Yoğun insan müdahalelerinin tanımladığı bir jeolojik dönem için önerilen isim olan “Antroposen”de olduğumuz düşüncesi, son 15 yıldır ortak bir tema haline geldi. Pek çok savunucuya göre bu terim, uzun süredir aranan gizemli bir hastalığın teşhisinin gezegendeki eşdeğeri olan temel bir kanıttır. Ancak jeologlar ikna olmadı.
Uluslararası Jeoloji Komisyonu'nun bu haftaki 12'ye 4'lük oyu destekleme kararı kafa karıştırıcı görünebilir, çünkü bazı ölçümlere göre insanlar halihazırda dünya yüzeyindeki baskın jeolojik güç haline gelmiş durumda. Ancak bilimi bir an için bir kenara bırakırsak, kutlamak için bir neden var çünkü Antroposen etiketinin ardındaki politikalar başlangıçta çürümüş durumdaydı.
Yeni başlayanlar için, Antroposen kelimesi sorunlu bir şekilde, bir tür olarak insanların dünyanın üzücü durumundan sorumlu olduğunu ima ediyor. Teknik olarak doğru olsa da, açgözlülük ve açgözlü kapitalizm tarafından yönlendirilen insanlığın yalnızca bir kısmı, gezegenin kaynaklarının sürdürülemez bir hızla yakılmasından sorumludur. Milyarlarca insan hâlâ nispeten mütevazı çevresel ayak izleri ile yaşam sürüyor, ancak Antroposen terminolojisi yanlış bir şekilde suçu onların sırtına atıyor. Oylamaya yanıt veren dışarıdan bir grup bilim insanı, Nature Ecology and Evolution dergisinde akıllıca bir şekilde şunları kaydetti:
"Etkilerimizin insan olmakla daha az, daha çok insan olmanın yollarıyla ilgisi var."
Dahası, yeni bir jeolojik çağın başlatılması kabul edilemez bir bozgunculuk eylemidir. Jeolojik çağlar geçici anlar değildir. En kısa olanı, içinde yaşadığımız Holosen 11.700 yıl uzunluğunda ve devam ediyor. İnsan kaynaklı çevre felaketlerinin tanımladığı yeni bir döneme girdiğimiz düşüncesi, bu karmaşadan yakın zamanda çıkamayacağımızı ima ediyor. Bu şekilde Antroposen, jeolojik geleceğin günümüzden daha iyi olabileceği ihtimalini ortadan kaldırıyor.
Antroposen, Homo sapiens'i merkeze yerleştirerek, aynı zamanda insanlık ile bizi ayakta tutan gezegen arasındaki keskin ve yanlış ayrımı da derinleştiriyor. “Doğanın” insanlıktan ayrı bir şey olduğu fikri Batılı hayal gücünün bir ürünüdür. Bizi ait olduğumuz daha geniş yaşam kümesinden daha da ayıran dile karşı dikkatli olmalıyız.
Son oylamadan önce Antroposen dönemi, bilimsel fikir birliğine giden yolda birçok önemli engeli ortadan kaldırmıştı. Gezegenin tarihinin sınırlarını çizen küresel otorite olan Uluslararası Stratigrafi Komisyonu, 2009 yılında özel bir çalışma grubu kurdu. On yıl sonra grup, yeni çağın benimsenmesini resmen önerdi. Ancak teklifin yine de komisyon ve onun ana organı olan Uluslararası Jeoloji Bilimleri Birliği içindeki matryoshka bebek komiteleri tarafından onaylanması gerekiyordu.
Her bakımdan oylamaya giden süreç oldukça çekişmeli geçti. İlk oylamanın ardından azınlıktaki bilim insanları, usule ilişkin sorunları öne sürerek oylamanın iptal edilmesi çağrısında bulundu. Bu hafta komitenin ana otoritesi sonuçları onaylamak için devreye girdi.
Nihayetinde öneriyi boşa çıkaran şey Holosenin sonunun nerede işaretleneceği konusundaki anlaşmazlıktı. Antroposen Çalışma Grubu, hidrojen bombalarının test edilmesinden kaynaklanan havadaki plütonyum kalıntısının gezegenin geniş bölgelerine düştüğü 1952 yılına karar vermişti. Bilim adamları, bu külün, eski jeolojik geçişleri işaretleyen sınırlara benzer tortul bir iz bırakacağını düşündü. Ancak stratigrafi komisyonundaki bilim adamları itiraz etti: Peki ya tarımın doğuşu ya da Sanayi Devrimi? Sonuçta gezegendeki insan ayak izi atom çağından çok önceye dayanıyor.
Antroposen Çalışma Grubu'nun kurucu üyesi ve komisyonun genel sekreteri Phil Gibbard;
"İnsan faaliyetinin 1952'den çok önce başladığı benim için çok açık. Hayatım boyunca katı bir sınır çizmek mantıklı değildi. Son yıllarda, filozoflar alternatif isimler üzerinde tartıştılar: Kapitalosen, Plantasyonosen ve hatta Kuzey Pasifik Yerli mitolojisinde düzenbaz bir figür olarak yaygın bir şekilde yer alan ve insanlara yıkıcı kapasitemiz karşısında alçakgönüllü olmayı hatırlatan kuzgunun bir referansı olan Ravensen. Ben kendi adıma, dünyanın 10.000 yıl öncesinden çok farklı olduğunun, ancak sonraki 10.000 yıl içinde nasıl görüneceğini muhtemelen tahmin edemeyeceğimizin veya isimlendiremeyeceğimizin kabulü olan "Holosen sonrası"nın bir tarafıyım.” dedi.
Sonunda daha iyi bir terim bulmak için çok geç olabilir. The Economist'in kapağından Grimes albümünün ismine kadar "Antroposen" popüler sözlüğe çoktan girdi. Bu terimi icat eden bilim adamlarının onu ortadan kaldıracak gücü yoktur.
Bu sıkıntılı zamanlara ne ad verirsek verelim, en önemli şey geleceğin neler getireceği konusunda açık fikirli olmamız ve karşılaştığımız sorunların karmaşıklığını takdir etmemizdir. İnsanlığın yeryüzünde bıraktığı yaralar, zaman boyunca çizilen tek bir çizgiyle temsil edilemeyecek kadar endişe verici.
İleriye baktığımızda, jeologların yolundan gitmeli ve A kelimesine karşı sağlıklı bir şüpheciliğe devam etmeliyiz.
Jeologlar, şimdiki çağın nasıl adlandırılacağı konusunda anlaşmazlığa düşmeye devam edecekler. Geri kalanımız, (hala) çok sayıda yaşamı destekleyebilecek bir gezegene bakma şeklindeki zorlu siyaseti sürdürmeli.
