Son dönemde ülkemizde kur yükselişinin oldukça hızlı düzeyde gerçekleştiği gerçeğiyle karşı karşıya kalıyoruz.
İthalatın yoğun bir şekilde hayat bulduğu Türkiye’de kurun yükselişi enflasyonunda yükselmesine sebep oluyor.
Literatüre bakıldığında bir ekonomide enflasyon oluşmasının genel anlamda 4 ana sebebi vardır. Bu sebepler sırasıyla;
1) Talepten kaynaklanan enflasyon:
Bu enflasyon çeşidi piyasaya sunulan mal ve hizmetin, piyasadan talep edilen toplam talebin artış derecesine ayak uyduramaması durumunda ortaya çıkmaktadır.
Böyle durumların görüldüğü zamanlarla, genel anlamda ekonominin toparlanma sürecine girdiği ve işsizlik oranlarında ciddi anlamda azalmanın görüldüğü dönemlerde karşılaşılır.
2) Maliyet artışından kaynaklanan enflasyon:
Bu tür enflasyonda daha çok emtia fiyatlarının yükselmesi durumu ön plana çıkmaktadır.
Petrol ve gıda gibi emtia fiyatlarının yükselmesi veya doğal afetler gibi nedenlerle üretim maliyetlerinde artış yaşanması sonucunda ortaya çıkar.
Bu tür zamanlarda, toplam arz azalır ve sonrasında fiyatların genel seviyesinde yükselme yaşanır.
Ülkemizde yaşanan enflasyonun en büyük sebeplerinden biri bu kategoriye girmektedir.
Petrol ve petrol türevi ürünlerin üretimi konusunda son dönemlerde yapılan çalışmalar bu anlamda çok büyük önem arz etmektedir.
Bu yüzden dış kaynaklı kur baskısına maruz kalıyoruz ve dışarıdan gelen yatırımlar bu anlamda birlikte hareket ederek kuru yükseltiyorlar.
Ülke olarak yapmamız gereken ülkemizde bu tür ürünlerin üretimi noktasında her türlü teşvik ve desteğin önünün açılması gerekmektedir.
3) Para arzının artışından kaynaklanan enflasyon:
Piyasadaki para arzının artması, enflasyonun ortaya çıkmasındaki bir diğer önemli unsurdur.
Böyle bir durumda, yatırım ve tüketim harcamaları artarak fiyatlar üzerinde yukarı yönlü bir baskı oluşturmaktadır.
Yukarı yönlü baskı enflasyonu körüklemekte ve artırmaktadır.
Bu yüzden merkez bankaları piyasaya para arz ederken enflasyonun düzeyini göz önüne alarak hareket etmelidirler.
4) Enflasyon beklentilerinden kaynaklanan enflasyon:
Piyasalarda beklenti fiyat oluşumunda ki en önemli etkendir.
Bu anlamda piyasada bulunan üretici ve tüketicilerin gelecek dönemlerde fiyatların yükselmeye devam edeceği konusundaki beklentileri enflasyonun etkili sebeplerinden bir diğeridir.
Bu yönde ortaya çıkan beklentiler, ücret talepleri aracılığıyla mal ve hizmet fiyatlarının artmasına sebep olmaktadır.
Tüm bu sebepler göz önüne alındığında kur baskısının kendisini daha fazla hissettirdiği ithalatın etkin olduğu ekonomilerde enflasyonun ciddi bir canavara dönüştüğü görülmektedir.
Bunun önüne geçebilmek için milli ve yerli üretimin oranının yükseltilerek dışa bağımlı ekonomik yapılanmadan vazgeçilmesi gerekmektedir.
Tarımda, hayvancılıkta, sanayide ve her türlü sektörde milli ve yerli ürün üretiminin önü açılarak teşvik edilmesi gerek kur baskısından kurtulabilmek gerekse de enflasyonun düşük seviyelerde seyretmesi noktasında Türkiye’nin önünü açacak bir konudur.
