Çalışma hayatında esneklik ihtiyacı, son dönemlerin üzerinde durulan konularından biri olmuştur. İş Kanunu’nun; işin düzenlenmesinde esneklik sağlamaya yönelik hükümlerinden biri de telafi çalışmasıdır. Telafi çalışmasıyla, işgücü kaybının azaltılması mümkün olduğu gibi, işçinin izin ihtiyacının belirli ölçülerde karşılanması mümkündür.
Telafi çalışması: işçinin zorlayıcı veya herhangi bir nedenle çalışamaması sonucu yitirilen çalışma sürelerinin belirli bir zaman dilimi içinde normal iş sürelerinin üzerinde çalışarak telafi edilmesine imkân veren bir esnek çalışma modelidir. Böylece kaybedilen iş günlerinde veya çalışma saatlerinde yapılamayan çalışma, ileride daha fazla bir süre çalışarak karşılanmış olmaktadır.
Telafi çalışması yaptırılabilecek haller şöyledir:
a) Zorunlu nedenlerle işin durması,
b) Ulusal bayram ve genel tatillerden işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin altında çalışılması, tamamen tatil edilmesi,
c) İşçinin talebi ile kendisine izin verilmesi halleridir.
Zorunlu neden, önceden öngörülemeyen ve kaçınılamayan, kusurdan uzak, tarafların dışında meydana gelen yangın, deprem, sel baskını gibi doğal afetler veya yasama ve yürütme organının kararları veya işlemleri ile sosyal olaylar nedeniyle işyerinde faaliyetin durması halinde işveren telafi çalışması uygulayabilir
Telafi çalışması yapılmasını mümkün kılan bir diğer durum ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesidir. Takvim gereği ulusal bayram veya tatil günleri ile hafta tatili günleri arasına bazen yarım, bir, bir buçuk işgünü girebilmekte ve bu günlerde işverenin kararıyla işyeri tatil edilebilmektedir.
Kanunda belirtilen ve telafisi mümkün olan izin, işçinin talebi üzerine, zorunluluk olmadığı halde işveren tarafından verilmiş olan izinlerdir.
Telafi çalışması yaptıracak işveren; bu çalışmanın nedenlerden hangisine dayandığını açık olarak belirtmek, hangi tarihte çalışmaya başlanacağını, ilgili işçilere makul süre içerisinde bildirmek zorundadır
Belirtilen hallerden birisi yüzünden kısmen veya tamamen çalıştırılmayan sürelerin bunların yaşandığı tarihten itibaren en çok 2 ay içinde çalışılarak giderimi gerekir. Ayrıca; tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz
Yasal koşullara uygun biçimde yaptırılan telafi çalışması fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz ve bunlar için zamlı ücret ödenmez.
İşçinin, telafi çalışması karşılığı işverenin kendisini izinli saymasını reddetme hakkı bulunmamaktadır. İşçi, kanundaki koşullara göre uygulanmasına karar verilen bir telafi çalışmasını yapmakla yükümlüdür. İşçi, haklı nedenler olmaksızın telafi çalışmasını yerine getirmeyi reddettiği takdirde, izin verilen süre için kendisine ödenmiş bulunan ücretin geri alınması da mümkündür.
Telafi çalışmasıyla ilgili yasal düzenlemelere aykırılığın yaptırımı; idari para cezasıdır. Telafi çalışmasına ilişkin hükümlere aykırılıkta uygulanacak idari para cezası miktarında önemli olan sadece işçi sayısıdır.
Sonsöz: Kovid-19 salgınının çalışma hayatına etkisini azaltmak amacıyla yaklaşık 1 yılı aşkın süredir uygulanan kısa çalışma ödeneğinin sona ermesi ile telafi çalışması adından bahsettirecek gibi gözüküyor.
