DEMET İLCE / MUHABİR
Viral solunum yolu hastalıklarının süresine ilişkin beklentileriniz ne olmalı? Ek testler için doktorunuza ne zaman başvurmalısınız? İyileşmenizi kolaylaştırmak için başka hangi adımları atabilirsiniz? Örneğin çalışmak mı, okula gitmek mi yoksa egzersiz yapmak mı tavsiye edilmeli?
Birçoğumuzun haftalardır virüs belirtileri yaşayan arkadaşlarımız ve meslektaşlarımız var. Bu normal mi?
CNN sağlıklı yaşam uzmanı Dr. Leana Wen: Burada dikkate alınması gereken üç konu var. İlk olarak, bazı yaygın hastalıklarda semptomların tipik olarak ne kadar sürdüğünü tartışalım. Düzenli soğuk algınlığında belirtiler başladıktan sonraki ilk birkaç gün içinde zirveye çıkma eğilimindedir. Ancak CDC'ye göre bazı semptomlar, özellikle de burun akıntısı veya tıkanıklığı veya öksürük 14 güne kadar sürebilir.
Benzer şekilde, griple enfekte olanlar genellikle yedi gün içinde iyileşse de, bazılarının semptomları iki haftadan uzun sürebilir. Aynı şey RSV, koronavirüs ve diğer virüsler için de geçerli. Çoğu semptom genellikle ilk hafta içinde zirveye ulaşır ve çoğu kişi iki hafta içinde iyileşir, ancak bazı kişilerin iyileşmesinin daha uzun sürmesi alışılmadık bir durum değildir.
CDC, soğuk algınlığında öksürüğün iki haftaya kadar sürebileceğini söylüyor, ancak viral hastalıklarla karşılaşan bazı kişilerin öksürüğü birkaç hafta sürebilir.
İkincisi, bazı spesifik semptomların diğerleri düzeldikten sonra bile devam etmesi olağandışı bir durum değildir. Örneğin, bazı kişilerde birkaç hafta süren inatçı bir öksürük gelişebilirken, vücut ağrıları ve ateş gibi diğer semptomlar birkaç gün içinde kaybolabilir.
Bu özellikle altta yatan akciğer hastalığı olan ve virüsün durumu daha da kötüleştirebileceği kişiler için geçerlidir. Örneğin astımı olan birinin enfeksiyonu takip eden haftalar veya aylar içinde inhaleri daha fazla kullanması gerekebilir. Ayrıca yorgunluk ve bilinç bulanıklığı gibi devam eden semptomlarla ilişkili uzun süreli Kovid gibi viral sonrası durumlar da vardır. Bu belirtiler aylarca veya daha uzun sürebilir.
Üçüncüsü, uzun bir viral hastalığa yakalandığını düşünen birinin aslında birden fazla viral enfeksiyon geçirmesi de mümkündür. Örneğin okuldaki ve kreşteki çocuklarda bir viral hastalık olabilir ve bu hastalık yeni yeni çözülmeye başlarken başka bir hastalığa yakalanabilir. Hatta aynı anda birden fazla virüse yakalanabilirler. Uzun süreli bir iyileşme gibi görünen şey aslında birkaç örtüşen virüs olabilir.
İnsanlar ne zaman ek tıbbi bakım almaya karar vermeli?
Wen: Öncelikle ve en önemlisi kişinin yaşı kaç ve önceden var olan tıbbi durumları neler? Aşırı yaşlardaki kişilerin (yeni doğanlar ve yaşlılar) viral hastalıklar nedeniyle ciddi şekilde hastalanma olasılıkları daha yüksektir. Kalp ve akciğer hastalığı gibi altta yatan tıbbi rahatsızlıkları olan ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlar da daha savunmasızdır.
Bu kişiler daha erken ek tıbbi bakıma başvurmalıdır. İdeal olarak, ne tür semptomların onları bakıma sevk etmesi gerektiği konusunda birinci basamak sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla zaten bir planlarının olması gerekir. Herkes mesai saatleri dışında sağlık hizmeti sağlayıcısına nasıl ulaşacağını bilmeli ve eğer bu mümkün değilse, ihtiyaç duyulması halinde hangi acil servise veya acil bakıma gideceklerine dair bir plan yapmalıdır.
Solunum yolu virüsleri her yere yayıldığı için hastalanırsak ne yapmalıyız?
Diğer bir faktör ise testin yapılıp yapılmadığıdır. Belirtilerinize hangi virüsün neden olduğunu zaten biliyor musunuz? Bazı kişilerin Kovid-19 testi zaten pozitif çıkmış ve antiviral tedaviye başlamış olabilir. Ayrıca göğüs röntgeni çektirdiniz mi? Ek testler yaptırmak, tıbbi bakıma başvurmanın bir nedenidir ve testlere yeni girmiş birinin testlerin bu kadar kısa sürede tekrarlanmasına ihtiyacı olmayabilir. Yine de, özellikle savunmasız bir grupta yer alıyorlarsa, emin olmak için tıbbi sağlayıcılarıyla iletişime geçmeleri gerekir.
Üçüncü önemli faktör ise zaman ve belirtilerinizin ilerlemesidir. 10 gün geçmesine rağmen belirtileriniz düzeliyorsa, bu, iki haftadan uzun süre geçmesine rağmen yeni veya daha kötü semptomlarınız olması durumundan farklı bir durumdur. Acil müdahale gerektiren semptomlar arasında nefes darlığı, göğüs ağrısı ve sıvı tutamama yer alır.
Ayrıca belirtileriniz düzeldiyse ancak daha sonra tekrar kötüleştiyse ikinci, farklı bir enfeksiyon geçirmeniz olasıdır. Antiviral tedaviye uygunsanız grip veya Kovid-19 testi yaptırıp yaptıramayacağınızı öğrenmek için doktorunuzla iletişime geçmeyi düşünün. Viral solunum yolu enfeksiyonu dışında başka bir şeye sahip olma olasılığınız da vardır. Başlangıçta viral enfeksiyon geçiren bazı kişilerde daha sonra bakteriyel enfeksiyon gelişebilir.
Ya da belirtileriniz enfeksiyondan başka bir şeyden kaynaklanıyor olabilir. Yaşadığınız yorgunluk, örneğin anemi veya tiroid fonksiyon bozukluğunun bir işareti olabilir. Dikkate alınması gereken son faktör vücudunuzu dinlemektir. Konu tıp olduğunda doktorunuz uzmandır, ancak konu kendinize geldiğinde uzman sizsiniz. Vücudunuzu en iyi siz tanırsınız. Bir şey doğru gelmiyorsa, bu da daha sonra değil, daha erken bakıma başvurmanız için başka bir nedendir.
Doktora ulaştığımızda ne beklemeliyiz ve hangi soruları sormalıyız?
Wen: Doktorunuz sizinle yüz yüze veya sanal bir randevu ayarlayabilir. Size belirtilerinizi soracaklar, bu nedenle nasıl hissettiğinizi ve belirtilerin zaman içinde nasıl değişip değişmediğini ayrıntılı bir şekilde açıkladığınızdan emin olun. Hangi tedavileri denediğinizi ve yardımcı olup olmadıklarını açıklayın. Sizi ilgilendiren belirli bir semptomdan bahsettiğinizden emin olun.
Viral testler, kan testleri veya göğüs röntgeni gibi ek testler yaptırmanız önerilebilir. Sorulması gereken sorular arasında bu testlerin neyi göstermeyi amaçladığı ve testler negatif çıkarsa ne yapılması gerektiği yer alır. Sıvı ve ateş düşürücü ilaçlar gibi destekleyici tedavilere devam etmeli misiniz? Doktorunuzun değerlendirdiği başka teşhisler var mı? Testler şu anda önerilmiyorsa gelecekte ne zaman yapılabilir
İyileşmeyi kolaylaştırmak için başka hangi adımları atabiliriz? Örneğin çalışmak mı, okula gitmek mi yoksa egzersiz yapmak mı tavsiye edilir?
Viral hastalıkların çoğu kendi kendine iyileşir, bu da onların özel bir tedaviye gerek kalmadan kendi kendine iyileştiği anlamına gelir. İnsanların nasıl iyileşeceği büyük ölçüde geçmişte ne yaptıklarına ve şu andaki durumlarına bağlıdır. Bazı insanların çok fazla dinlenmeye ihtiyacı vardır. Diğerleri meşgul olmayı ve hafif egzersizlere devam etmeyi tercih ediyor. Bunların hepsi genel olarak makul seçeneklerdir ve kişiler bireysel koşulları sağlık hizmeti sağlayıcılarıyla tartışmalıdır.