DEMET İLCE / MUHABİR
Çin'deki bilim insanları yakın zamanda gezegenimizin kalbinde bir keşifte bulundu: Her 8,5 yılda bir, Dünya'nın iç çekirdeği kendi dönme ekseni etrafında sallanıyor. Araştırmacıların yeni çalışmasına göre, bu kayma büyük ihtimalle iç çekirdek ile Dünya'nın mantosu (yer kabuğunun altındaki katman) arasındaki küçük bir yanlış hizalanmadan kaynaklanıyor.
Yüzeyin yaklaşık 1.800 mil (2896 km) altından başlayarak, Dünya'nın çekirdeği, dönen bir sıvı dış sınıra ve çoğunlukla katı bir iç katmana bölünmüştür. Bu bölge, günün uzunluğundan, insanlığın güneş tarafından yayılan zararlı ışınlardan korunmasına yardımcı olan Dünya'nın manyetik alanına kadar gezegenimizin bir takım jeofizik dinamiklerinden kısmen sorumludur.
Nature Communications dergisinde 8 Aralık'ta yayınlanan araştırmaya göre, iç çekirdekteki bu yeni keşfedilen eğim, sıvı çekirdeğin şeklinde ve hareketinde bir değişikliğe yol açarak Dünya'nın manyetik alanında potansiyel bir değişime yol açabilir.
Bu çekirdeğin iç işleyişini daha iyi anlamak için, Wuhan Üniversitesi'nden Hao Ding liderliğindeki jeofizik araştırmacıları, 2019'da kutupsal dönüş olarak bilinen, Dünya'nın dönme ekseninin kabuğuna göre hareketini analiz etti. Kutupsal harekette kabaca her 8,5 yılda bir meydana gelen hafif bir sapma tespit ettiler; bu, bir topacın yalpalamasına benzer bir "iç çekirdek yalpalamasının" potansiyel varlığına işaret ediyor.
Ding ve ortak yazarları, son çalışmalarında, dünyanın dönme ekseninin periyodik hareketi tarafından kontrol edilen dünya çapındaki gün uzunluğundaki küçük değişimleri ölçerek ve bunları daha önce araştırdıkları kutupsal hareketteki değişikliklerle karşılaştırarak bu döngüyü daha da doğruladılar. Verileri, bu yalpalamanın muhtemelen Dünya'nın iç çekirdeği ile manto arasındaki 0,17 derecelik bir eğimden kaynaklandığını ileri sürüyor; bu, "Dünya'nın iç çekirdeğinin dönme ekseni ile Dünya'nın dönme ekseninin aynı olduğunu varsayan" geleneksel Dünya dönme teorisine aykırıdır.
Araştırmaya göre bu eğim, iç çekirdeğin kuzeybatı yarım küresinin bu katmanın geri kalanından biraz daha yoğun olabileceğini ve aynı zamanda Dünya'nın iç ve dış çekirdeği arasında yoğunluk farkı bulunduğunu da gösteriyor olabilir.
Kaliforniya Üniversitesi'nden Yer bilimleri profesörü John Vidale, yeni çalışmanın "katı iç ve sıvı dış çekirdekteki metal arasındaki bileşim farkını ayırt etmenin yanı sıra iç çekirdeğin yalpalamasının yönünü ve hızını tahmin etmeye yardımcı olduğunu" söyledi. "Bu hafta burada insanlığı kurtaracak hiçbir şey yok, ancak çalışma gezegenimizi anlamak için temel yapı taşlarını ekliyor." dedi.
Araştırma ekibi, iç çekirdek yalpalamasının yanı sıra kutup hareketindeki sapmaya neden olabilecek atmosferik, okyanusal ve hidrolojik etkileri de dışladı. Ancak Vidale'e göre bu kaynakların bir rol oynamadığını doğrulamak zor çünkü "bu çalışmada yapılan analiz türlerini bir araya getirmek için çok sayıda uzman gerekiyor."
İleriye dönük olarak bu keşif, araştırmacıların Dünya'nın iç çekirdeği ile depremlerden manyetik alandaki değişikliklere kadar insanlığı etkileyen süreçler arasındaki dinamikleri anlamalarına yardımcı olabilir.
