Gıda tüketimi açısından helal ve haramın yanı sıra Kur’an-ı Kerim’de konu edilen bir diğer kavram tayyibdir. Çeşitli ayetlerde, tüketilmesi uygun görülen gıdalar için tayyib veya tayyıbât (çoğul) ifadeleri kullanmış olup, Müslümanlara hem helal ve hem de tayyib olan gıdaları tüketmeleri emredilmiştir. Tayyib kelimesinin tersi ise habis olup haram kılınan tüm gıdaların habis olduğu ifade edilmektedir.
“Tayyib” kelimesinin anlamı temiz vegüzel olduğundan“helal” kavramından daha derin anlamlar içermektedir. Bir gıda helal olsa da temiz bir şekilde üretilmediyse tayyib olmayacaktır. Örneğin, İslami usullere uygun olarak gerçekleştirilse de kesim esnasında bir koyun etine postun dışyüzü veya bağırsak içeriği dolaylı veya doğrudan temas ederse et kirlenecek ve zararlı mikroorganizmalar ile bulaşık hale gelecektir. Yani, her ne kadar koyun eti helal ise de tayyib olmayacaktır. Bu durumu hijyenik olmayan şartlarda üretilen tüm gıdalar için genellemek mümkündür. Günümüzde tüm dünyada gıdaların temiz ve sağlıklı olarak üretimi ile ilgili hususlar “gıda güvenliği” kapsamında ele alınmaktadır.
Bahsettiğimiz helal-tayyib ve ya haram-habis kavramlarını karıştırmamak ve birbirinin yerine kullanmamak gerekir. Nasıl helal olan her gıda tayyib değilse, habis olan her gıda da haram olamaz. Örneğin Hz. Peygamber (sas.) soğan ve sarımsağı kokularından ötürü habis olarak değerlendirmiş olsa da bunlar kesinlikle haram değildir. Yine Hanefî mezhebine göre midye habistir fakat haram değildir. Konu toplumlara göre de değişkenlik gösterebilmektedir. Türkiye’de yaşayan Müslümanlar çekirge yemeyi müstekreh saydıklarından habis olarak değerlendirilebilir fakat haram denilemez. Bazı Arap kabilelerinde keler (kertenkele) için de benzer bir durum söz konusudur.
Bu konu bilimsel yaklaşıma sahip olunmadığında bazen içinden çıkılması zor durumlara sebebiyet verebilmektedir. Mesela, bazı fıkıhçılar bitkisel üretimde hayvan gübresi kullanılarak yetiştirilen sebzelerin habis olduğundan dolayı yenmeyeceğini söylemişlerdir. Bu durumda tarımda doğal gübre kullanılmaması gerektiği yorumu ortaya çıkmaktadır. Ancak konuya gıda hijyeni ve güvenliği bilimi açısından bakıldığında hayvan dışkısı ve hayvan gübresi birbirinden farklıdır. Dışkı her ne kadar insan ve hayvan sağlığını tehdit eden pek çok bakteri, virüs ve parazit içerebilse de olgunlaştıktan ve yandıktan sonra gübre haline gelmekte olup zararlı kabul edilmediği gibi bitkisel üretimde verimi artırması açısından faydalı kabul edilmektedir. Bu nedenle ifadenin olgunlaşmamış gübreler ile yetiştirilen sebze ve meyveler halk sağlığını tehdit edebilecek zararlı mikroorganizmaları içerebileceğinden dolayı tayyib değildir şeklinde kullanılması gerekir.
