Çalışma süresi, sadece fiilen çalışılan süreyi anlatmaz. Çünkü bazı mesleklerde veya bazı zamanlarda işçi işyerinde çalışmaya hazır bulunduğu halde, o an için çalışmadığı bir zaman parçası ortaya çıkar. İşçinin işe hazır durumda ama çalışmadan geçirdiği bu süre de günlük yasal çalışma süresinden sayılır.
İş hukukunda farazi çalışma süreleri 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 66. maddesinde düzenlenmiştir. Gerçekten de bu maddede kanun koyucu, işçinin hizmet akdiyle üstlendiği işi yapmaksızın geçirdiği sürelerin iş süresinden sayılacağını öngörmektedir.
Sözleşmelerle, kanunda açıkça çalışma süresinden sayılmayan haller hariç, çalışılmayan kimi sürelerin günlük çalışma süresinden sayılması mümkündür. Nitekim toplu iş sözleşmeleriyle işçilere tanınan çay içme molası böyledir.
Yer altında yapılan işler
Madenler, taş ocakları ve aynı nitelikteki örneğin metro veya liman yapımı gibi yer altı ya da su altı işlerinde asıl çalışma yerlerine inmeleri veya girmeleri ve bu yerlerden çıkmaları için gereken süreler işçinin günlük çalışma süresinden sayılır
Yolda geçen süreler
İşverence işçi günlük iş süresi içinde çalıştırılmak üzere başka bir yere gönderilmişse, işçinin çalışmaksızın yolda geçirdiği süreler iş süresinden sayılacaktır. Buna karşılık, günlük normal iş süresi tamamlandıktan sonra işçinin ertesi gün çalıştırılmak üzere otobüs, tren veya uçakla örneğin İstanbul’dan Ankara’ya gönderilmesi halinde yolda geçireceği zaman iş süresinden sayılmaz
İş görmeye hazır beklemesi
İşçinin işinde ve her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek boş geçirdiği süreler işçinin günlük çalışma süresinden sayılır.
Örneğin şoförler, acil servis hizmetinde çalışan hekimler, yangın söndürme görevinde çalışan itfaiyeciler veya orman işçileri gibi iş görme borcunu yerine getirmek üzere işgücünü işverenin emrine hazır tutanların bu suretle geçirdikleri süreler de iş süresinden sayılır.
Burada önemli olan husus, işçinin öngörülen çalışma süresi içinde yüklendiği işi ifaya hazır ve işverene amade bir şekilde işyerindeki mevcudiyetidir. İşçi, işyeri dışında bulunmakla beraber, bu, işverenin iradesinden kaynaklanmış ise çalışmak için emrine amade olarak beklediği süre de günlük çalışma süresinden sayılır. Buna karşılık işçinin işyerinde geçirmekle birlikte işverene amade olmaksızın serbestçe kullandığı süre çalışma süresinden sayılmaz.
Farklı işe görevlendirme
İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda yahut işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler işçinin günlük çalışma süresinden sayılır.
Süt izinleri
Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler işçinin günlük çalışma süresinden sayılır.
Çalışanlarının fiilen çalışma dışında geçen bu sürelerin çalışma süresine dâhil edilmesinin nedeni fiili çalışma olmamasına karşılık işverenin işçi üzerindeki egemenliğinin mevcut bulunması; bir başka anlatımla, işçinin, işverenin buyruğunda bulunması olgusudur.
