ABD'nin Carolina eyaletinde bir laboratuvardan kaçmayı başaran rhesus maymunları, uzun süredir bilimsel araştırmalar için kullanılan en popüler primat türlerinden biri. Cumartesi günü kaçış olayının ardından, yetkililer yalnızca bir maymunu sağ salim yakalayabildi. 43 maymundan çoğu hâlâ laboratuvar çevresinde, tellerden atlayıp kaçma girişimlerine devam ediyor.
Rhesus Maymunlarının Bilim Dünyasındaki Yeri
Rhesus maymunları, bilim dünyasında uzun süredir önemli bir yere sahip. İlk araştırmalar 1800'lerin sonlarına dayanırken, türün genetik yapısının yüzde 93'ünün insanlarla ortak olduğu belirlendi. Bu da onları aşılar, organ nakli ve genetik araştırmalar gibi alanlarda ideal denekler haline getirdi. Rhesus maymunları ayrıca NASA'nın uzay programında da kullanıldı; 1960'larda "Miss Sam" adlı maymun 1.900 km/s hızla uzaya fırlatıldı ve sağ salim geri döndü.
Araştırma ve Etik Tartışmaları
Rhesus maymunları üzerinde yapılan çalışmalar, insan sağlığına katkı sunmakla birlikte etik tartışmalara da neden oluyor. Hayvan hakları savunucuları, türün uzun yıllar boyunca aşı, organ nakli ve beyin davranış çalışmaları gibi deneylerde kullanılmasının yanlış olduğunu savunuyor. Ancak birçok bilim insanı, özellikle AIDS, çocuk felci ve COVID-19 gibi hastalıklarla mücadelede rhesus maymunlarının araştırmalarda sağladığı katkıları vurguluyor.
Gen Haritasının Çözülmesi ve Sosyal Davranış Çalışmaları
2007’de rhesus maymunlarının DNA haritasının çözülmesiyle, insan DNA'sına olan yakınlıkları daha ayrıntılı olarak ortaya kondu. Ayrıca türün sosyal yapısı üzerine yapılan çalışmalar, insanlardaki politik davranışlara benzer özellikler gösterdiğini ortaya koydu. Bilim insanları, bu maymunların ittifaklar kurarak kendilerini savunduklarını ve aile üyelerine bağlı olduklarını belirtiyor. Dario Maestripieri’nin "Macachiavellian Intelligence" kitabı, rhesus maymunlarının sosyal zeka ve politik davranışları üzerine dikkat çeken çalışmalardan biri.
Rhesus maymunlarının hem biyomedikal araştırmalardaki hem de davranış bilimlerindeki yeri tartışılmaya devam ederken, kaçış olayları bu maymunların zekasını bir kez daha gözler önüne serdi. Etik sorular devam ederken, bilim dünyası bu maymunların insan sağlığına katkı sağlamaya devam etmesini bekliyor.