Hayatı durma noktasına getiren Kovid-19 salgını, çalışma hayatını da etkilemeye devam etmektedir. İlk günden itibaren alınan tedbirler ile çalışma hayatının devamlılığı hedeflenmektedir. Aktif iş gücü ile idame ettirilen iş dünyası, çevresel faktörlerden alenen etkilenmektedir.
Okuyucularımızdan son dönemde sık sık ücretsiz izin konusu ile ilgili sorular gelmektedir. Kendi istekleri dışında işverenleri tarafından zorunlu olarak ücretsiz izine çıkarılması halinde emekçiler zor durumda kalmakta, bazen istenmeyen sonuçlarla da karşılaşmaktadırlar.
Bu hafta ki yazımızın konusu ‘ücretsiz izin’
Dünya genelinde işyerlerin çalışamaz hale gelmesi beraberinde zorunlu uygulamaları getirmiştir. Nitekim ülkemizde de işverenlerince ücretsiz izine çıkarılan çalışanlara, Ekonomik İstikrar Kalkanı ile ödemelerde ve desteklerde bulunulmaktadır.
4857 Sayılı İş Kanunu Geçici 10. madde ile yapılan düzenlemeye göre, işveren çalışanlarını tamamen veya kısmen ücretsiz izne çıkarma yetkisine sahiptir. Çalışanların muvafakati aranmaksızın, işveren tarafından ücretsiz izin uygulanmaktadır. Ayrıca, İşverence ücretsiz izne çıkarılmak, çalışana haklı nedenle fesih hakkı vermemektedir. Ücretsiz izne çıkarıldığı gerekçesiyle iş sözleşmeni fesheden çalışan, tazminata hak kazanamayacaktır.
Normal şartlarda ücretsiz izin uygulaması çalışanın isteği ile mümkün iken eklenen geçici madde ile pandemi dönemine ilişkin olarak işçinin iradesi dışında işverenin tasarrufuyla kullandırılan izin halini almıştır.
Kanun maddesi uyarınca işverene 17 Nisan 2020 tarihinden itibaren üç ay süreyle ücretsiz izin kullandırma hakkı verilmişti. Ancak üç aylık süre, ilk olarak bir ay, ikinci olarak 17 Ağustos 2020 tarihinden itibaren bir ay, üçüncü olarak 17 Eylül 2020 tarihinden itibaren iki ay ve son olarak 17 Kasım 2020 tarihinden itibaren iki ay süreyle (17 Ocak 2021 tarihine kadar) uzatılmış bulunmaktadır.
Şu an için işverenlerce, 17 Ocak 2021’e kadar çalışanlarını ücretsiz izne çıkarma yetkileri bulunmaktadır. Ayrıca; Cumhurbaşkanının, 30 Haziran 2021 tarihine kadar ücretsiz izine çıkarma süresini uzatma yetkisi bulunmaktadır.
17 Nisan 2020 tarihinden sonra ücretsiz izine çıkarılan çalışanlar nakdi ücret desteğinden yararlanma hakkına sahiptir. Bugün için ücretsiz izine çıkarılan çalışana, günlük olarak 39.24 Türk Lirası ödeme yapılmaktadır. Yararlananların, destekten yararlandıkları süre boyunca genel sağlık sigortası primleri İşsizlik Sigortası Fonundan karşılanacaktır. Verilen nakdi ücret desteğinin tutarı, yine Cumhurbaşkanınca asgari ücret oranı kadar artırma yetkisi bulunmaktadır. İşverenin ücretsiz izindeki çalışanını işe davet ederek iş başı yaptırması halinde, nakdi ücret desteğinden yararlanma sona erecektir.
Son Söz: İşten çıkarma yasağı süresi boyunca işveren tarafından çalışanları ücretsiz izine çıkarma yetkisi bulunmaktadır. Çalışanların, ücretsiz izine çıkarıldığı gerekçesiyle iş akitlerini fesihleri haksız fesih olarak kabul edilmektedir. Alınan tedbirler uygulanan önlemlere riayet edilmesi, hayatın ve iş dünyasının bir an önce normale dönmesi için son derece önemlidir.
