Sinema filmleri, bir asırdan fazla bir süre önce ortaya çıktıklarından bu yana dünyanın en sevilen eğlencelerinden biri olmuştur. 1939 yapımı Rüzgar Gibi Geçti'den Avatar'ın 2009'daki gişe hakimiyetine kadar, izleyiciler onlarca yıldır en yeni ve en iyi filmleri görmek için sinemalara akın ediyor. Peki şimdiye kadar yapılmış ilk film neydi?
Bu sorunun cevabı tartışmalıdır. Bunların çoğu sonuçta kameraların ve hareketli görüntülerin teknik tanımlarına bağlıdır. Ancak uzmanlar Roundhay Garden Scene'in muhtemelen tarihteki ilk film olduğu konusunda hemfikir.
Ekim 1888'de Louis Le Prince tarafından kendi icat ettiği tek lensli bir kamera kullanılarak çekilen Roundhay Bahçe Sahnesi yalnızca 2,11 saniye uzunluğunda ve Leeds, İngiltere'deki bir evin dışında daire şeklinde yürüyen dört kişiyi gösteriyor. Kesinlikle uzun metrajlı bir film değil ama kendi zamanına göre çığır açıcı bir filmdi.
Ancak Le Prince, filmini halka gösteremeden gizemli bir şekilde ortadan kayboldu. Thomas Edison kinetografın patentini aldı ve sinemanın babası olarak tanınarak Le Prince'in adını tarihe unutturdu.
Hatta bazıları Le Prince'in ortadan kaybolmasıyla Edison'un bir ilgisi olduğunu bile söylüyor.
Louis Le Prince, İlk Kameranın Mucidi
Louis Le Prince, 28 Ağustos 1841'de Fransa'nın Metz kentinde doğdu. Sık sık babasının arkadaşı Louis Daguerre'nin stüdyosunda vakit geçirdiği için fotoğrafçılığa olan ilgisi muhtemelen erken yaşlarda başladı. (Daguerre, ilk dagerreyotipi fotoğraf işleminin mucidiydi.)
Daha sonra Le Prince, üniversitede resim ve kimya okuduktan sonra bir pirinç dökümhanesinde iş buldu. Fabrikanın sahibi Joseph ve Sarah Whitley'di ve Le Prince, kızları Elizabeth'e aşık oldu ve onunla evlendi. Çift, fotoğrafları metal ve seramik parçalara sabitledikleri bir teknik geliştirerek Leeds Teknik Sanat Okulu'nu kurdu.
1880'lerin başında Le Prince, duyulmamış bir şeyi yapmak için 16 lensli bir kamera icat etti. Sonuçta bir film kamerası olarak başarısız oldu çünkü kareler bir araya getirildiğinde hepsi biraz farklı açılardan çekildiğinden pek doğru sıralanmıyordu.
Kısa süre sonra Le Prince, Roundhay Bahçesi Sahnesini kaydetmek için kullandığı tek lensli kamerayı icat etti. Büyük bir maun ahşap kutunun içine yerleştirilmiş ve 40 pound ağırlığındaki kamera, Eastman'ın kağıt negatif filmini lens boyunca hareket ettirmek için bir el krankı ile donatılmıştı. Ağır ve hantaldı ama şimdiye kadar yapılmış ilk filmi yakalamayı başardı.
Roundhay Garden Scene: Şimdiye Kadar Yapılan İlk Film
Louis Le Prince'in karısının anne-babası, yetişkin oğlu Adolphe ve aile dostu Annie Hartley'nin tuhaf klibi kısa olabilir ama sinema tarihinin önemli bir parçası.
Le Prince sahneyi Joseph ve Sarah Whitley'in evi olan ve Roundhay, Leeds, İngiltere'de bulunan Oakwood Grange'de çekti. İki saniyelik klipte Annie, Adolphe ve iki Whitley, sabit kameranın görüş alanında kalarak bir daire çizerek zıplayıp duruyorlar.
Adolphe Le Prince daha sonra filmin saniyede 12 kare hızla çekildiğini söyledi. Ancak analizler filmin muhtemelen saniyede yedi kare hızında çekildiğini gösteriyor.
Ne yazık ki, Sarah Whitley modern sinema tarihine keyifli bir giriş yaptıktan sadece 10 gün sonra 72 yaşında öldü. Her ne kadar trajik olsa da, ölüm belgesinde yazan 24 Ekim 1888 tarihi, ilk filmin çekildiği zaman dilimini sağlamlaştırıyor. Onun ölüm tarihinden sonra kaydedilmiş olması imkânsızdır.
Ancak Whitley'in görünüşte beklenmedik ölümü Roundhay Garden Scene'i çevreleyen tek trajedi değildi.
Louis Le Prince'in Gizemli Kayboluşu
Roundhay Garden Scene'in şimdiye kadar yapılmış ilk film olma unvanını taşıması, Louis Le Prince'in neden bilinen bir isim olmadığı sorusunu akla getiriyor. Bunun nedeni onun gizemli ve zamansız ortadan kaybolmasıdır.
Le Prince, filminin ilk halka açık gösterimini 1890'ın sonlarında New York'ta gerçekleştirecekti. Ancak Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmeden önce Fransa'daki kardeşi Albert'i ziyaret etti. Le Prince'in Eylül 1890'da Dijon'da bir trene bindiği iddia edildi ve bir daha hiç görülmedi. Polis cesedi bulamadı ve Le Prince'in eşyaları da onunla birlikte ortadan kayboldu.
Doğal olarak Louis Le Prince'in başına gelenlerle ilgili pek çok teori var. Bazıları onun maddi sıkıntılar nedeniyle intihar ederek öldüğünü söylerken, bazıları da merhum annelerinin vasiyeti konusunda tartıştıktan sonra ağabeyinin onu öldürdüğünü iddia ediyor.
Bir de Thomas Edison'un sinema dünyasındaki rekabetini ortadan kaldırmak için onu öldürttüğüne inananlar var. BBC'ye göre Le Prince'in dul eşi bile bu teoriyi destekledi.
Ancak işler bundan sonra daha da şüpheli hale geldi. Edison, 1890'ların başında kendi film kamerası olan kinetografı yaratmaya devam etti. Daha sonra, 1898'de mucit, Amerikan Mutoskop ve Biyografi Şirketi'ne, eserini ihlal ettiği gerekçesiyle dava açtı.
Adolphe Le Prince, film şirketinin tanığı olarak mahkemeye çıktı ve babasının, Edison'un film kamerasının orijinal mucidi olmadığını kanıtlamak için yaptığı çalışmalara dair kanıtlar sundu.
Kısa bir süre sonra Louis Le Prince'in oğlu ördek avlarken ölümcül bir şekilde vuruldu. Resmi rapor ölümünün intihar olduğuna karar verdi; ancak şüpheciler bunun biraz fazla tesadüfi olduğuna inanıyor. Elbette Thomas Edison'un Le Prince'in ölümüyle bir ilgisi olduğuna dair hiçbir kanıt yok. Yine de teori bugüne kadar bir kenara atıldı.
Louis Le Prince'in Sinematik Mirası
Her ne kadar Louis Le Prince sinema tarihinde Thomas Edison ya da Lumière kardeşler kadar iyi hatırlanmasa da onun katkısı daha az önemli değildir.
Le Prince'den önce dünyanın filme en yakın filmi The Horse in Motion'dı . 1878'de fotoğrafçı Eadward Muybridge, dörtnala koşan bir atın bir dizi fotoğrafını çekmiş ve hayvanların koşarken dört toynağının da aynı anda yerden kalkıp kalkmadığını tespit etmeye çalışmıştı.
Muybridge, atın hareket ediyormuş gibi görünmesini sağlamak için görüntüleri, film projektörünün öncüsü olan bir zoopraksiskop diskine yansıttı. Bir filme benziyordu ama fotoğrafların sırası daha çok bir GIF'e benziyordu.
Eğer Le Prince Fransa'da ortadan kaybolmasaydı, yalnızca şimdiye kadar yapılmış ilk filmin yaratıcısı unvanını taşımakla kalmayacak, aynı zamanda halka açık bir film gösterimi düzenleyen ilk kişi olacaktı. Bunun yerine, bu onur, 1895'te Paris'teki Grand Café'de 46 saniyelik filmleri Lumière Fabrikasından Ayrılan Çalışanlar'ı sergileyen Auguste ve Louis Lumière'e verildi.
Ancak Guinness Dünya Rekorları, Louis Le Prince ve Roundhay Garden Scene'e en eski film ödülünü veriyor. Her ne kadar sinema tarihinin diğer büyük isimleri Le Prince'i gölgede bırakmış olsa da, kendisi aslında Sinematografinin gerçek Babası olarak adlandırılabilir.
Şimdiye kadar yapılmış ilk filmi öğrendikten sonra, Edison'u yumruklayan birinin başka bir örneğini okuyun. Ardından, film dünyasının ilk devam filmleri, yeniden yapımları ve yeniden çekimleri hakkında daha fazla bilgi edinin .
