DEMET İLCE / MUHABİR
Örme yün kazak, hava soğuduğunda giyilebilecek en sıcak giysilerden biri olabilir, ancak bu yalıtım malzemesi, giyildiğinde çoğu zaman düpedüz kaşıntıya neden olabilir.
Peki, yünün kontrolsüz bir şekilde kaşınmamızı tetikleyen şey nedir?
Rahat bir giysinin rahat olmaktan çıkıp dayanılmaz hale gelmesinin ana nedenlerinden biri, giysiyi yapmak için kullanılan yün liflerinin kalınlığıdır.
Norveç'teki Oslo Metropolitan Üniversitesi'nde etnolog, giyim ve sürdürülebilirlik profesörü Ingun Grimstad Klepp, "Lif ne kadar kalın olursa yün o kadar kaşındırır. Bu bir faktör. Bir diğeri ise ipliğin yapımında kullanılan liflerin yumuşaklığıdır." dedi.
Başka bir deyişle, insanlar tarafından eğrilen daha kalın bir elyaf muhtemelen daha aşındırıcı ve daha az esnek olacak ve bu da ciltte kaşıntı ve tahrişe yol açabilecekken merinos yünü ve alpaka yapağı gibi daha ince, daha yumuşak elyaflar, kaşıntıyı gidermeye yardımcı olabilir.
Tüm yünün tek bir kaynaktan (koyun) elde edildiğini varsaymak kolay olsa da, "yün" kelimesi aslında giysi yapmak için ipliğe dokunan kırpılmış hayvan lifleri için de geçerlidir. Çevrimiçi bilim haber dergisi Science Norveç'e göre keçiler, alpakalar, develer ve tavşanlar da yün sağlayabilir. Yumuşak, ince, kıvırcık ve esnek olan yünü oluşturan alt tüylerin büyümesi hiçbir zaman durmaz, bu nedenle bu yünlü hayvanların periyodik olarak kırkılması gerekir.
Kaşıntının daha az görülen bir diğer nedeni ise yünlü hayvanların yağ bezleri tarafından salgılanan mumsu bir madde olan lanolin varlığıdır. Yün mumu veya yün yağı olarak da adlandırılan lanolin, kuru, çatlamış cildi onarmak için harikadır, ancak Healthline'a göre bazı insanlarda alerjik tepkiye de neden olabilir.
Grimstad Klepp, "Yün kendi başına bir alerjen değildir, ancak lanolin alerjisi olması mümkündür. Ancak günümüzde çoğu yün çok fazla lanolin içermiyor çünkü bunların büyük bir kısmı üretim sırasında yıkanıp boyanıyor, dolayısıyla iplikte çok fazla lanolin kalmıyor." dedi.
Ara sıra yaşanan rahatsızlıklara rağmen yün, dışarısı soğuk ve ıslakken giyilebilecek en iyi malzemelerden biridir. Bunun nedeni, Science Norveç'e göre cildimizin yüzeyinden teri ve nemi uzaklaştırabilen doğal yeteneklere sahip olmasıdır.
Grimstadd Klepp, "Pamuk ve yün arasındaki fark, pamuk lifleri ıslandığında nemlenme ve çökme eğilimi göstermesidir. Bunu, spor salonunda terledikçe vücutlarına yapışan, pamuklu tişört giyen insanlarda olduğunu görebilirsiniz. Yün tişörtler daha fazla nefes alabilirliğe sahiptir ve teri oldukça fazla emip vücudunuzdan uzaklaştırabilir.” dedi.
