Çölyak hastalığı tanısı koymaya en duyarlı test, “anti doku transglutaminaz IgA” testidir. Bu testi yaptırmadan önce glüten açısından zengin beslenmeye dikkat edilmelidir. En net sonuca ancak böyle ulaşılabilir. Glüten açısından zengin olan besinlerin bazıları şunlardır:
Buğday Unu, Buğday Nişastası, Kahverengi Un, Kavuzlu Buğday, Buğday Özütü
- Ekmek, Pide, Lavaş
- Çavdar, Arpa, Kuskus, Makarna, Erişte, Hububat
- Bulgur, Kepek, İrmik
- Soya Sosu
- Tam Damıtılmış Sirkeler
- Et suyu ve İşlenmiş Etler
- Paketlenmiş Patates Kızartmaları ve Cipsler
- Gevrekler
- Pasta, Kek, Turta, Kurabiye, Bisküvi, Kraker
- Baharat Karışımları
- Çorba ve Harçları
Evde Kullanılabilecek Test Kiti Var Mı?
Evde çölyak testi yapabilmek için eczanelerde bulunan ‘‘biocard’’ testini alabilirsiniz. Biocard testi de son derece hassas bir şekilde tanı koyabilir. Çölyak testi oldukça basit bir şekilde yapılabildiği için eczanelerden alacağınız bu testi rahatlıkla uygulayabilirsiniz.
Biocard testi ile kan yoluyla yapılan çölyak antikor testi aynı değere sahiptir; ancak bağırsak biyopsisine eşdeğer olamaz.
Kanda çölyak hastalığına ait antikorların varlığını araştırarak çölyak hastalığının teşhis edilebilmesi sağlanır. Ev ortamı haricinde genellikle doku transglutaminaz antikoru IgA ya da anti-endomisyum antikoru IgA testi uygulanır. Farklı durumlar oluştuğu takdirde veya doktorunuz isteği üzerinde başka kan testleri de uygulanabilir. Genetik testler de hastalığın varlığına dair bulgular sunabilir.
Çölyak Hastalığı Teşhisi Nasıl Yapılır?
Çölyak hastalığını teşhis etmek için genellikle endoskopi yöntemine başvurulur. Endoskopi yöntemine başvurmadan önce ise kanda antikor testi ile genetik testler yapılır. Endoskopi yöntemi ile ince bağırsaktan biyopsi örneği alınır. Alınan bu örnekler de mikroskoplar ile incelenir ve ortaya çıkan sonuçların çölyak hastalığını destekleyip desteklemediği anlaşılır. Eğer destekliyorsa da hasarın miktarı araştırılır. Çölyak testi yaparken en önemli verilere antikor testi ile ulaşılır. Ancak bu test, tek başına %100 hassasiyet veremez.
Çölyak Hastalığı Tedavisi Nedir?
Çölyak hastalığı için gerekli tedavi yöntemi glütenden uzak durulan bir yaşam biçimidir. Test öncesinde daha net bir sonuç için glütenden zengin beslenmesi istenir; ancak çölyak hastalığı teşhisi konulduysa glüten içeren gıdaları ve ürünleri tüketmemelisiniz. Çölyak hastalığını tedavi edebilmek için glütensiz bir yaşam sürülmesi gerekiyor. Glüten içermeyen besin grupları şunlardır:
- Sebzeler (kıvırcık, salata, marul, brokoli, ıspanak, karalahana, pazı, yonca filizi, kuşkonmaz, yeşil fasulye, maydanoz, soğan, tere, rezene, pırasa, karnabahar, sarımsak, mantar, enginar, kereviz, şalgam, turp, bal kabağı, salatalık, domates, biber, patlıcan, su kestanesi)
- Meyveler (avokado, limon, üzüm, kayısı, mango, papaya, kavun, ananas, kuru erik)
- Tahıllar (karabuğday, beyaz ve kahverengi doğal pirinç, kinoa, teff, sorgum, darı)
- Yağlar (Hindistan cevizi yağı, saf zeytinyağı, susam yağı, otçul hayvanların iç yağı, avokado yağı, badem yağı, ceviz yağı)
- Baklagiller (nohut, bezelye, mercimek, fasulye)
- Sos ve Baharatlar (hardal, salsa, tapenade, etiketlerinde glüten içermez ibaresi bulunan tüm soslar)
- Etler (balık, tavuk, kırmızı et)
Çölyak Hastalığı Ne Kadar Devam Eder?
Çölyak hastalığının süresi ömür boyudur. Yani çölyak hastalığı ömür boyu devam eden, zamanla geçmesi söz konusu olmayan bir hastalıktır.
Çölyak Hastalığı Oranı Ne Kadar?
Çölyak hastalığının sıklığı bazı ülkeler üzerinden yapılan araştırmalara göre genel nüfusun %0,5-1’lik kısmı kadardır. Türkiye’de ise bu oran %1,3’dür. Her yaş grubu arasında görülebiliyor. Türkiye’de yaklaşık olarak 700 bin çölyak hastası olduğu tahmin ediliyor. Bu sayıda yer alan kişilerin de birçoğunun çölyak testi yaptırmamış olduğu düşünülüp tanı koyulması beklenmektedir.
