Hazal Mihrace Göksun - Muhabir
Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) tarafından açıklanan SGP'ye göre kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) endeksi 2023 yılı geçici sonuçlarına göre 27 Avrupa Birliği (AB) ülkesi ortalaması 100 iken, bu değer Türkiye için 73 oldu ve AB ortalamasının yüzde 27 altında kaldı.
Karşılaştırmada yer alan 27 AB üyesi ülke, 3 Avrupa Serbest Ticaret Birliği (EFTA) ülkesi (İsviçre, İzlanda ve Norveç), 5 aday ülke (Türkiye, Kuzey Makedonya, Karadağ, Sırbistan ve Arnavutluk) ve 1 potansiyel aday ülke (Bosna-Hersek) bulunmaktadır.
SGP'ye göre kişi başına GSYH endeksi en yüksek olan ülke, 239 değeri ile Lüksemburg'dur. En düşük değerlere sahip ülkeler ise sırasıyla 35 olan Arnavutluk ve Bosna-Hersek'tir. Kişi başına GSYH endeksinde Lüksemburg, AB ortalamasının %139 üzerinde bir değere sahipken, Arnavutluk ve Bosna-Hersek ise yüzde 65 altında değerlere sahiptir.
Türkiye'nin 2023 yılındaki kişi başına fiili bireysel tüketim düzeyi 86 olarak belirlendi.
Ülkelerin gelişmişlik düzeylerini karşılaştırmak için genellikle kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla kullanılsa da, tüketicilerin göreli refah seviyelerini değerlendirmek için kişi başına fiili bireysel tüketim endeksleri daha uygun bir ölçüt olarak kabul edilmektedir. Fiili bireysel tüketim, tüketicilerin satın aldığı mal ve hizmetlere ek olarak devlet veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından sunulan (örneğin eğitim, sağlık hizmetleri vb.) hizmetleri de kapsar.
Kişi başına fiili bireysel tüketim düzeyinin 27 Avrupa Birliği ülkesi ortalaması 100 iken, Türkiye'de bu değer 86 olarak gerçekleşmiş ve AB ortalamasının yüzde 14 altında kalmıştır. Karşılaştırmada yer alan 36 ülke arasında kişi başına fiili bireysel tüketim değeri en yüksek olan ülke 138 ile Lüksemburg iken, en düşük değere sahip ülke 42 ile Arnavutluk olmuştur.
Türkiye'nin fiili bireysel tüketime ilişkin fiyat düzeyi endeksi, 2023 yılı geçici sonuçlarına göre 38 olarak belirlendi. Bu değer, AB ülkeleri genelinde 100 Euro karşılığı satın alınan aynı mal ve hizmet sepetinin Türkiye'de 38 Euro karşılığı Türk Lirası ile satın alınabileceğini göstermektedir. Bu durum, Türkiye'nin fiyat düzeyi endeksi açısından AB ülkelerine göre daha düşük bir maliyetle satın alma gücüne sahip olduğunu göstermektedir.
SGP nedir?
Satınalma gücü paritesi (SGP) bir ülkenin ulusal para biriminin diğer ülke para birimine göre satın alma gücünü gösterir. Bu gösterge, belirli bir standart mal ve hizmet sepetinin farklı ülkelerdeki fiyat oranını göz önünde bulundurur ve ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılıklarını dikkate alarak gerçek fiyat ve hacim karşılaştırmaları yapılmasını sağlar.
Satınalma gücü paritesi, uluslararası ticarette, ekonomi politikalarının oluşturulmasında ve uluslararası yatırım kararlarında önemli bir rol oynar. Bu gösterge sayesinde ülkeler arasındaki rekabet koşulları ve ekonomik performanslar daha objektif bir şekilde değerlendirilebilir.
Türkiye'nin tüketim mal ve hizmetleri fiyat düzeyi endeksi 42 oldu
Türkiye'de tüketim mal ve hizmetleri grubunda en yüksek fiyat düzeyi endeksi kişisel ulaşım araçlarındaydı. Kişisel ulaşım araçları endeksi 143 oldu ve AB ülkeleri ortalamasının üzerinde olduğu görüldü. Diğer alt gruplar incelendiğinde, tüketici elektroniği endeksi 69 olarak belirlendi ve diğer alt gruplara göre yüksek fiyat düzeyine sahip olduğu görüldü. Öte yandan giyim endeksi 30 olarak kaydedilirken bu grupta fiyat düzeyinin diğer alt gruplara göre düşük olduğu tespit edildi. Türkiye, giyim endeksi değerinde karşılaştırılan 36 ülke arasında en düşük endekse sahip ülke olarak belirlendi. Lokanta ve oteller grubunda ise Türkiye'nin endeks değeri 57 olarak hesaplandı.
