Bedelli askerlikten yararlanmak isteyen işçilerin sahip olduğu hakları birkaç ihtimale göre değerlendirmenin faydalı olacağını düşündüğümüzden bu durumu çeşitli ihtimaller kapsamında değerlendirdik.
Şayet işçi, hizmet akdini sonlandırmak istemiyorsa; yani işten çıkmak istemiyorsa; Bedelli Askerlik Yasasından faydalanmak isteyen işçi, 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince çalıştığı işyeri, kurum veya kuruluşça ücretsiz izinli sayılacaktır. Bu kapsamda, bedelli askerlik düzenlemesinden faydalanmak için başvuran işçi, başvurunun ardından alacağı 21 günlük temel askerlik eğitimi süresince işvereni tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılacaktır.
Yani söz konusu bu dönemde işçiye herhangi bir aylık ya da ücret ödenmeyeceği gibi sigorta primi de yatırılmayacaktır. Ayrıca, bu dönemde işçi izinli sayıldığından ötürü işten ayrılmadığı için kıdem tazminatı da ödenmeyecektir. Ancak bu dönemde işçinin sağlık priminin ödenmesi gerekmektedir.
Şayet işyerinden 21 günlük temel askerlik eğitimini tamamladıktan sonra işe geri döneceğim diye ayrılan işçi 21 günlük askerlik temel eğitimini tamamladıktan sonra tekrar işine dönmek istemez ise bu durumda İş Kanunu’nun ilgili hükümlerine bakılacaktır.
2- Şayet, işçi işten ayrılıp işçilik haklarını almak isterse; İşçi, dilerse, 21 günlük askerlik eğitimi süresince aylıksız ya da ücretsiz izinli sayılmak istemediğini belirterek 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesine göre kıdem tazminatını işverenden talep edebilir. Ancak, işçinin işten bedelli askerlik sebebiyle ayrıldığını “askerlik sevk belgesi” ile ispatlaması gerekir. Aksi halde kıdem tazminatı alamaz. Ayrıca, işçinin kıdem tazminatı almak için İş Kanununun aradığı diğer şartlara da sahip olması gerekir.
3- İşçinin askerde iken iş akdine son verilir ise işçi işe iade davası açılabilir.
İşçi, iş akdini sonlandırmayıp bedelli askerlikten yararlanmak üzere 21 günlük temel askerlik eğitimini almak için işten ayrıldığında işveren bunu haklı sebep olarak sayıp iş akdini haklı gerekçeler ile sonlandıramaz. Şayet işveren böyle bir fesih yoluna gitmiş ise bu kez işçi işe iade davası açabilir ve yasada kendisine tanınan tazminatları hak kazanabilir.
4- Bir işçinin bedelli askerliğini, birikmiş yıllık izinlerini kullanmak suretiyle yapma hakkı var mıdır?
İş Kanunu ve konuya ilişkin diğer mevzuatlarda yıllık izin süreleri içinde bedelli askerliğin yapılmasına engel bir yasal bir düzenleme yoktur. Fakat böyle bir, yasal düzenlemeler gereği işverenin rızasını almak şarttır. Çünkü, yıllık iznin ne zaman kullanılacağına karar verme yetkisi işverendedir. Dolayısıyla 21 günlük askerlik eğitimi yıllık ücretli izin içinde kullanılmak isteniyorsa bu husus, işverene bildirilerek işverenin konuya ilişkin rızası alınmalıdır.
