DEMET İLCE / MUHABİR
Türkiye'nin en önemli sorunlarının başında 'yaşlılık' geliyor. Prof. Dr. Aslı Demirtaş Tatlıdere'nin paylaştığına göre; Türkiye ilk kez geçtiğimiz yıl yaşlı popülasyon oranı %10.2 oldu. 1990’dan beri nörolojik hastalıklarda %36 artış oranı oldu. Yaşlıya Saygı Haftası İyi Yaşlanma Günü kapsamında düzenlenen panelde, uzman isimler mutlu ve sağlıklı yaşlanmaya dair ipuçlarını paylaştı.
"TÜRKİYE'DE YAŞLI POPÜLASYON ORANI %10.2 OLDU"
Panelin açılış konuşmasında Prof. Dr. Aslı Demirtaş Tatlıdere, dünya nüfusunun yaşlandığını söyledi ve "Türkiye ilk kez geçtiğimiz yıl yaşlı popülasyon oranı %10.2 oldu. 1990’dan beri nörolojik hastalıklarda %36 artış oranı oldu." dedi.
Tatlıdede, spor yapmanın beynimizi demansa karşı koruyup korumadığını anlattı. Demansa karşı koruyucu olduğunu bildiğimiz birçok şey olduğunu söyledi ve bir araştırmada 4-5 sağlıklı yaşam faktörünü hayatımızda aktif ettiğimiz takirde demansı %60 civarında azaltabileceğimizi söyledi. Tatlıdede, dans etmenin ise spordan ki kat faydalı olduğunu belirtti.
Tatlıdede, demans için %40'a varan koruyucu etkiler gösteren 12 faktörü aktardı. Bunlar şu şekilde:
- Diyabeti kontrol altına al,
- Hipertansiyonu tedavi et,
- Kafa travmasını önle,
- Sık egzersiz yap,
- Depresyonu önle,
- Aşırı alkolden kaçın,
- Sigarayı bırak,
- Hava kirliliğini azalt,
- Orta yaşta obeziteyi azalt,
- Duyma kaybını tedavi et,
- Sosyal ilişkilerini arttır,
- Yüksek eğitim al.
"ORTA YAŞLARDAN İTİBAREN YAŞLILIĞA HAZIRLANMALI"
Yaş alırken beyin ve ruh sağlığı hakkında konuşan Türkiye Alzheimer Derneği Marmara Şube Başkanı Prof. Dr. Işın Baran Kulaksızoğlu, orta yaşlardan itibaren yaşlılığa nasıl hazırlanmamız gerektiğini şu sözlerle anlattı:
"Hem hastalara hem yakınlarına el uzatmak hedefimiz. Yaşı yıllarla ölçmüyoruz gönülle ölçüyoruz. Yaşlanabilmek bir şans. Peki insanlar yaşlanınca mutsuz mu olur? Hayır, yaşlandıkça mutluluk artıyor araştırmaya göre. Belli hırslarınız geçmiş oluyor. Küçük şeylerde mutluluk bulmaya çalışıyorsunuz. Orta yaşlardan itibaren yaşlılıkta mutluluğu arttırmak için yaşlılığa hazırlanmak gerekiyor. Hazırlıklardan biri sadeleşmek. Lüzumsuz eşyalardan kurtulmak gerekiyor. Evdeki eşya azaldıkça mutluluk artıyor. Dostlarda da sadeleşmek iyi olabilir. Canınızı sıkan dostlardan sadeleşmek iyidir. İkincisi öğrenmeye devam etmeliyiz. Araştırmalara göre; belli bir yaşa gelince yeni bir şeyler öğrenmeye baslarsanız kendinizi daha dinç ve enerjik hissetmeye başlıyorsunuz.
Yine araştırmalar Beyni en genç tutan şeylerden birinin bir müzik aleti çalmak olduğunu söylüyor. Üçüncüsü, toprağa, doğaya yakın olun. En iyi probiyotik topraktan alınan probiyotik. Eliniz toprağa değsin, bir şeyler ekin. Doya doya yaşlanmak istiyorsanız gençlikte buna yatırım yapın. Egeliler gibi yemek yemeye çalışın. Hareket edin. Hareket yaşlılığın en önemli dostu. Şimdi neler yapabilirsiniz. Anın kıymetini bilin. Yaşlılıkta yolculuk tren yolculuğu gibidir. Bugün kendim için ne yapabilirim diye yaşlanın. Yaşlılığın en iyi nimeti dostlardır. Bizim dostlara ihtiyacımız var evde oturup tv’ye bakmaya değil. Hayat yavaşlayınca keyifli. Yemeği hızlı hızlı yemeyin, camdan dışarı bakarken oradaki çiçeği görmeye çalışın. Yaşlılıkla ilgili mutluluk reçetesi: Yaşınızı unutun. Hayatınızı yaşayın. Yaş alabilirsiniz ama yaşlı olmak zorunda değilsiniz."
"BİZİ ÖRNEK ALIYORLAR"
Türkiye Alzheimer Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Füsun Kocaman, alzheimer ile ilgili yaptıkları çalışmaları şöyle özetledi:
"Alzheimer, birçok engelliliği birlikte getiriyor. Hiç erişimimiz olmayan Erzincan, Tunceli, Artvin, Diyarbakır ve Şanlıurfa’ya erişimimiz yok, oralara alzheimerı anlatmak için ulaşmaya çalışıyoruz. Yatağa bağımlı hale gelen kişilere evde bakım hizmeti vermek üçüncü hizmetimiz. Uluslararası kanallara açılıyoruz. Yabancı ortaklarla AB projeleri yapıyoruz. Buradaki projeleri onlara anlattığımızda kendi ülkelerinde uygulamak için bizi örnek alıyorlar."
"ŞİŞLİ YAŞLILIK'TA 7. SIRADA"
Panele Şişli Belediye Başkanı Muammer Keskin de katıldı. Keskin, belediyece alzheimer hastalığı ile mücadele kapsamında yapılan çalışmaları şöyle anlattı:
"Pandemiden en çok etkilenen nüfusun yaşlılar olduğunu biliyoruz. Türkiye’de ilk olan gerentoloji bölümünü açtık. Bir yaşam evi kurduk Feriköy’de. Yaşlandıkça bazı davranışlarımızı değiştirmemiz gerekiyor. Yaşam evinde gelenlerin evlerine de müdahale ediyoruz. Mobilyasına kadar nasıl hayatını kolaylaştırırız bunun çalışmalarını yapıyoruz. Yaşlı Hakları merkezini oluşturduk. Kuştepe’deki Alzheimer derneğimizi daha kullanışlı hale getirdik. Orada yine yanı başında bir kreşi hayata geçirdik. İstanbul’da yaşlılık oranımız giderek artıyor. Şişli’de 7. Sırada."
"YAŞ ALDIKÇA BEYİN AĞIRLIĞI AZALIYOR"
Oturum başkanlarından Prof. Dr. Öget Öktem Tanör, yaşlandıkça yaşanan sorunlara şöyle değindi:
"25 yaşından itibaren sinir hücrelerinde ölümler başlıyor. 70’li yaslarda beyin ağırlığının %5 i yok oluyor, 80’li yaşlarda %10'u, 90’lı yaşlarda %20’si yok oluyor. Reaksiyon zamanı uzaması yaşanıyor. Zihinsel esneklikte azalma olabilir. Hafızada zorlanmalar olabilir. Ufak tefek unutkanlıklarda Alzheimer mı oluyorum diyerek düşünülmemeli. Normal yaşlılıkta beyin eski keskinliği ile devam edebilir."
NE ZAMAN ENDİŞELENMELİYİZ?
Prof. Dr. Yıldız Değirmenci, yaş alırken beynimizi nasıl koruyabileceğimizi ve her unutkanlığın demans olup olmadığını şu sözlerle anlattı:
"Sadece yaş alınca ortaya çıkmaz unutkanlık. Gençlerde de ortaya çıkabilir. Depresyon, kaygı durumlarında ve tıbbi durumlarda, uykusuz kaldığımızda, aşırı kafein tükettiğimizde bazı şeyleri unutabiliriz. Bunlar endişelenecek şeyler değil. Her unutkanlık bunama belirtisi değildir. Unutmamak beynin fonksiyonlarından bir tanesi. Yaşla beraber, beyin hücrelerimizde de kayıplarımız oluyor. Yaşlılıkta unutkanlık olduğunda uzun dönem hafızası bozulmaz. Tekrarlayan sorulara başlandığında, günlük yapması gereken işlerde sıkıntılar olmaya başladığında nöroloji uzmanına görülmeli. Günlük yaşamınızı etkilemediği sürece yaş almayla beraber hafif unutkanlıklar olabilir, endişeye kapılmamalı. Demans davranış kişilik değişiklikleri ile de ortaya çıkar sadece hafıza kaybıyla değildir.
Yandaş hastalıklarımız varsa bunların uygun bir şekilde tedavisini almalıyız. Egzersiz yapmalı. Güzel beslenmeli. Beynimizde kalan rezervi korumalı. Vitamin eksikliği varsa doktor kontrolünde tamamlanmalı. Stresten korunmak çok önemli. İyimser olmaya çalışmak lazım. Bunu olmayı seçmeliyiz. Uyku hijyenine dikkat etmeli. Bununla ilgili sorunlar varsa ihmal edilmemeli. Mutlaka sosyalleşmeli. Hobileri geliştirin. Uzun yıllar sağlıkla, sıhhatle yaş alalım."
