Ekonomistler, daha yüksek bir bütçe açığı ve daha düşük büyüme öngörerek vergi temelli konsolidasyonun sürdürülebilirliği konusunda endişe duyuyor.
Perşembe günü, Fransız hükümeti 2025 yılı için kapsamlı bir bütçe planı açıkladı. Bu plan, ülkedeki büyüyen bütçe açığını ele almak amacıyla toplamda 60 milyar euro'luk önemli harcama kesintileri ve hedefli vergi artışları içeriyor.
Planın, 2025 sonunda bütçe açığını GSYH'nın %5'ine düşürmeyi hedeflediği, uzun vadede Maastricht Antlaşması’nın %3 kuralına 2029’a kadar uyum sağlamayı amaçladığı belirtildi.
Ekonomi, Maliye ve Sanayi Bakanı Antoine Armand ile Bütçe Bakanı Laurent Saint-Martin, durumu acil olarak değerlendirdiklerini ifade etti.
Yasa taslağında, "Kamu finansmanımızın durumu ciddidir," diyerek, kararlı ve hemen harekete geçilmediği takdirde 2024'te kamu açığının GSYH'nın %7'sine ulaşabileceği uyarısında bulundular.
Ancak bu borç faiz maliyetlerini düşürmeye yönelik son çabalarına rağmen, ekonomistler, hükümetin böyle büyük bir açığı bu kadar kısa sürede kontrol altına alma kabiliyeti konusunda şüphelerini dile getirdi.
2025 Bütçesi: Önemli Önlemler
2025 Mali Kanunu, 41.3 milyar euro'luk harcama kesintileri ve 19.3 milyar euro'luk yeni vergi gelirleri öngörüyor.
Harcama kesintilerinin yapılacağı belirli alanlar arasında:
- 21.5 milyar euro, devlet harcamalarında yapılacak kesintilerle sağlanacak.
- 14.8 milyar euro, Sosyal Güvenlik'in mali sağlığının yeniden tesis edilmesi ile elde edilecek.
- 5 milyar euro, yerel yönetim harcamalarının azaltılmasıyla sağlanacak.
Hükümetin planı ayrıca, kamu hizmetlerini etkinleştirmek ve işletme maliyetlerini düşürmek amacıyla çeşitli sektörlerde işten çıkarmalar da içermekte.
Eğitim Bakanlığı, 4,000’den fazla işten çıkarma ile en büyük kesintiyi alacak.
Hükümet, 19.3 milyar euro’yu istisnai ve geçici vergi katkılarıyla artırmayı planlıyor; bu vergi artışlarından daha çok işletmeler ve varlıklı haneler etkilenecek:
- 13.6 milyar euro, işletmelere getirilecek vergi artışlarından elde edilecek.
- 5.7 milyar euro, bireylere yönelik vergi artışları ile sağlanacak.
Hükümet, "Her ek gelir için iki euro harcama tasarrufu yapacağız" şeklinde sıkı bir bütçe kuralına bağlı kalacaklarını belirtti.
Ekonomik Projeksiyonlar
2024 ve 2025 için ekonomik büyüme %1.1 olarak öngörülüyor, enflasyonun ise 2024’te %2.1’den 2025’te %1.8’e düşmesi bekleniyor.
Kamu finansmanları açısından, bütçe açığının 2024'te daha da kötüleşerek GSYH'nın %6.1'ine ulaşması, 2023'te %5.5'ten yükselebileceği öngörülüyor.
2025'te ise açığın GSYH'nın %5.0'ine düşmesi bekleniyor; nominal olarak, bütçe açığının 2025’te 31 milyar euro azalması ve 135.6 milyar euro’ya inmesi bekleniyor.
Ülkenin kamu borcunun ise 2025'te GSYH'nın %114.7'sine ulaşması, 2024'te %112.9'dan yükselebileceği öngörülüyor.
Bazı ekonomistler, Fransa'nın iddialı planının uygulanabilirliği konusunda temkinli ve şüpheci yaklaşımlarını ortaya koydu.
Bank of America ekonomisti Ruben Segura-Cayuela, "Bütçe planı beklenenden biraz daha iddialı görünüyor, ancak fazla hırs onun inandırıcılığını azaltıyor," dedi. 2025’teki düzenlemelerin bazı kısımlarının "çok opak" olduğunu belirtti ve 2026 sonrası mali hedeflerle ilgili belirsizliklere dikkat çekti.
Goldman Sachs ekonomisti Alexandre Stott da endişelerini dile getirdi: "Önerilen konsolidasyonun büyüklüğü ve vergi artışlarına olan bağlılık, hükümetin 2025'te %5.0 açığı hedefini karşılama kabiliyeti konusunda güvenimizi azalttı."
Stott, Fransa'nın yaklaşımının zorluklarla karşılaşabileceğini belirtti: "Önceki araştırmalarımız, ani düzeltmelerin ve vergi temelli konsolidasyonların sürdürülebilir bir mali durumu iyileştirme şansının daha düşük olduğunu göstermiştir."
Goldman Sachs, 2025 için %5.2’lik bir bütçe açığı öngörerek, hükümetin hedefini aşacağını belirtirken, gelecek yıl için ekonomik büyüme tahminlerini resmi tahminlerin altına düşürdü.
Goldman Sachs, Başbakan Barnier'in hükümetinin bütçe tasarısını yıl sonuna kadar geçireceğini öngörüyor, ancak bu noktadan sonraki süreçte önemli belirsizlikler bulunduğunu ve 2025 Temmuz’undan sonra yeni yasama seçimleri olabileceğini vurguladı.
BNP Paribas ekonomisti Stéphane Colliac, kamuoyunda tasarruf önlemleri lehine bir değişim olabileceğini öne sürdü.
"Yüksek kamu borcuna dair algı, kamuoyunda olgunlaştı," diyerek, Montaigne Enstitüsü’nün son anketine atıfta bulundu ve Fransız vatandaşlarının %39'unun artık borç azaltmayı "çok acil" bir konu olarak gördüğünü, bu oranın geçen yıla göre 15 puan arttığını belirtti.
Colliac, harcama kesintilerini vergi artışlarından önceliklendirme yaklaşımının geçmişte başarısız olan denemelerin yerini alabileceğini savundu, özellikle 2012-13 yıllarında hükümetin GSYH'nın %1'i kadar vergi artırdığına dikkat çekti.
Ancak Colliac, yavaşlayan tüketim ve zayıflayan şirket marjları nedeniyle "daha fazla vergi artışı için düşük bir esnekliğin" bulunduğunu, bunun ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebileceğini de vurguladı.
**Yasama Takvimi ve Sonraki Adımlar**
2025 Mali Kanunu, sıkı bir yasama takvimine tabi olacak:
- 21-25 Ekim: Ulusal Meclis’te ilk bölüm (gelir) üzerinde tartışma.
- 5 Kasım: Sosyal Güvenlik finansman kanununa oylama.
- 19 Kasım: 2025 Mali Kanunu için nihai oylama. Kasım sonrası: Senato'ya gözden geçirilmek üzere gönderilecek, süreç 21 Aralık’ta sona erecek. Eğer anlaşmazlık devam ederse, Ulusal Meclis nihai kararı verecek.
- Aralık sonu: Anayasa Konseyi, metinlerin anayasaya uygunluğunu değerlendirmek için danışılabilir.
Parlamento aşamasının ardından, hem mali yasa hem de sosyal güvenlik finansman yasası Cumhurbaşkanı tarafından onaylanacak ve en geç 31 Aralık’ta Resmi Gazete’de yayımlanarak 2025 Ocak ayında yürürlüğe girecek.
