Düzenli adet döngüsüne sahip 30 kadın üzerinde yapılan bir araştırma, beyin yapısının hormonal değişimlerle birlikte zaman içinde değişebileceğini öne sürüyor. Peki, bu nasıl oluyor? Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Barış Metin ile adet döngüsünün beynin yapısını nasıl değiştirebileceğini konuştuk.

DEMET İLCE / RÖPORTAJ

Santa Barbara'daki Kaliforniya Üniversitesi'ndeki (UCSB) araştırmacılar tarafından yürütülen çalışma, 30 kadının adet döngüleri boyunca beyin yapısında meydana gelen değişiklikleri ortaya çıkardı. Bu değişiklikler dört hormondaki dalgalanmalarla eşleşiyordu. Fakat beyin yapısındaki değişikliklerinin beyin hastalıkları riskini etkileyip etkilemediğini veya nasıl etkilediğini henüz bilmiyoruz.  Bu çalışma adet döngüsü boyunca beyin yapısındaki değişiklikleri inceleyen ilk çalışma değil ancak tüm beyindeki dokuları incelemesi açısından dikkate değer.

Adet döngüsü beyin yapısını nasıl etkiliyor?

Söz konusu çalışma ve daha önce yapılmış benzer çalışmalarda kadınların beyinlerinin menstrüel döngülerine göre değiştiği gösterilmiş. Burada menstrüel döngünün farklı evreleri beyne hormonlarla etki ettiğini belirtmek gerek. Kadın vücudunda ürpertilen östrojen, progesteron, folikül uyarıcı hormon gibi birçok maddenin miktarı ve üretimi menstrüel evreye göre farklılık gösteriyor. Bu hormonlar rahim, yumurtalıklar gibi üreme organlarında değişiklikler yaptıkları gibi beyinde de doğrudan veya dolaylı değişiklikler meydana getirebiliyorlar.

Örneğin bu çalışmada östrojen ve lüteinleştirici hormonun beyin bağlantısallığı ile ilişkili olduğu yani beynin farklı bölgelerinin birbiri ile ne kadar iyi haberleştiğinin bur hormonla orantılı olduğu bulunmuş. Aynı zamanda folikül uyarıcı hormonun da beyin korteks kalınlığı ile orantılı olduğu bulunmuş. Bulgular hormonların beyni etkilediğinin doğrudan kanıtı olmasa da bu olasılığın büyük olasılıkla var olduğunu destekliyor.

Beyin yapısındaki değişiklikler beyin hastalıkları riskini etkiliyor mu, nasıl etkiliyor?

Kadınların beyin hastalıkları riski ile menstrüel döngüleri arasındaki ilişkiyi inceleyen çok az çalışma var. Ancak elimizdeki veriler erken menopoza giren kadınların Alzheimer açısından daha yüksek riskli olduğunu gösteriyor. Bunun nedeni menstrüel hormonların beyin üzerindeki pozitif etkileri olabilir. Bunun yanında polikistik over sendromu gibi menstrüel düzensizlik yapan hastalıkların beyin hacminde azalmayla ilişkili olduğunu bildiren çalışmalar da var. Bu veriler ışığında hormonal ve menstrüel düzensizliği olan kadınların beyin hastalıkları açısından daha riskli olduğunu söyleyebiliriz ama arada yüzde yüz ilişki var diyemeyiz.

Yani adet düzensizliği olan, erken menopoza giren kadın kesin beyin hastalığına yakalanacak gibi bir yargıya varmak yanlış olacaktır. Hormonal düzensizlik yaşayan kadınlara beyin fonksiyonlarındaki bozulma, unutkanlık ve benzeri belirtiler açısından hassas olmalarını tavsiye edebiliriz sadece.