Neredeyse 50 yıldır gazlı ocakların yaydığı azot dioksit (NO2) gazının tehlikeleri biliniyor. Şimdi ise İspanya'daki Jaume I Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi araştırmacıları, mevcut sağlık çalışmalarını Avrupa'daki evlerdeki NO2 ölçümleriyle ilişkilendirerek yıllık ölüm oranını tahmin etti.
Araştırma, 14 Avrupa ülkesinde gazlı ocakların yaydığı zararlı gazların arka plan kirliliği ile birleşerek Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) sınırlarını aşan tehlikeli koşullar yarattığını ortaya koydu.
En Fazla Etkilenen Ülkeler
Araştırmanın baş yazarı Dr. Juana Maria Delgado-Saborit, "1978'de gazlı ocak kullanan mutfaklarda NO2 kirliliğinin elektrikli ocaklara göre çok daha yüksek olduğunu öğrendik. Ancak, şimdi bu kirliliğin kaç kişinin yaşamını etkilediğini net bir şekilde ortaya koyabiliyoruz," dedi.
Avrupa'da evlerin üçte biri gazlı ocak kullanıyor ve bu evlerde NO2 seviyeleri en yüksek düzeyde bulunuyor. İtalya, Polonya, Romanya, Fransa ve Birleşik Krallık, gazlı ocakların yol açtığı erken ölüm oranlarının en yüksek olduğu ülkeler arasında yer alıyor. Kirlilik, özellikle yetersiz havalandırmaya sahip evlerde ve uzun süre yemek pişirilen yerlerde daha ciddi hale geliyor.
Gazlı Ocakların Diğer Zararları
Gazlı ocakların, kapalıyken bile güçlü bir sera gazı olan metan sızıntısı yaptığı da tespit edildi. NASA'nın kayıtlarına göre, Avrupa şehirlerindeki NO2 kirliliği son yıllarda AB araç emisyon kuralları sayesinde önemli ölçüde azalmış olsa da, arka plan kirliliği evlerdeki tehlikeli seviyelere katkı sağlıyor.
Araştırma Yöntemleri ve Bulgular
Bu araştırma, gazlı ocakların insan sağlığı üzerindeki maliyetlerini anlamamıza önemli bir katkı sunuyor. Araştırmacılar, NO2'nin astım ve erken ölüm oranları üzerindeki etkisini gösteren onlarca sağlık çalışmasını temel aldı. Önceki çalışmalar, risk oranlarını gerçek dünyaya uygulayamamıştı, ancak geçen yıl yapılan bir araştırma, ev içi NO2 kirliliği üzerine en doğru verileri sunarak bu eksikliği giderdi.
Araştırmacılar, mevcut hükümet veri setlerini kullanarak bu bulguları bölgesel haritalara uyarladı ve Avrupa'da gazlı ocaklardan kaynaklanan erken ölümler ve çocuk astım vakaları için ilk bilimsel tahminleri oluşturdu. Gazlı ocakların toplamda 367 bin çocuk astım vakasına ve tüm yaş gruplarında 726 bin astım vakasına neden olduğu öngörülüyor.
Gazlı Ocak Kirliliğiyle Nasıl Mücadele Edilebilir?
Avrupa Birliği'nin kapalı alan hava kalitesi standartları bulunmuyor ve mevcut yasal araçlar yetersiz kalıyor. EPHA, gazlı ocakların aşamalı olarak yasaklanmasını ve daha temiz pişirme araçlarına geçiş için mali teşvikler sunulmasını talep ediyor. Ayrıca, ocaklarda zorunlu tüketici etiketleri ve yakıtların iç mekanlarda yakılmasının riskleri hakkında kamu bilinci artırıcı kampanyalar öneriyor.
EPHA politika yöneticisi Sara Bertucci, "Gazlı ocakların tehlikelerini göz ardı etmek uzun süre çok kolaydı. Tıpkı sigaralar gibi, insanlar sağlık etkilerini fazla düşünmedi," diyerek hükümetlerin vatandaşları gazlı ocaklardan da uzaklaştırması gerektiğini savundu.
