Örneğin, Danimarka’da 2023-2024 sezonunda çocuk ve gençlerde, solunum yolu enfeksiyonlarına neden olan mycoplasma pneumoniae bakterisi vakalarında pandemi öncesi yıllara göre üç kat artış yaşandı. Hastaneye yatış oranları da 2,6 katına çıktı. Ancak enfeksiyonların şiddeti önceki yıllardan daha ağır değildi; daha fazla kişi hastalansa da beklenenden daha ağır seyretmedi.
İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkeler de son yıllarda solunum sinsityal virüsü (RSV) gibi enfeksiyonlarda olağandışı artışlar gördü.
Bağışıklık Borcu Nedir?
Pandeminin başlarında insanlar evde kalıp sosyal mesafeyi koruduğu, ellerini sık sık yıkadığı ve virüslerden kaçınmak için önlemler aldığı için COVID-19 dışındaki hastalıklar azaldı. Bazı virüsler tamamen ortadan kalkarken, diğerleri kısıtlamalar kaldırıldığında ve insanlar daha sık sosyal etkileşime girdiğinde geri döndü. Bu duruma bazı bilim insanları “bağışıklık borcu” adını veriyor.
Johns Hopkins Üniversitesi'nden enfeksiyon hastalıkları uzmanı Dr. Amesh Adalja, pandeminin zirve döneminde hastanelere olan yükün azalmasının faydalı olduğunu, ancak bunun bir "borç" anlamına geldiğini belirtti.
Terim Neden Tartışmalı?
“Bağışıklık borcu” ifadesi, bazen doğal enfeksiyonların aşıdan daha iyi olduğunu veya pandemi dönemindeki kısıtlamaların etkisiz olduğunu ima etmek için kullanılabiliyor. Ancak bu düşünceler "kesinlikle yanlış" olarak nitelendiriliyor. Araştırmacılara göre, pandemi sonrası enfeksiyonlardaki artış büyük ölçüde kaçınılmazdı.
Örneğin, RSV genellikle hafif soğuk algınlığı belirtilerine neden olan yaygın bir virüstür ve çoğu çocuk iki yaşına gelene kadar bu virüsle karşılaşır. Ancak pandemi sırasında doğan bebekler diğer insanlardan uzak tutulduğu için virüse maruz kalmamış kişiler grubu büyüdü ve kısıtlamalar kaldırıldığında yayılma fırsatı oluştu.
Bağışıklık Borcu Tüm Artışları Açıklıyor mu?
Bağışıklık borcunun etkisi birçok virüs için geçerli olsa da, bazıları farklı nedenlerle artış göstermiş olabilir. Örneğin, boğmaca vakalarındaki artışın döngüsel bir seyir izlediği düşünülüyor. Her üç ila beş yılda bir boğmaca salgını görülse de, Fransa bu yıl son 25 yılın en kötü salgınını yaşadı.
Bağışıklık Borcu Toplumu ve Hastaneleri Nasıl Etkiliyor?
2021'de Avrupa'daki pediatri dernekleri, çocukluk çağı aşı programlarının güçlendirilmesi çağrısında bulundu. 2023’ten itibaren ise RSV aşıları hamile kadınlar ve yaşlılar için Avrupa Birliği’nde kullanılmaya başlandı ve bu yıl Birleşik Krallık'ta da uygulamaya geçti.
Ancak bağışıklık borcu veya döngüsel artışlar nedeniyle hastalıklardaki artış, sağlık sistemleri için daha büyük bir sorun teşkil edebilir. Özellikle sağlık çalışanı eksikliği olan sistemler, çocukluk çağı enfeksiyonları ve yetişkinlerde görülen zatürre vakaları gibi yaygın hastalıklarla dolup taşabilir.