İcra İflas Kanunu 344. maddesi “Nafakaya ilişkin kararların gereğini yerine getirmeyen borçlunun, alacaklının şikâyeti üzerine, üç aya kadar tazyik hapsine karar verilir. Hapsin tatbikine başlandıktan sonra kararın gereği yerine getirilirse, borçlu tahliye edilir. Borçlunun, nafakanın kaldırılması veya azaltılması talebiyle dava açmış olması halinde, ileri sürdüğü sebepler göz önünde bulundurularak, tazyik hapsinin uygulanması bu davanın sonuna bırakılabilir.” hükmünü amirdir.

Yasal düzenlemede de görüleceği üzere aylık nafakanın ödenememesi halince ceza verilebilmesi şikâyete tabi olup, borçlu sanık hakkında İ.İ.K. 344. maddesi uyarınca 3 aya kadar tazyik hapis cezası verilebilir.

Tazyik hapis cezası, 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanun’un 223. maddesinde belirtilen türde mahkûmiyet hükmü niteliği taşımamaktadır.

Bu ceza türü Ceza Muhakemesi Kanun’un 2. maddesinde belirtilen “disiplin hapis cezası” kavramı içinde olup, seçenek yaptırımlara çevrilemeyen, ön ödeme uygulanamayan, tekerrüre esas olmayan, şartla salıverilme hükümleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adli sicil kayıtlarına geçirilmeyen bir hapis türüdür.

Nafakanın ödenmemesi halinde mahkûmiyet hükmü verilebilmesi kısaca şu koşullara bağlıdır:

Mahkeme tarafından nafaka hakkında verilmiş bir karar olmalıdır:

Nafaka alacağı nitelik olarak “öncelikli alacak” olup, amaç nafaka yükümlüsü tarafından düzenli ödenmesini sağlamaktır.

2- Nafakanın tahsiline ilişkin başlatılan icra takibi kesinleşmiş olmalıdır:

İcra takibi kesinleşmeden yapılan şikâyetler reddedilmektedir. O yüzden tebligat yapılmalı ve takip kesinleşmelidir.

3- Ödenmeyen aylık nafakaya ilişkin şikâyet 3 ay içinde yapılmalıdır:

Bu süre hak düşürücü süredir. 3 aydan sonra yapılan şikâyetler mahkeme tarafından reddedilecektir.

4- Şikâyet, ödeme emri tebliğ edildikten 1 ay sonra yapılmalıdır:

İcra ceza mahkemesinde borçlunun hapsine hükmedilebilmesi için nafaka alacaklısının başlatmış olduğu icra takibinin, nafaka borçlusuna tebliğinden itibaren en az bir ay süre geçmesi gerekmektedir. Aksi halde 1 aylık süre geçmeden yapılan şikâyetler reddedilecektir.

5- Nafaka ödenmemesi nedeni ile mahkûmiyet hükmü verilebilmesi için ödenmeyen nafakanın birikmiş nafaka değil aylık nafaka olması gerekmektedir. Şayet birikmiş nafaka için şikâyet yoluna başvurulur ise bu durumda da mahkemece şikâyetin reddine karar verilecek, bir mahkûmiyet hükmü verilemeyecektir…