Gökhan Yılmaz / Öze Haber - Son 2 yılda 4 kere seçim yapan İsrail’de sandıktan çıkan kaos sürüyor. 23 Mart’ta yapılan son seçimde, aralıksız bir şekilde 12 yıldır İsrail’i yöneten Başbakan Binyamin Netanyahu yeni bir hükümet kuramayınca, görev Yesh Atid (Gelecek Var) lideri Yair Lapid’e verildi. Kendini liberal olarak konumlandıran ve 17 milletvekili ile Netanyahu’nun partisi Likud’un ardından ikinci olan Yesh Atid, ipleri Yamina lideri Naftali Bennett’e kaptırdı.
“İSRAİL PARÇALANMA NOKTASINA GELDİ”
Motivasyonu sadece Netanyahu karşıtlığı olan koalisyon görüşmelerinde, Bennett’in istekleri kabul görüyor. Pazar gecesi, Lapid ile koalisyon hükümeti kurmak için çalışma yapacağını dile getiren Bennett, “Önemli bir an, sorumluluk almalıyız. Arkadaşım Yair Lapid ile bir hükümet kurmak için elimden gelenin en iyisini yapmaya niyetliyim” dedi. Bir dönem kader birliği yaptığı Netanyahu’yu kişisel nedenleriyle İsrail’i ulusal intihara götürmekle suçlayan Bennett sadece 7 milletvekili ile partisini koalisyon görüşmelerinin ana unsuru haline getirdi. Yaptığı açıklamada, İsrail’in son 2,5 yılda bir kısırdöngünün içine girdiğini belirten Bennett, İsrail’in bu süreçte parçalanma noktasına geldiğini söyledi.
“BİR KERE YOK OLDUK BİR DAHA ASLA!”
“2000 yıl önce burada bir Yahudi devletini iç çekişmeler yüzünden kaybettik” diyen Bennett, bunun bir kez daha tekrarlanmasına izin vermeyeceğini belirterek, “Birlik hükümeti-Değişim bloku” adını verdiği koalisyonun son şans olduğunu sözlerine ekledi. Tüm tarafl arı koalisyona davet eden Bennett, “Kimse ideolojisinden vazgeçmek zorunda kalmayacak, ama herkes bazı hayallerinin gerçekleşmesini ertelemek zorunda kalacak” ifadelerini kullandı. Kuracakları hükümetin solcu olduğunu iddia edenlere tepki gösteren Bennett, “kurulması planlanan koalisyon hükümetinin mevcut hükümetten biraz daha sağcı olduğunu” vurguladı.
OLASI KABİNE SAĞ AĞIRLIKLI
İsrail medyasında yer alan bilgilere göre, koalisyonda ağırlık İsral sağcılarından oluşacak. 26 üyeden oluşacak kabinenin üçte biri kadın, üçte biri dindar Yahudi, üçte biri Sefarad kökenlilerden oluşacak. Kabine de Arap ve Etiyopya kökenli bakanların da yer alacağı belirtiliyor. Raporlara göre, güvenlik kabinesinde üç Yamina üyesi, Bennett, Ayelet Shaked ve Matan Kahana yer alacak. Likud’dan ayrılan Yeni Umut partisinin iki üyesi Gideon Sa’ar ve Ze’ev Elkin’in yanı sıra İsrail Evimiz lideri Avigdor Liberman da güvenlik kabinesinde yer alacak. Bilgilere göre, Yesh Atid’in yalnızca bir güvenlik kabinesi üyesi olacak. Lapi’in dışında diğer liberal, sol ve merkez partilerden birer üye güvenlik kabinesine girecek. Böyle bir senaryoda sağ partiler, merkez ve sola karşı 6-4 üstünlük sağlamış olacak. Konuşulan kabine, “Lapid, Netanyahu’yu devirmek için Bennett’e çok taviz verdi” görüşlerinin de dillendirilmesine sebep oldu. Kabineye 2 üye ekleneceğine dair senaryolar konuşulsa da Bennet’in ağırlığı eklenecek üyelerin seçiminde de etkili olacak ve tablo 7’ye 5 olarak sağcıların lehine şekillenecek. Plana göre, Bennett 2023’e kadar, Lapid ise 2025’e kadar başbakan olacak.
NE DEĞİŞECEK?
Cevap net: Hiçbir şey. Hükümeti kurma görevi verilse de Bennett’in ipleri eline almasıyla ‘yardımcı oyuncu’ pozisyonuna düşen Yair Lapid, her ne kadar partisini ‘Liberal’ olarak konumlandırsa da “İsrail’in stratejik hedefi, Arap dünyası ve Arap dünyası ile tam ve normal ilişkilere yol açacak bölgesel bir anlaşma olmalıdır. İsrail’in yanında askerden arındırılmış bağımsız bir Filistin devletinin kurulması. İsrail’in gitmesi gereken yer orası. Filistinlilerden sıkı güvenlik önlemleriyle ayrılmak, devletin Yahudi karakterini kurtaracak” görüşüyle öne çıkıyor. “Babam gettodan buraya iki uluslu bir devlette yaşamak için gelmedi. Yahudilerin ülkesinde yaşamak için buraya geldi” ifadeleri ile ne kadar ‘liberal’ olduğunu gözler önüne seren Yair Lapid, “Eğer Filistinlilerden ayrılmazsak İsrail Toprağının Yahudiliği tehlikede” ifadeleri ile bir Siyonistin ne kadar liberal olabileceğini de ortaya koyuyor.
“HEPSİ SİYONİST PROJENİN ÜRÜNÜ”
Lapid’in siyasi görüşleri, oluşacak kabinedeki sağcı ağırlık, Bennett’in “Netanyahu hükümetinden daha sağcıyız ifadelerini destekler nitelikte. Bennett’in Netanyahu’dan daha şahin olduğu ve eski savunma bakanı Avigdor Liberman’ın da kabineye gireceği düşünüldüğünde, İsrail’de hangi görüşten olursa olsun kurulacak herhangi bir hükümet, Filistinliler için bir şeyi değiştirmeyecek. Nitekim Hamas’ın son açıklaması da bunu net bir şekilde ortaya koydu. Hamas Sözcüsü Fevzi Berhum yaptığı açıklamada, İsrail’in işgalci olduğunu vurguladı ve İsrail’in içindeki herhangi bir değişken için bahse girilmez; hepsi (İsrailli politikacılar) Filistinlilerin hakları pahasına temel atmayı hedefl eyen işgalci Siyonist projenin ürünüdür” ifadesini kullandı. Berhum, kurulacak hiçbir İsrail hükümetinin, “direnilmesi gereken işgalci bir oluşum olduğu düşünüldüğünde, bu işgalciyle çatışmanın doğasını değiştirmeyeceği” mesajı verdi
YAİR LAPİD TÜRKİYE DÜŞMANI
Gazeteci, yazar ve TV sunucusu olan Yair Lapid, 2017 yılında yazdığı bir yazıda Türkiye ve Cumhurbaşkanı Erdoğan için oldukça sert ifadeler kullanmıştı. Erdoğan’ın İsrail’i sık sık Nazilerle karşılaştırdığını ve Türkiye’de antisemitizmin tırmanmasına ön ayak olduğunu belirten Lapid, Erdoğan’ın İsrail’in içişlerine karıştığını belirtmişti. Erdoğan’ın, Filistin 1948 İslami Hareketi lideri Şeyh Raid Salah ve Mescid-i Aksa imamı İkrime Sabri’ye para gönderdiğini öne süren Lapid, Türkiye’nin sivil toplum örgütleri aracılığıyla Mescid-i Aksa’da etkin olduğunu yazmıştı. Lapid, Türkiye’nin İsrail karşıtı tutumuna karşı, “Kürtleri bağımsız bir devlet arzularında destekleyebiliriz ve desteklemeliyiz ve onların Washington’da tanınmalarına yardımcı olmalıyız” ifadelerini kullanmıştı.
NETANYAHU İÇİN HALA ÜMİT VAR
Öte yandan tüm gelişmeler Bennett ve Lapid’in anlaşacağına ve Çarşamba günü hükümetin açıklanacağına işaret etse de Bennett’in partisi Yamina’dan çıkan çatlak sesler küçük de olsa bir riski barındırıyor. Hükümet kurmak için gerekli olan 61 sandalye için 1 milletvekilinin bile tutumu önemli. Bennet-Lapid ikilisinin başını çektği ‘Değişim Bloku’ şu an firesiz 57 sandalyeye sahip. Seçimlerse büyük bir sürpriz yaparak 4 milletvekili kazanan Birleşil Arap Listesi (RAM) lideri Mansur Abbas’ın olası hükümete dışarıdan destek vermesi bekleniyor. Fakat, Amichai Chikli gibi milletvekilleri Yamina’nın seçmene ihanet ettiği görüşünde. Netanyahu, Chikli gibi isimler üzerinden Yamina ve Yamina’nın yanında yer alacak sağcı vekilleri tahrik ederek koalisyon kurulmasını engellemeye çalışıyor. Ve bunun için son güne kadar da çalışmaya devam edecek.
BENNETT DAHA ŞAHİN
Amerikalı göçmenlerin oğlu 49 yaşındaki Bennett, Netanyahu’dan daha sert bir tutum sergiliyor. “Ülkedeki inşaat ivmesi bir saniye bile olsa durdurulmamalı” ifadeleriyle yerleşim politikalarını ve Batı Şeria’nın ilhakıonı savunan Bennett, 1976’da Uganda’nın Entebbe havaalanında kaçırılan yolcuları serbest bırakmak için İsrail baskını sırasında öldürülen Netanyahu’nun kardeşi Yonatan’ın ismini oğluna verecek kadar Netanyahu’ya yakın bir isim. Daha önce Eğitim ve Savunma bakanlığı yapan Bennett, eski bir komando.