kurumu dışında çalıştırılan hükümlüler ile hapis cezası adlî para cezasından çevrilmiş olan kimseler hakkında da uygulanır.
Şüphelinin yakalanması hakkında verilen karar, kişinin tutukluluk veya hükümlülüğünden kaynaklanmıyorsa, kaçan kişi hakkında hükümlü veya tutuklunun kaçması suçu hükümleri uygulanamaz. Örnek vermek gerekirse tutuklu veya hükümlü olmayan kişinin üzerinde bulunan uyuşturucu madde ile kolluk kuvvetlerine yakalanması ve kaçması durumunda, kişi hakkında, tutuklu ve hükümlünün kaçması (firar) suçu hükümleri uygulanamaz, kişiye tutuklu ve hükümlünün kaçması suçundan ceza verilemez.
