Çalışma hayatı ile ilgili sıkça karşılaştığımız sorunlardan biri de işçinin askerlik nedeniyle işten ayrılma durumunda kalmasıdır. Ülkemizde erkekler açısından zorunlu bir hizmet olan askerlik hizmeti aynı zamanda kıdem tazminatına da hak kazandırdığından ayrıca önem arz etmektedir.
Bu haftaki yazımızda askerlik nedeniyle işten ayrılan çalışanın haklarını ele alacağız.
4857 Sayılı İş Kanunu’nun 120. maddesi ile 1475 Sayılı eski İş Kanunu’nun halen yürürlükte olan ve kıdem tazminatını düzenleyen 14. maddesi incelendiğinde, muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılan işçinin kıdem tazminatına hak kazanacağı düzenlenmiştir.
Kıdem tazminatına hak kazanmanın temel koşulu bir işyerinde en az 1 yıl süre ile çalışmış olmaktır. Askerlik nedeniyle kıdem tazminatı almak isteyen bir kişi de iş yerinde en az 1 yıl çalışmış olmalıdır. 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14 maddesine göre işçi muvazzaf askerlik nedeniyle işten ayrıldığında kıdem tazminatına hak kazanacak ise de ihbar tazminatına hak kazanamaz. Bu sebeple askere gitmek isteyen bir işçinin, daha önceden işverene bildirmemesine rağmen ani bir karar ile iş sözleşmesini feshetme ve ihbar öneli vermeme hakkı olduğu söylenebilecektir.
Askerlik nedeniyle işten ayrılacak çalışan; 1475 Sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesine dayanarak iş sözleşmesini askerlik nedeniyle feshedebilir ve kıdem tazminatını zorunlu askerlik için yapılan fesihlerde olduğu gibi işvereninden talep edebilir.
İşçi askerlik dönüşü tekrar işe başlaması da çalışanlara tanınmış bir haktır. Askeri hizmet dolayısıyla işinden ayrılan işçiler bu hizmetin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde işe almak zorundadır. İşveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödeyecektir.
Bedelli askerlik
Bedelli askerlik sebebiyle fesihte bir takım ayrık durumlar karşımıza çıkarmıştı. 7146 sayılı kanunun 2. maddesinde temel askerlik eğitiminde geçen sürelerin ücretsiz izinden sayılacağı ibaresinin bulunması ise bedelli askerlik ile işten çıkan çalışanların kıdem tazminatı alamayacağı yorumunu da beraberinde getirdi.
Ancak son dönemde verilen Yargı kararları tartışmalara son noktayı koymuştur. Yargı kararlarında bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatlarının ödenmesi gerektiğine hükmedilmiştir. Bu nedenle bedelli askerlik yapan işçi işten ayrılırken İş Kanunu 14. maddesi gereğince kıdem tazminatını alabilir.
İşçi askerlik nedeniyle ücretsiz izin kullanıp, yeniden işe dönmek isterse kıdem tazminatı talep edemeyecektir. Kıdem tazminatını almak isterse mutlaka iş akdini feshetmelidir. İşçi bu iki durumdan hangisini seçerse işverenin buna göre işlem yapması uygun olur.
Son Söz: Askerlik hizmetini ifa edecek işçi ya kıdem tazminatını alıp işten ayrılabilir ya da askeri görevini ifa eder sonrası işine geri döner.
