San’a ziyaretimden yirmi yıl önce Güney Yemen’de Aden şehrini ziyaret etmiştim. Yemen o vakitler Kuzey ve Güney şeklinde ikiye bölünmüş idi…
2012 baharında Yemen’in San’a şehrini ziyaret etmiş ve rejim karşıtı gençlik hareketinin farklı gruplarına ait merkezleri gezmiştim. Bir uçtan öbür uca bu merkezleri dolaşmaktan muradım gerçek bir devrimin ve ortaya konmuş bir değişim düşüncesinin göstergelerini bulabilmekti. Ama ne yazık ki aradığımı bulamamıştım.
Kampların büyük bir kısmına girmiştim. Her birinin siyasi sembolleri ve sloganları farklı idi. Kavmiyetçisinden solcusuna, İslami grupların birçok çeşidine uğramıştım. Nihayetinde bu gezintimi Husiler’in kampında noktaladım. Rejime karşı konum ve tutumlarını sormuştum onlara. Önderleri, rejimi düşürmek için devrimin yanında olduklarını söylemişlerdi. Döndüğümde, şahit olduğum vaziyeti bir gazete yazısı ya da bir televizyon haber yorumu formatında kamuoyu ile paylaşamamıştım. Çünkü o atmosferde insanlar sözlerimi kabul etmeyecekti.
Özetle, onlarca farklı grubun çadırlarına girmiştim. Bu kalabalıkları birleştiren yegâne ortak noktanın gat[*] olduğunu görmüştüm. Bütün çadırlarda gat mevcut idi. Gatı bilmeyen onun Yemen’i perişan eden, ülkeye girdiği on yıllar boyunca halkının kanını emen bir uyuşturucu olduğunu da bilmez.
San’a ziyaretimden yirmi yıl önce Güney Yemen’de Aden şehrini ziyaret etmiştim. Yemen o vakitler Kuzey ve Güney şeklinde ikiye bölünmüş idi. O dönemde Güney halkı Kuzey kesimini kıskanırdı. Çünkü Kuzey kesimi hükümeti yılın bütün günlerinde gat çiğnemeye müsaade ediyordu! Oysa Güney kesiminde sadece Perşembe ve Cuma günleri gat çiğnemeye müsaade ediliyordu. Kuzey kesimi güçleri Güney kesimini işgal edip Yemen’i birleştirdiğinde, her iki kesimin halkı ‘gat çiğneme hakkı’ açısından eşitlenmiş oldu! Böylece aynen Kuzey’de olduğu gibi Güney’de de gat günlük hayatın bir parçası olup çıkmıştı. Gat yoluyla zengin fakir bütün halkın cebi boşaltılıyordu. Gat artık en önemli kültürel bileşen olmuştu! Her yerde rahatlıkla bulunabiliyordu. O kadar ki, Yemen’e gelen diplomatik heyetler arka planda gat çiğneyen şişik ve köpüklü ağızlar görüyordu. Heyetlerin bu şekilde ilk gördükleri de halkı koruma görevi uhdelerine tevdi edilmiş olan güvenlik güçleri oluyordu.
Fakir halkın durumu en iyi olanı bile günde tek öğün yemekle yetinmek zorunda. O da genellikle pirinç oluyor. Çünkü yeşil Yemen toprağı, doğal ziraat terk edildiği için verimliğini yitirmiş durumda. İçme suyu kaynaklarını gat ziraatı tüketmektedir. Bu sebeple günümüz Yemen halkı normal bir hayat sürebilmek için su bulmakta bile zorlanıyor. Yemen’de mevcut krizlere şimdi bir de su kıtlığı eklendi. Böylece, toplumun yaşadığı krizi derinleştirmek için meydana yeni bir savaşçı daha inmiş oldu. Bu yeni savaşçı koleradır. Su ve temizlik yetersizliğinden beslenen kolera fakir insanların bedenlerini işgal etmekte ve onları ölümle karşı karşıya getirmekteydi! UNICEF’in verilerine göre hastalık Yemen’de büyük bir hızla yayılmaktadır. Geçen haftaya kadar 65 bin kadar insan koleraya yakalanmış! Böylelikle kolera haklı olarak adını Yemen’deki savaşçılar listesinin başına yazdırmış oldu. Aynen daha önce gatın savaşın tartışmasız bir numaralı lideri olduğu gibi.
Uyuşturucunun pençesinde kıvranan sadece Yemen değil. Halklarımızın büyük çoğunluğu bu illete müptela olmuş durumda! Yemen’de gat varsa başka ülkelerimizde de haşhaş var, başka uyuşturucular var. Mesela medya uyuşturucusu! Çeşitli yayın organları, farklı ırk, din, kavmiyet ve mezhep pankartları taşıyan binlerce savaşçı da toplumlarımızda uyuşturucu etkisi yapmaktadır!
Yine mesela akılları uyuşturan ‘biricik lider’ uyuşturucumuz var! İnsanları uyuşturan gruplar var. Var da var…
Çeviri: Fethi Güngö
[*] Gat; (Catha edulis), Celastraceae familyasından Doğu Afrika’nın dönenceler arasında kalan bölgelerine özgü çiçekli bir bitki olup özellikle Yemen’de ve bazı Afrika ülkelerinde yaprağı ağızda çiğnenir. Uyuşturucu özelliği olan bu bitkinin üretimi ve tüketimi dünya genelinde yasaktır. Eymen Halid’in bu konudaki daha geniş bir yazısı 4 Nisan 2015 tarihinde bu köşeden yayımlanmıştı. http://dirilispostasi.com/a-6161-yemen-gat1-imparatorlugu.html
