ABD’nin son dönemde sadece ABD çıkarlarına yönelik aldığı kararlar, AB ve üye ülkelerinin yanı sıra, Rusya, İngiltere’yi, İran’a yönelik ambargoyu deldiği gerekçesiyle 17/25 Aralık operasyonları ile ABD destekli FETÖ darbe girişimine maruz kalan Türkiye’nin durduğu noktaya getirdi. İran nükleer anlaşmasına taraf ülkeler, Tahran yönetimiyle ticareti sürdürmek için yeni bir mekanizma inşa edileceğini duyurdu. Mevcut yöntemle AB şirketlerinin İran’la “meşru iş yapmanın” mümkün hale gelmesi hedefleniyor.
“ÖZEL ÖDEME KANALLARI” İÇEREN YENİ MEKANİZMA
İran nükleer anlaşmasına taraf ülkeler, Tahran yönetimiyle ticareti sürdürmek için özel ödeme kanallarını da içeren yeni bir mekanizma oluşturulacağını açıkladı. Birleşmiş Milletler (BM) 73. Genel Kurulu kapsamında New York’ta İran nükleer anlaşmasına taraf ülkeler olan Fransa, Almanya, Rusya, İngiltere ve İran’ın dışişleri bakanları, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini başkanlığında bir araya geldi.
İRAN’LA ANLAŞMA DEVAM EDECEK
Mogherini, toplantının ardından düzenlediği basın açıklamasında bakanların kabul ettiği ortak bildiriyi okudu. Katılımcıların İran nükleer anlaşmasını “tam ve etkili” bir şekilde uygulamaya devam etme konusunda kararlı olduğu belirtilen bildiride, ABD’nin anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesi ve tekrar yaptırım uygulama kararının ardından “pratik çözümler” bulunması konusunda anlaşıldığı ifade edildi.
Bildiride, katılımcıların İran ile doğalgaz dahil genel ticareti kolaylaştırmak için özel ödeme kanallarını da içeren yeni bir mekanizma inşa edilmesi konusunda anlaşma sağladığı kaydedildi. Bu mekanizmanın İran ile meşru ticaret yapan ekonomik aktörlere güvence sağlayacağına değinilen bildiride, tarafların bu çerçevede bölgesel ve uluslararası ortaklarla iş birliğini sürdüreceği duyuruldu.
FETÖ’CÜLERİN 17/25 ARALIK KUMPASI UNUTULMADI
Türkiye, Obama döneminde ABD’nin İran’a koyduğu tek taraflı ambargoyu tanımamış, uluslararası hukuk çerçevesinde sınır komşusu ile Halkbank üzerinden ticaretini sürdürmüştü. Bunun üzerine ABD’nin talimatıyla harekete geçen yargı ve emniyetteki FETÖ’cüler, düzmece belgelerle 17-25 Aralık darbe girişimine kalkışmış, ancak hükümeti darbeyle alaşağı etme planı millete takılmıştı. Öte yandan ABD, taşeronu FETÖ’nün başaramadığı 17-25 Aralık darbe girişimi dosyasını kendisi devralırken işbirlikçi Reza Zarrab ile Türkiye’ye kumpas kurmuştu.
ABD TEHDİT EDİYOR
ABD Başkanı Donald Trump, 2015 yılında İran ile beş daimi BM Güvenlik Konseyi üyesi ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşmayı tek taraflı iptal etmişti. Bu kararının ardından ABD, nükleer anlaşma ile İran’a yönelik kaldırılan yaptırımları geçtiğimiz aylarda tekrar yürürlüğe koymuştu. Bu karar nedeniyle İran ekonomisi zor günler geçirirken, ABD İran ile iş yapan diğer ülkelerin şirketlerini de cezalandırmakla tehdit etmişti. İran ile imzası atılan yeni ödeme mekanizmasının ABD’nin tepkisine neden olması bekleniyor.
DOLAR’A KARŞI EURO HAMLESİ
Diğer yandan Avrupa Birliği (AB), enerji ithalatından birlik ülkelerinde üretilen uçaklara kadar çeşitli satış işlemlerinin ABD Doları ile gerçekleşmesinden duyduğu rahatsızlık nedeniyle küresel ticarette avronun daha önemli bir rol üstlenmesine yönelik çalışmaları hızlandırmaya hazırlanıyor. Avrupa’nın enerji ithalatından kendi ürettiği uçakların alımlarına kadar çeşitli ticari işlemlerin dolar üzerinden gerçekleşmesini sert bir dille eleştiren AB Komisyonu Başkanı Jean-Claude Juncker de yaşanan bu durumu “saçmalık” olarak nitelendiriyor. Küresel ticarete doların tahakküm etmesinden rahatsızlık duyan AB Komisyonu’nun, yıl sonuna kadar avronun uluslararası rolünü güçlendirecek çeşitli tedbirler alması ve bu alanda yeni düzenlemeler açıklaması bekleniyor.