DEMET İLCE / MUHABİR
Hayvanların insanlarda korkunun kokusunu alıp alamadıkları uzun zamandır tartışılıyor.
Peki araştırma ne diyor? Hayvanlar gerçekten korkunun kokusunu alabilir mi? Bu sorunun kökenine inmek için araştırmacılar, köpek gibi hayvanların ifadelerimize ve vücut duruşumuza tepki verdiği bilindiğinden, büyük ölçüde insan varlığını denklemin dışında tutmuştur. Bunun yerine araştırmacılar, atlar ve köpekler de dahil olmak üzere hayvanların, mutlu ve korku uyandıran videoları izleyen insanların yaydığı çeşitli kokulara nasıl tepki verdiğine odaklandı.
2023 yılında Scientific Reports dergisinde yayınlanan bir at araştırmasında araştırmacılar, katılımcılara bir gün bir komediden, ertesi gün bir korku filminden klipler izletti.
Katılımcılar her videoyu izledikten sonra araştırmacılar pamuklu ped kullanarak izleyicilerin koltuk altlarından ter örnekleri topladı ve katılımcılardan her klibi izlerken ne kadar sevinç veya korku hissettiklerini bildirmelerini istedi. Daha sonra araştırmacılar, aynı insandan alınan iki sürüntü örneğini, atların mutluluk ve sıkıntı zamanlarında insanların ürettiği kokuları ayırt edip edemediğini görmek için atlara sundular.
Fransa'daki Tours Üniversitesi'nde doktora öğrencisi olan araştırmanın başyazarı Plotine Jardat, "İlk başta atların kokuları ayırt edip edemeyeceğinden emin değildik" dedi.
Ancak atlar, kendilerine sunulan pamuklu pedlere bağlı olarak farklı tepkiler verdi.
Jardat, "Atlar sevinç örneklerini kokladığında yalnızca sol burun deliklerini kullandılar. Bu, kokuyu analiz etmek için beynin hangi bölümünü kullandıklarını gösteriyor. Tüm memelilerde, iki beyin yarıküresi farklı işlevlere sahip ve duygusal bağlamda, sevinç örneklerinden gelen koku, atlar tarafından pozitif olarak algılanmış gibi görünüyor. "
Ancak Jardat, atlara korku filmi sırasında çalınan örnekler verildiğinde hayvanların çok daha farklı tepkiler verdiğini ve yalnızca örneği daha uzun süre koklamakla kalmayıp aynı zamanda kokuyu yakalamak için "her iki burun deliğini de kullandığını" söyledi.
Ancak Jardat, bunun mutlaka atların korkunun ne olduğunu bildiği anlamına gelmediğini belirtmekte gecikmedi. "Atlar başka bir hayvanın kokusunu aldıklarında akıllarından 'korku' kelimesi geçmiyor. Fakat artık atların kokuları insanlarda farklı duygusal durumlardan ayırt edebildiğini biliyoruz." dedi.
Bu durum şu soruyu gündeme getiriyor: İnsanlar terlerinde atların davranışlarında değişikliğe neden olan hangi spesifik bileşikleri üretiyorlar?
Araştırmacılar, atların reaksiyonlarının arkasında, hayvanlar tarafından üretilen ve başka bir hayvanın davranışını etkileyebilen kimyasallar olan kemosinyallerin olabileceğini öne sürüyorlar. İnsanlarda terde, korku anlarında kokunun değişmesine neden olabilecek adrenalin veya androstadienon (feromon benzeri bir protein) gibi çeşitli bileşikler bulunur. Araştırmacılar, çalışmada bu bileşiklerin bir türden diğerine "duygusal bilgi" taşıyabileceğini de yazdı.
Gelecekte yapılacak bir çalışmada bilim insanları, korku kokusunun atlarda korku dolu bir tepkiye neden olup olmayacağını ve örnekleri kokladıktan sonra bir dizi test yaptırarak bunun hayvanlar üzerinde duygusal açıdan ne tür bir etki yaratabileceğini incelemeyi planlıyor.
Jardat, "Korkunun testlere verdikleri tepkileri değiştirip değiştirmeyeceğini görmek istiyoruz" dedi.
Bu arada, Animal Cognition dergisinde 2018 yılında yapılan bir araştırmada bilim insanları, Labrador av köpeklerine, korkutucu ya da mutlu bir video klibi izledikten sonra erkek katılımcıların koltuk altlarından alınan örnekleri koklamaları için görev verdi. Araştırmacılar numuneyi açıklığı olan bir kutunun içine yerleştirdiler ve kutuyu iki kişinin bulunduğu kapalı bir odaya yerleştirdiler: bir yabancı ve köpeğin sahibi.
At araştırmasına benzer şekilde araştırmacılar, köpeklerin korkulu bir insanın mı yoksa mutlu bir insanın mı kokusunu aldıklarına bağlı olarak farklı tepkiler verdiklerini buldu.
İtalya'daki Napoli Federico II Üniversitesi'nde zooloji profesörü olan çalışmanın başyazarı Biagio D'Aniello, şöyle konuştu:
"Köpekler mutlu bir insanın kokusunu kokladıklarında, odadaki yabancıyla etkileşimlerini artırdılar."
Ancak korkan birinden örnek kokladıklarında köpekler tamamen farklı bir tepki gösterdi.
Napoli Federico II Üniversitesi'nde doktora sonrası araştırmacı olan araştırmanın ortak yazarı Anna Scandurra, şöyle konuştu:
"Korkunun kokusunu aldıklarında ya sahiplerine gidiyorlardı ya da kapıya gidip odadan çıkmaya çalışıyorlardı."
Araştırmacılar, at araştırmasındaki bilim adamlarıyla benzer bir sonuca vardılar: Yazarlar, çalışmalarında, köpeklerin tepkilerinin büyük olasılıkla kimyasal sinyallerden kaynaklandığını ve "türler arası duygusal iletişimin" devrede olduğunu öne sürdüğünü yazdı.