Tuğçe Huy - Muhabir
Gezegenleri keşfetmek söz konusu olduğunda, onları başka yıldızların etrafında bulmak aslında kendi yıldızımızın etrafında bulmaktan biraz daha kolaydır. Gökbilimciler, gezegenler ev sahibi yıldızın yanından geçerken ve Dünya'daki ya da uzaydaki teleskoplarımıza ulaşan ışığı bloke ederken ışıkta meydana gelen düşüşleri izleyebilirler, bu “geçiş yöntemi” olarak bilinir; ya da bir yıldızın yörüngesindeki gezegenlerin neden olduğu yalpalamayı ve bunun yarattığı zincirleme etkiyi gözlemleyerek. Bu yöntemler ve diğer birkaç yöntem sayesinde son birkaç on yılda binlerce ötegezegen keşfederken, güneş sistemimizdeki gezegen sayısı sekizde kalmıştır.
Uranüs 1781'de keşfedildi
Kendi güneşimizin etrafındaki gezegenleri keşfetmek iki yönteme dayanıyordu: onları gökyüzünde görmek ve diğer nesnelerin yörüngelerindeki hafif bozuklukları gözlemlemek. Venüs, Merkür, Satürn, Jüpiter ve Mars'ın hepsi görsel gözlemlerle bulunmuştur. Uranüs, 1781 yılında gökbilimci William Herschel tarafından, bir araştırmada parlak bir cismin diğer yıldızlara kıyasla hareket ettiğini fark edip daha yakından baktıktan sonra keşfedilmiştir. Neptün, astronom ve matematikçi Urbain Le Verrier'in Uranüs'ün yörüngesinin Newton fiziğinin öngördüğü yörüngeden farklı olduğunu fark etmesiyle keşfedilmiştir. Bunun Uranüs'ün ötesindeki başka bir gezegenin yörüngesini etkilemesiyle açıklanabileceğini fark etti ve bu gezegenin nerede olacağını tahmin etti.
Yörüngedeki nesneler büyük bir cismin etkisiyle hareket ediyor!
Ancak güneş sistemi içindeki gezegenleri keşfetme sürecimiz henüz sona ermemiş olabilir. 2015 yılında Caltech'ten iki gökbilimci, Neptün'ün yörüngesinden geçen altı nesnenin, büyük bir çekim gücüne sahip bir şey tarafından “güdüldüklerini” düşündürecek şekilde bir araya toplandıklarına dair kanıtlar sundu. Gezegenin istatistiksel bir anomali ve seçim yanlılığından kaynaklanabileceği önerilerine rağmen ekip, nesnelerin Neptün'ün yörüngesinin ötesindeki büyük bir nesnenin etkisi nedeniyle hareket ediyor olabileceğine inanıyor.
Yeni bir makalede ekip, Neptün'ün yörüngesinden geçen uzun periyotlu cisimleri inceleyerek, Güneş'e en yakın yörünge noktalarının 15-30 astronomik birim (AU) civarında olduğunu ve bir AU'nun Güneş ile Dünya arasındaki mesafe olduğunu buldu.
Bu nesnelerin yörüngelerini en iyi neyin açıkladığını keşfetmek için simülasyonlar gerçekleştiren ekip, Neptün bölgesinin ötesinde büyük bir gezegeni içeren bir modelin, bu nesnelerin kararlı durumunu, gezegen 9'un dahil edilmediği simülasyonlardan çok daha iyi açıkladığını buldu. Ekip modele galaktik gelgit ve geçen yıldızların çekim etkisi gibi diğer değişkenleri de dahil etti.
Bu ilgi çekici olsa da, analiz böyle bir gezegenin nerede aranacağını daraltmıyor. Neyse ki bu konuda çok fazla beklememiz gerekmeyebilir.
Ekip, “Heyecan verici bir şekilde, burada açıklanan dinamikler, Gezegen 9 için diğer tüm kanıtlarla birlikte, yakında Vera Rubin Gözlemevi'nin faaliyete geçmesiyle sıkı bir testten geçecek” dedi. “Keşiflerin bu yaklaşan aşaması, güneş sistemimizin dış bölgelerinin gizemleri hakkında kritik bilgiler sağlamayı vaat ediyor.”
Makale arXiv ön baskı sunucusunda yayınlanmış ve The Astrophysical Journal Letters'da yayınlanmak üzere kabul edilmiştir.
