Geçtiğimiz aylarda isyan girişiminde bulunan Wagner lideri Yevgeniy Prigojin'in de içinde bulunduğu uçak düştü. Diriliş Postası'ndan Sümeyye Palta'ya konuyu değerlendiren Mehmet Kancı geçmişteki örnekleri göstererek "Putin'den böyle bir hamle bekleniyordu" dedi

Putin’in yakın dostu, aşçısı, yoldaşı, çok yakın mesai arkadaşı Prigojin, Putin'le çeyrek asırdır hep yan yana. Öyle ki bu ilişkisi onu sandviç satısından şirket patronluğuna taşımıştı. Fakat Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişiminin uzun sürmesi bu dostluğu da etkikedi. Rusya, Kiev kapılarına kadar dayansa da geçen yıl zor geçen kış şartları ve plansızlık sebebiyle kara harekatı gerçekleştiremedi. Düzenli orduyla sonuç alamayan Rusya, paralı asker gurubu Wagner’i sahaya sürdü.. Beklenen hızlı sonuç gelmeyince Rus güçleri birbirine düştü..

Prigojin, savunma bakanı Şoygu ve GK Başkanı Gerasimov’u suçlamaya başladı…

Cephedeki askerlerine yeterli teçhizat ve yardımın gelmediğini sık sık tekrarladı.

Açık bir şekilde Şoygu ve Gerasimov’u hedef aldı. Wagner askerlerinin Rus kuvvetleri tarafından vurulduğunu iddia etti.

Lukaşenko’nun devreye girmesiyle isyan sonra erdi.

Putin, açıklamalarında hain olarak nitelendirse de Prigojin hiçbir zaman doğrudan Putin’i hedef almadı. Dolayısıyla Putin’in Prigojin gibi onlarca yıldır brilikte çalıştığı bir ismi kısa sürede gözden çıkarması olası görünmüyor.

Nitekim, isyandan sonra Prigojin’in sık sık Moskova’ya girmesi, Rusya-Afrika Zirvesi’ne katılması ve Putin’le görüşmesi bu iddiayı destekliyor..

2019 yılında da Prigojin’in öldüğün iddia edilmişti, Prigojin günler sonra ortaya çıkmıştı. Yine benzer bir senaryo olabilir mi?

Putin, tepkisi, isyanı ve açıklamaları ile Rus ordusunun boyasını döken Prigojin üzerinden Şoygu ve Gerasimov’u görevden almaya mı çalışmıştı?

Rus güvenlik mekanizması içinde yaşanan bu mücadelede Prigojin gerçekten öldüyse, Şoygu ve Gerasimov’un Putin’e de mesaj içeren bir karşı hamlesi mi?

Ya da gerçekten öldüyse, Prigojin; Putin’in diş geçiremediği Şoygu-Geraimov ikilisine istemeye istemeye kurban verdiği yakın dostu mu?
Yakın dostunu ve en yakın adamlardan birini kaybeden Putin şimdi ne yapacak?

Wagner'le dünyanın pek çok bölgesinde faaliyet yürüten Rusya'nın etki alanı azalacak mı?

Şu anda cevaplanmamış çok fazla soru var. Ancak geçmişte yaşananlara bakarak az çok bir tablo çizmek de mümkün. Diriliş Postası'ndan Sümeyye Palta; merak edilenleri Mehmet Kancı'ya sordu.

"Yevgeni Prigojin’in ölümüne dair ayrıntılar hatta gerçekten ölüp ölmediğine dair spekülasyonlar görünen o ki daha uzun yıllar boyunca uluslararası kamuoyuna meşgul edecek ve yapılacak hiçbir açıklama kolay kolay, bu konuyu yakından takip edenleri tatmin etmeye yetmeyecek. Bu olay bir kaza mı ya da doğrudan bir saldırı ya da sabotaj sonucu mu gerçekleşti? Bu sorunun yanıtını ararken şuna işaret etmek lazım; düşen Embraer Legacy 600 tipi jetin Brezilyalı üreticisi Embraer firması, Rusya’ya uygulanan yaptırımlar nedeniyle bu uçağa kendi bilgileri dahilinde geçmiş yıllarda servis ve teknik destek hizmeti vermediklerini belirtiyorlar. Tabi ki Prigojin gibi bir işadamı bu servis ve teknik destek hizmetine başka ülkelerde dolaylı yollardan ulaşmış olabilir. Uçağın düşüş görüntülerini izleyen uzmanlar ise bir sabotaj ya da saldırı olduğu konusunda hem fikir. İngiliz kaynakları 24 Ağustos itibarıyla yani olaydan bir gün sonra basına yansıyan yorumlarda, uçağı vurmak için bir ya da iki hava savunma füzesinin ateşlendiğini öne sürüyorlar. Hatta aynı kaynaklara göre bu füzeler Rusya istihbarat servisi FSB’nin mensupları tarafından kullanıldı. " ifadelerini kullanan Mehmet Kancı, yapılan ilk incelemelerde kimliklerin de doğruladığını belirtti.

Yine Rusya’yı yakından takip edenlerin hem fikir oldukları bir konu ise, 24 Haziran’daki isyan hareketinin ardından Prigojin’in cezasız kalmasının mümkün olmadığının altını çizen Kancı, 2018 yılında Rusya Devlet Başkanı Putin’in kendisi ile yapılan bir televizyon röportajında, “Affedemeyeceğiniz tek şey nedir?” sorusuna verdiği “İhanet” yanıtını verdiğini bir kez daha hatırlattı. Putin'in gerek kendisine gerek vatanına karşı işlenen ihanet suçlarını unutmayan, izini süren ve cezasını kesen bir gelenekten, KGB gizli servisinden geldiğini ve KGB'nin Birinci Soğuk Savaş sırasında gerçekleşen ihanetlerin hesabını dahi Soğuk Savaş’ın ardından sormasıyla tanındığını vurgulayan Mehmet Kancı, Varşova Paktı’na en büyük darbeyi vuranlardan biri olan ve CIA hesabına çalıştığı ortaya çıkınca ABD’ye sığınan Polonya ordusundan Albay Ryszard Kuklinski’nin iki oğlunun akıbetlerini de buna örnek olarak gösterdi.

Sözlerine Putin’in kişisel iktidar tarihinde de benzer örnekler vererek devam eden Kancı, "mesela istihbarat servisi FSB’nin 1999’daki Çeçen ayrılıkçılara mal edilen apartman bombalamalarının gerçek faili olduğunu iddia eden siyasetçi Sergey Yuşenkov 2003 yılında evinin önünde silahlı saldırıda öldürüldü. 2006 yılında Rus ordusunun Çeçenistan’daki insan hakları ihlallerini gündeme getiren gazeteci Anna Politkovskaya evinde kendisini hedef alan silahlı saldırıda hayatını kaybetti. Eski KGB ve FSB mensubu Aleksandr Litvinenko 2006 yılında polonium-201 radyoaktif maddesi ile zehirlenme sonucu Londra’da yaşamını yitirdi. Litvinenko da 1999 yılında 300’den fazla can kaybına yol açan apartman bombalamalarından Rus güvenlik güçlerini sorumlu tutuyordu. Bu liste daha da uzayıp gidebilir. Hatırlarsınız Rusya-Ukrayna Savaşının ilk günlerinde, ülkelerine dönmeyi reddeden ve servetlerini kaçırdıkları iddia edilen bazı Rus iş insanları Avrupa’da ailelerinin de dahil olduğu vahşi cinayetlerle ortadan kaldırılmışlardı. " dedi.

Uçağın düşüşü ve bunun basına yansıma hızının Rusya gibi kapalı devre bir rejim için sıra dışı bir durum olduğunu ifade eden Mehmet Kancı, bu olayda Rus resmi haber ajansı TASS’ın dahi kendisinden beklenmeyen bir hızla Prigojin’in uçağının düştüğünü teyit etmesini işaret ederek Putin yönetiminin bu ölümde çekingen davranmadığını belirtti.

Financial Times gazetesinin 11 Ağustos tarihinde yayınlanan röportajda Bellingcat adlı açık istihbarat kaynaklarına dayalı Hollanda merkezli araştırmacı gazetecilik kuruluşunun Rusya sorumlusu Christo Grozev’e, göre Prigojin, 6 ay içerisinde ya öldürülecek ya da ikinci bir darbe girişiminde bulunacaktı. Mehmet Kancı da ilk isyanda olduğu gibi Prigojin’e destek veren finanse eden iş çevreleri ve askeri yetkililer, bürokratlar olduğunu düşünüyor. Hatta bunlardan biri olan Rusya Uzay Kuvvetleri Komutanı, yakın zamana kadar Ukrayna’daki Rus güçlerinin komutanı, Suriye’de “General Armageddon” adıyla anılan General Sergey Surovikin’in geçen haftasonu tüm görevlerinden azledilerek ev hapsine alındığına dair bilgiler de dedikodu olmaktan çıkarak alenileştiğini söylüyor. "Prigojin gibi yeni bir darbenin bayraktarlığını yapacak biri çıkmasa da Putin Prigojin’i desteklemiş olanlara hatta ikinci bir darbe girişimi için cesaretlendirenlere karşı harekete geçebilir. Ya da Kremlin Sarayı içerisinden daha önce hiç duyulmamış bir isim Putin’e karşı yürütülen bu isyanın sorumluluğunu alabilir" diyen Mehmet Kancı, Wagner özel ordusuna ne olacak sorusuna da "Rusya’nın Afrika, Latin Amerika ve Güney Doğu Asya ile Ortadoğu’daki nüfuz alanlarını korumak hatta genişletmek için böyle bir aparata ihtiyacı var. Belarus’taki kamplarının dağıtıldığı ve Wagner mensuplarının yeniden Rusya topraklarına sevk edildiği yönünde haberler var. Belki başka bir isim altında, Kremlin bu gücü kullanmaya devam edecek. " cevabını verdi.