Antakya Uzun Çarşı için “Hatay'da ticaretin kalbinin attığı” yer desek mübalağa etmiş olmayız sanırım. Antakya ile ilgili ve özellikle Hatay’ın gastronomisine yönelik ne ararsanız burada bulacağınız bir pazar yeridir “Uzun Çarşı”. Bu sokakta çok güzel ürünleri satın almak bir yana en önemlisi de karşınızda dost canlısı, yardımsever, şehrin gastronomi ve turizmine katkı sağlamak için çırpınan yerel esnaflar görürsünüz. 6 Şubat’ta meydana gelen asrın felaketi deprem, Hatay’da birçok şeyi etkilediği gibi Gastronomi merkezlerinden biri sayılan Antakya Uzun Çarşı’yı da vurdu. Şu anda faaliyet göremez hâle gelen çarşı için harekete geçen TURYİD çok güzel bir proje başlattı. Bana göre de kesinlikle bu çarşının yaşaması gerekiyor. Eski günlerine kavuşması belki zaman alabilir, ama en azından çarşıda faaliyet gösteren esnafın geçici de olsa ürünlerini satabilecekleri konteynerlerden oluşan bir pazar yerine kavuşmaları son derece yerinde bir hareket olacaktır. Konuyla ilgili çalışma yapan TURYİD ve tüm yönetimine bu duyarlıklarından dolayı çok teşekkür ederim.

Yerel Gastronominin kalbi “Antakya Uzun Çarşı”

Yüzyıllardır Hatay’da yaşayan yerel halkla birlikte yerli, yabancı turistlere de hizmet veren Uzun Çarşı’da deprem öncesi aranan her türlü yöresel lezzet ürününü bulmak mümkündü. Hatay Antakya merkezde bulunan çarşı, Atatürk heykelinin bulunduğu belediye meydanında uzunca bir cadde ve ona bağlı birçok sokaktan oluşan bir alandır. Uzun Çarşı bir anlamda da hoşgörü kenti Hatay’ın simgesi olarak gösterilen cami, kilise ve havra üçgeni arasında kalan önemli bir merkez sayılıyor. Tarihi İpek Yolu’nun devamı sayılan bu sokaklarda yerel birçok lezzet satılıyordu. Nar Ekşisi, biber salçası, domates salçası, kırma yeşil zeytin, tuzlu yoğurt, Antakya peynirleri (yassı, dil, örgü, çökelek) bir kekik türü zahter, kokulu baharatlar, defne sabunu, zeytinyağı, enfes Antep fıstığı, meyan kökü şerbeti, tütsü çubukları, ahşap kömbe kaşıklar, taze sıkılmış meyve suları ve daha sayamadığım birçok ürün gibi. Yine Hatay'ın meşhur tatlısı künefe mekânlarının bulunduğu çarşı da buradadır. Hatay dışından gelenlerin özellikle yoğun olarak alışveriş yapmak istedikleri ve en çok tercih ettiği yerlerden biridir Antakya’nın tarihi Uzun Çarşısı. Ben de birkaç ay önce Uzun Çarşı’ya uğramış zahter, zeytin vs. ürünler almıştım. İşte Antakya mutfağının vazgeçilmez baharatlarının ve malzemelerinin satıldığı, kentin en uğrak noktalarından biri olan bu çarşı ne yazık ki şu anda içler acısı bir durumda.

Doğal bir pazar yeri “Uzun Çarşı”

Eski Antakya evlerinin arasında yer alan tarihi çarşının içinde camiler, hanlar ve hatta hamamlar da yer almakta ve doğal bir pazar yeri olması dolayısıyla il dışından gelenler tarafından da büyük ilgi görmekteydi. Uzun Çarşı’nın tarihi geçmişi Antakya kadar eski olup geleneksel el işçiliğinden, lezzetli yemeklerine, giyimden, teneke işçiliğine kadar her türlü mesleğin icrası da burada görülebiliyor. Gastronomi sektörü dışında da semerciler, demirciler, bakırcılar, sepetçiler vb. birçok sektörün faaliyet gösterdiği çarşıda her türlü ihtiyaç karşılanıyordu. Özellikle çarşı içindeki ayakkabıcılar bölümünde atölyelerde el işçiliği çeşit çeşit ayakkabılar üretilir ve satışa sunulurdu. Her ara sokak ve cadde farklı bir meslek grubuna ayrılmış, belirli iş kolları, farklı inanç ve kökenden gelen Antakyalılar tarafından işletiliyor. Osmanlı dönemi lonca örgütlenmesini hatırlatan bu iş bölümü ile ziyaretçiler kunduracılar çarşısından çıkıp el işi çarşısına girebiliyor, oradan da tüccarlar çarşısına ve dokumacılar çarşısına geçebiliyorlardı.

Prefabrik Antakya Uzun Çarşı Projesi

6 Şubat 2023 tarihinde Hatay’ı oldukça yüksek seviyede etkileyen deprem felaketinin yaralarını sarmak için harekete geçen Türkiye’de gastronomi sektörünün önemli aktörlerinden biri olan TURYİD; Antakya Uzun Çarşı’yı prefabrik hâliyle de olsa hayata geçirmeye hazırlanıyor. Hatay yöresel lezzetlerinin kalbi sayılan Uzun Çarşı, deprem nedeniyle çok zarar gördüğünden en güzel hâli ile yeniden bölgeye kazandıracak projelere zaman tanımak ve Uzun Çarşı esnafına nefes aldırmak için şehir ticaretine geçici bir dönem merhem olacak projeye başlandı ve Ramazan bayramına kadar esnaflara teslim edilecek.

Proje yerel üretici Teofarm iş birliği ile gerçekleşiyor

Birkaç ay önce Antakya’ya gittiğimde yerel Üretici Teofarm’ın sahibi Elif Ovalı ile tanışmış ve hatta bir de hakkında yazı yazmıştım. Elif Hanım’ın ve yakından tanıdığım Adana’nın Meşhur Onbaşılar Kebap’ın sahibi Tayyar Zaimoğlu’nun bu projenin mimarlarından olmaları beni mutlu etti. Antakya’nın kalbinin attığı 12. yüzyıldan bu yana faaliyet gösteren 3,5 kilometre uzunluğundaki Uzun Çarşı’nın depremle birlikte kullanılamaz hâle gelmesinden ötürü çarşı esnafının bölgenin yapılanma ve restorasyon süreci bitene kadar işlerine devam edebilmesi için TURYİD üyelerinin bağışlarıyla oluşturulan maddi kaynak ile 76 prefabrik yapının Ramazan Bayramı’na kadar uzun çarşı esnafına teslim edilmesi bekleniyor. Uzun Çarşı esnafı ile dayanışmanın ilk adımı olarak planlanan bu girişim, Koordinatör Vali Ali Arslantaş, Hatay Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Hikmet Çinçin ve Hataylı yerel üretici Teofarm’ın sahibi Elif Ovalı iş birliği ile gerçekleşiyor. TURYİD’i temsilen projenin ilk temaslarını TURYİD Başkan yardımcıları Gamze Cizreli, Tayyar Zaimoğlu ve Yönetim Kurulu Üyesi Ebru Koralı gerçekleştirdi.

Yerel Üretimin sürekliliğini sağlamak gerekiyor

TURYİD Yönetim Kurulu Başkanı Kaya Demirer, Ramazan bayramında açmayı planladıkları ‘Prefabrik Uzun Çarşı Dayanışma Projesi’ ile ilgili olarak; “Yerel üretimin ve üreticinin sürekliliğini sağlamamız için uzun vadede üretime sahip çıkmamız şart ve TURYİD üyeleri yerel üretimin ana alıcısı olmak için seferber olmaya hazırlanıyor” dedi. Ayrıca Prefabrik Uzun Çarşı Dayanışma Projesi’nin şekillenmesini sağlayan bölge yetkililerine, maddi ve manevi her türlü desteğini bugüne kadar olduğu gibi bugün de esirgemeyen kıymetli TURYİD üyelerine ve projenin hayata geçmesine öncülük eden başkan yardımcılarına ve yönetim kuruluna bu kritik günlerde gösterdikleri güçlü dayanışma örneği için teşekkürlerini iletti. Prefabrik Uzun Çarşı Dayanışma Projesi, Hatay Valiliği koordinasyonu ile sadece gıda sektörüne hizmet verecek ve Honda Kavşağı Kuzeytepe’de yapılandırılacaktır.

Antakya gıda ürünlerini TURYİD restoranları satın alacak

Dayanışma projesinin bir diğer başlığı ise bölgede üretilen ve yetiştirilen katma değerli gıda ürünlerinin detaylı envanteri çıkarılarak TURYİD restoranları tedarik kanallarına eklenmesi oldu. Burada hedef, ürünü değerinde hızlıca talep olan bölgelere çekerek üreticiye ekonomik kaynak sağlamak ve üreticinin motivasyonunu güçlendirmek olarak değerlendirilebilir. Proje online satış kanalları, e-ticaret platformları tarafından da desteklenecek.

TURYİD

Öncü, Yenilikçi, Güçlü sloganıyla faaliyet gösteren, Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği, (TURYİD) 2003 yılında dünyada hızla gelişen gastronomi dünyasına paralel olarak sektörü ilk kez bir araya getirmek, yeme içme ve eğlence endüstrilerinin sorunlarına çözümler üretmek gibi temel fikirlerle kurulmuş öncü bir sivil toplum kuruluşudur. Gastronominin tarımdan başlayarak ihracat, turizm, ülke markası, diplomasi ve kültüre olan katkısını GastroEkonomi başlığı ile ilk kez gündeme taşıyan ve gastronominin sosyal boyutlarını görünür kılan bir misyonla ile çalışmalarını sürdürmektedir. Sektöre öncülük yapan ve yenilikçi, akılcı çözümler üreten TURYİD, güçlü üye markaları ile yıllık 3 Milyar doları aşan cirosu ile Türkiye’deki Yiyecek ve İçecek sektörünün %25’ini temsil etmektedir.