Velayet değiştirme davası, Aile Mahkemesine açılan ve velayeti kendisinde olmayan eşin karşı tarafa haklı gerekçeler sunması şartıyla açılan davadır. Velayet, boşanan çiftlerin 18 yaşını doldurmamış çocuklarının annesine ve babasına ait olan resmi sorumluluklarıdır. Geçerli bir gerekçe gösterilmeden çocukların velayetleri değiştirilemez, eski eşlere velayetin değiştirilmesi davası açılamaz ve çocuk için vasi atanamaz.
Velayet Değiştirilmesi İçin Haklı Sayılan Sebepler Nelerdir?
Velayet değişiminin haklı nedenleri, Medeni Kanuna göre şöyle sıralanmıştır:
- Anne veya babanın çocuğun bedeni, fikri, ahlaki gelişimini olumsuz etkileme ve çocuğu kötü davranışlara alıştırması
- Çocuğun karşı tarafla farklı bahaneler kullanarak görüştürülmemesi
- Anne veya babanın velayetlik görevini yerine getirmemesi (çocuğu devamlı olarak başkasına veya eski eşine bakması için bırakması)
- Velayet sahibi olan kişinin çocuğunun eğitim, bakım ve geçim için ihtiyacı olan masrafları karşılayamaması
- Velayet sahibi olan kişinin vefat etmesi
- Velayet sahibi kişinin evlenmesi ve eski eşinden farklı bir şehre taşınarak çocuğunu uzaklaştırması
Velayet Değiştirilmesi Davası Kime Açılır?
Velayet davasının açılması, kişinin eski eşine açılır. Boşanma davasından sonra çeşitli nedenler dolayısıyla çocuğunun güvende olmadığını veya iyi bakılmadığını ileri süren ve bu durumları net bir şekilde kanıtlayan kişiler velayetin değiştirilmesi davası açabilir.
Velayetin Kaldırılmasının Şartları Nelerdir?
Çocuklarının velayetlerinin kaldırılma koşulları, Medeni Kanuna göre şöyle belirlenmiştir:
- Anne ve babanın, her ikisinin de geçerli bir hastalık sahibi olması ve bu nedenle de ikisinin de velayet ve çocuğa bakım görevlerini yerine getirmemeleri
- Anne ve babanın çocuğa yeterli ilgiyi, sevgiyi ve şefkati göstermeyerek çocuğun sorumluluklarını umursamamaları
- Daha önce geçerli sebeplerle bir velayet değiştirme davasının açılmış olması
Bu sayılan 3 durumda, çocuğun velayeti bir vasiye verilir. Ancak çocuğun teyze, hala, amca, dayı, büyükanne veya büyükbabası hayattaysa ve velayeti almak isterlerse çocuğun sorumluluğu hâkim kararı ile bu kişilere de bırakılabilir.
Velayet Davası İdrak Yaşı Nedir?
İdrak yaşı, söz konusu çocuğun annesiyle mi yoksa babasıyla mı yaşamak istediğine karar verebileceği yaş olarak bilinir. Bu yaş, ilgili kanunca 8 olarak belirlenmiştir. Yani 8 ile 18 yaş aralığında bulunan ve annesi ile babası boşanan her çocuğa kimle yaşamak istediği sorulmak ve karar ona göre verilmek zorundadır. Velayet davalarında önemli olan çocuğun düşüncesidir. İstisnai durumlar hariç çocuk istediği ebeveyni ile kalma hakkına sahiptir.
Evli Olmayan Kişilerin Çocuklarının Velayetleri Kime Verilir?
Gayrimeşru çocukların velayetleri, çoğunluk olarak anneye verilir. Ancak annenin yaşı 18’den küçükse, suçlu ve hapisteyse, vefat etmişse, çocuğa bakacak bir geliri yoksa ve daha önce geçerli sebeplerden biriyle velayetten men edildiyse, velayet mecburi olarak babaya verilir. Babanın çocuğu kabul etmemesi durumunda ise hâkim kararına göre vasi ataması yapılır. Bu durum gayrimeşru çocuklarda geçerli olduğu gibi üvey evlatlarda da geçerlidir. Kişiler, yasal olarak bu çocuklara bakmak zorundadır.
Anne İle Baba Yeniden Evlenirse Çocuğun Velayetine Ne Olur?
Yeniden evlenme durumunda, ilgili çocuğun velayeti yeniden anne ile baba sorumluluğuna bir arada girer. Anne ile baba çocuğuna veya çocuklarına beraber bakmakla yükümlüdür. Ancak velayetin değiştirilmesi davasından sonra velayetin kaldırılması kararı alınmışsa asıl olan çocuğun güvenliği olduğu için velayet hakkı hâkim tarafından belirlenir.
