Beş temel amaç, 40 hedef, 194 performans göstergesi ve 214 stratejiden oluşan planda, sağlıklı yaşam hakkının korunmasından tedavi hizmetlerinin güçlendirilmesine, obezite ve bağımlılıkla mücadeleden özel gereksinimli bireyler ve yaşlılara yönelik hizmetlere uzanan birçok başlık yer alıyor.
Sağlıklı yaşamı teşvik ederek sağlıklı yaşam bilinci ve alışkanlıklarının kazanılmasını sağlamanın ilk amaç olarak belirlendiği plan kapsamında çocuklar ve yetişkinlerde obezitenin azaltılmasına yönelik çalışmalar yapılacak.
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün verilerine göre, ilkokul çağındaki çocuklarda yüzde 11,4, 15 yaş üzeri nüfusta ise yüzde 29,1 düzeyinde olduğu öngörülen obezite yaygınlığının 5 yılda kademeli azaltılması için toplumsal bilgilendirme faaliyetleri gerçekleştirilecek.
Yüksek şeker ve tuz içeren ürünlerin reklamlarına düzenleme
Bu kapsamda, gıda etiketlerinin tüketiciler tarafından daha anlaşılabilir olması amacıyla ilgili paydaşlarla yeni mevzuat düzenlemelerine ilişkin çalışmalar yapılacak.
Ambalajlı ürünlerin reformülasyonunda tuz oranının azaltılması, trans yağ, yüksek şeker ve tuz içeren ürünlerin tüketimlerinin düşürülmesi ve bu nitelikteki besinlerin reklamlarına yönelik düzenleme de çalışmalar arasında yer alacak.
Çocuklar, sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilecek
Bakanlık, Milli Eğitim Bakanlığı, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarıyla çocukların sağlıklı beslenme konusunda bilinçlendirilmesine yönelik müfredat ve mevzuat iyileştirme uygulamalarını yürütecek.
Hareketli hayat alışkanlıklarının yaygınlaştırılması için toplumun her kesimi tarafından kolay ulaşılabilir, ücretsiz yeşil alanların, fiziksel aktiviteyi teşvik eden uygulamaların artırılması yönünde iş birlikleri yapılacak.
Toplumun yüzde 45'i yeterli ve mükemmel düzeyde sağlık okuryazarı
Bakanlığın ülke genelinde 15 bin 430 hanede yüz yüze görüşmelerle gerçekleştirdiği "Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Düzeyi Araştırması-2023"ün bazı ön sonuçları da stratejik plana yansıdı.
Buna göre, hastalıklardan korunma, tedavi ve hizmetler, sağlık bilgisini değerlendirme gibi konularda sağlık okuryazarlığı yeterli ve mükemmel olanların oranı yüzde 45,4 olarak belirlendi.
Sağlık okuryazarlığı oranını 2028'e kadar yüzde 52 düzeyine çıkarmayı hedefleyen Bakanlık, sağlık bilgisine erişimde Bakanlığın bilgi kaynaklarının yaygın kullanılmasını, sağlık hizmetlerinin doğru kullanımına ilişkin farkındalığın artırılmasını ve dijital sağlık okuryazarlığının geliştirilmesini teşvik edecek.
Bağımlılıkla mücadelede risk haritaları oluşturulacak
Tütün bağımlılığına yönelik tedavi, danışmanlık hizmetleri geliştirilerek devam edecekken, bağımlılık yapıcı madde kullanımının zararları konusunda diğer kurumlarla iş birliği halinde eğitim ve farkındalık çalışmaları yapılacak.
Bölge, yaş, cinsiyet, meslek gibi sosyo-demografik özelliklere göre toplumda bağımlılık yapıcı madde kullanımı sıklığı ve risk düzeyini tespit edecek olan Bakanlık, belirlenen risk haritalarına göre yeni müdahale programları geliştirecek.
AMATEM ve ÇEMATEM'lerin, BAHAR merkezlerinin sayısı ülke genelinde artırılacakken, Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri yaygınlaştırılarak ağır psikotik hastaların tedavi ve rehabilitasyon hizmetine kolay ulaşımı sağlanacak.
Birinci basamak sağlık hizmetlerinin kapsamı genişletilecek
Bakanlık, aile hekimliği sistemini destekleyerek birinci basamak sağlık hizmetlerinin kapsamını genişletecek.
Bu kapsamda, 2022 itibarıyla 27 bin 762 olan aile hekimliği birimlerinin sayısının 36 bin 383'e, Sağlıklı Hayat Merkezi sayısının da 261'den 850'ye çıkartılması, Aile hekimliği birimi başına düşen nüfusun ise 3 bin 40'dan, 2 bin 500'e düşürülmesi hedefleniyor.
2023 itibarıyla yüzde 48 olan birinci basamak sağlık kuruluşlarında yapılan muayenenin toplam muayene içerisindeki oranın 2028'e kadar yüzde 53'e çıkartılması öngörülüyor.
MHRS randevusuyla muayene oranı yüzde 60'a çıkarılacak
Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden yapılan randevulu hasta muayene sayısı da yüzde 48'den yüzde 60'a yükseltilecek.
Zihinsel özel gereksinimi olan çocuk ve gençlere yönelik Çok Disiplinli Çocuk ve Genç Ruh Sağlığı Merkezleri (ÇÖZGEM) ülke genelinde yaygınlaştırılacak, pilot illerde başlatılan Aile Diş Hekimliği uygulaması 5 yılda tüm nüfusu kapsayacak şekilde 81 ilde hayata geçirilecek. Bu kapsamda, Aile Diş Hekimliği birim sayısı 8 bin 500'e yükseltilecek.
Türkiye'de ilk kez 80 yaş ve üstü kişilerin kendilerinden sorumlu hekime emanet edildiği Sağlıklı Yaş Alma Merkezlerinin (YAŞAM) sayısı da 474'ten 990'a çıkarılacak.
Her 100 bin kişiye düşen hekim sayısı artacak
Bakanlık, 100 bin kişiye düşen hekim sayısını 228'den 315'e, 100 bin kişiye düşen hemşire ve ebe sayısını ise 356'dan 500'e, yüzde 80 olan nitelikli yatak sayısını da 2028'de yüzde 90'a çıkarmayı hedefliyor.
Kanser taramalarının, hipertansiyon gibi rahatsızlıklara karşı risk değerlendirmelerinin daha fazla kişiye ulaşması sağlanacak.
Hastanelerde, normal doğuma yönelik bilinçlendirme ve özendirme faaliyetleri yaygınlaştırılacak, doğum merkezi planlamaları ve sevk süreçleri ihtiyaca yönelik tasarlanacak ve standart şekilde uygulanacak, gebe okullarının ve bundan yararlanan anne adaylarının sayısı bilgilendirici faaliyetlerle yükseltilecek.
Prematüre ve düşük doğum ağırlıklı doğumlar ile doğumsal anomalilerin azaltılması, prematüre bebek bakımının iyileştirilmesine yönelik tedbirler artırılacak. Yenidoğan ve evlilik öncesi tarama programlarında taranan hastalık sayısının artırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek.
Bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele
Bulaşıcı ve salgın hastalıklarla mücadele çalışmaları kapsamında, aşı tereddüdü olan kişilerin tespiti ve gerekli iş ve işlemlerin yapılabilmesi için bilişim altyapısı hazırlanacak.
Bulaşıcı hastalıkların ihbarı ve bildirim sistemi geliştirilecek, bulaşıcı hastalıklarla mücadelede nitelikli insan gücü artırılacak. Olası pandemiler de dahil olmak üzere bulaşıcı hastalıklar konusunda güncel teknoloji ve yapay zeka desteği ile sürveyans sistemleri geliştirilerek salgınlara hazırlıklı olma kapasitesi güçlendirilecek.
Ulusal hasta güvenliği eylem planı hazırlanarak hasta güvenliği ağı kurulacak.
Sağlık Vadisi projesi hayata geçirilecek
Plan kapsamında, yerli ve milli sağlık teknolojilerinin merkezi olacak Sağlık Vadisi projesi hayata geçirilecek.
Akılcı ilaç kullanımı konusunda yapılan izleme ve değerlendirme çalışmaları güçlendirilecek, hekimlerin akılcı ilaç kullanımına ilişkin desteklenmesi ve denetimi amacıyla karar destek sistemi kurulacak.
Hıfzıssıhha Türkiye Aşı ve Biyoteknolojik Ürün Araştırma ve Üretim Merkezi'nin faaliyete geçirilmesiyle Ulusal Bağışıklama Programındaki aşıların yüzde 86'sı burada üretilecek.
