Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, TBMM Dijital Mecralar Komisyonu'na yaptığı sunumda, ulaştırma ve haberleşme altyapısına son 21 yılda 275 milyar dolarlık yatırım yaparak Türkiye'nin gelişmesine ve ilerlemesine katkı sunduklarını anlattı.
Elektronik haberleşme sektöründe 19 farklı yetkilendirme alanında 455 şirket tarafından 834 farklı yetki belgesiyle hizmet sunulduğunu söyleyen Uraloğlu, Türkiye'nin sabit ve mobil genişbant internet abone sayısının 93,3 milyona ulaştığını belirtti. Uraloğlu, "Bunun yaklaşık 19,5 milyonu sabit hatlardan, geri kalan 73,5 milyona yakını da mobil hatlardan sağlanmaktadır. Fiber uzunluğumuz 562 bin kilometreye ulaşmış durumda. Son 3 yılda yaklaşık 4,5 kat artış göstermiştir. Fiber genişbant abone sayımız yıllık ortalama yüzde 20 artarak 6,7 milyona ulaşmıştır." diye konuştu.
FTTH Council'e göre, Türkiye'nin, son yıllarda fiber abone yaygınlık artışı konusunda 39 AB ülkesi arasında 2. sırada yer aldığını bildiren Uraloğlu, sabit genişbant hizmetlerde 2013'te abonelerin yüzde 71'inin 4 ila 10 mbps arasında olan internet hızının, bugün yüzde 78 abonede 16 mbps ve üzerine çıktığını; bu durumun dijital ortamlarda sunulan hizmetlere her geçen gün daha da fazla önem verildiğini gösterdiğini dile getirdi.
e-Devlet kullanıcı sayısı 65 milyona ulaştı
Bakan Uraloğlu, e-Devlet Kapısı kullanıcı sayısının 65 milyona ulaştığını ifade ederek, "Çocukları çıkardığımızda aşağı yukarı nüfusumuzun tamamının e-Devlet Kapısı'nı kullandığını söyleyebilirim. Buradaki hizmet sayısı 2008'de 22 iken bugün 8 bin 200 hizmet e-Devlet Kapısı üzerinden gerçekleştirilebilmektedir." bilgilerini paylaştı.
Türkiye'de elektronik imza hizmeti sunan 8 şirket bulunduğunu, bunlar tarafından oluşturulan e-imza sertifika sayısının ise 8,6 milyonu geçtiğini, aktif kullanıcı sayısının ise 2,6 milyon olduğunu anlatan Uraloğlu, Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) hizmetlerini sunmak üzere 9 şirketin yetkilendirildiğini, KEP adresi sayısının ise 2,8 milyona ulaştığını söyledi.
"Her gün yaklaşık 422 büyük saldırı ve 11 milyondan fazla zararlı erişim isteği engelleniyor"
Bakan Uraloğlu, aktif ".tr" alan adı tahsislerinin BTK tarafından yürütüldüğünü ve tahsis sayısının 1,2 milyona yaklaştığını belirterek, "Ayrıca doğrudan isim ve '.tr' uzantılı olan, ad tahsisli olan, 'ağ.tr' formatında olan adların tahsisine yönelik düzenlemeler yapılmış ve halihazırda ön başvurular alınmaktadır. Ağustos içerisinde de bunu uygulamaya başlayacağız. Yani siz 'Hüseyin Yayman' olarak, ben 'Abdulkadir Uraloğlu' olarak, doğrudan adınızın etiketli olduğu '.tr' uzantılı bir adresi alma imkanına sahip olacaksınız." Burada benzer ya da aynı ad ve soyadı kullananlarda öncelik mutlaka müracaat sırasına göre olacaktır diye düşünüyorum." ifadesini kullandı.
Komisyondaki milletvekillerine işaret eden Uraloğlu, bu konudaki müracaatlarını alıp yapmak istediklerini de aktardı.
Uraloğlu, Ulusal Siber Olaylara Müdahale Merkezi (USOM) tarafından yürütülen faaliyetleri anlatırken, "USOM tarafından yapılan çalışmalarda 17 milyon IP adresi bir radar mantığıyla sürekli taranmaktadır. Bu çalışmalarda her gün yaklaşık 422 büyük saldırı ve 11 milyondan fazla da zararlı erişim isteği engellenmektedir. Vatandaşlarımızın birçoğu saldırının farkına bile varmadan USOM'daki arkadaşlarımız bunu önlemektedir. Bu çalışmalarda TÜRK TELEKOM, Turkcell ve Vodafone'un rolü ve işbirliği de bizim için kıymetlidir. Biz, bütün IP adreslerini, sadece tanımlanmış olan, zararlı olabileceğini düşündüğümüz ya da zararlı olduğu bilinen girişim ve içeriklerle ilgili tarıyoruz. Onun haricinde başka bir taramamız da söz konusu değildir." değerlendirmesinde bulundu.
"Hepsi şirketlerini kurdular"
Bakan Uraloğlu, Türkiye'de vatandaşların sosyal medya tercihlerine yönelik de "Vatandaşlarımızın yaklaşık yüzde 78'i yeni adıyla X, Instagram, YouTube, Facebook gibi sosyal medya mecralarından en az birini kullanmaktadır. 58 milyona yakın insanımız aktif olarak sosyal medya kullanıcısıdır. Dünyada 6,5 saat olan günlük kullanım süresi, ülkemizde yaklaşık 7 saattir." dedi.
Türkiye'de günlük erişimi 10 milyondan fazla olan sosyal ağ sağlayıcılarına yönelik düzenlemeyi anımsatan Uraloğlu, "Bunların hepsi şirketlerini kurdular. En son bunu kuran X'tir. Şu anda yasal mevzuatımız çerçevesinde istediklerimizi yaptırdığımızı söyleyebilirim. Yurtdışı kaynaklı sosyal ağ sağlayıcı temsilcilerinden günlük erişimi 1 milyondan fazla olanlardan LinkedIn, Dailymotion, Pinterest ve VKontakte da aynı şekilde şirketlerini kurdular, temsilcilerini atadılar. Şu anda Türkiye'deki istenen şartları yerine getirme noktasındalar." diye konuştu.
Milletvekillerinin soru ve eleştirilerini yanıtladı
Bakan Uraloğlu, TBMM Dijital Mecralar Komisyonunda milletvekillerinin soru ve eleştirilerini yanıtladı.
İsrail ile ticaret konusundaki yazılı soru önergesine verdiği yanıta ilişkin Uraloğlu, milletvekillerinden gelen her türlü yazılı soru önergesinin yanıtını bizzat okuduğunu söyledi. Uraloğlu, İsrail ile ticaret konusundaki ellerindeki verileri, bu konuda detaylı bilgilere sahip olan Ticaret Bakanlığına yönlendirdiklerini de bildirdi.
"Dönüşlerini inşallah business olarak organize etmeye çalışıyoruz"
A Milli Kadın Voleybol Takımı oyuncularının ABD uçuşlarının THY tarafından ekonomi sınıfında gerçekleştirildiği belirtilerek, bunun nedeninin sorulmasına karşılık Uraloğlu, şunları kaydetti:
"Biz de sosyal mecralardan veya haber kaynaklarından bilgi sahibi olduk. Onun üzerine THY Yönetim Kurulu Başkanı ile konuştum. Şunu söyledi, 'Amerika uçuşu, yaklaşık 13 saatlik bir uçuş. Bize 10 gün önce haber verdiler. 10 gün önce özel bir uçak ya da özel bir sefer ilave etmeksizin bunu çözme şansımız yoktu maalesef. Çünkü her uçakta business uçabilecek yolcu sayısı var ve satılmış biletler var. Maalesef bizim geç haberimiz olmasından dolayı çözemedik.' dedi. Şimdi, aynı THY'nin yüzbinlerce dolarlık sponsorluk anlaşmaları var milli takımlarımızla. Dolayısıyla böyle bir yaklaşımda olan bir kurum bunu esirgemeyecektir. Dönüşlerini inşallah business olarak organize etmeye çalışıyoruz."
"İnsanlar mağdur edilmemiştir"
Bakan Uraloğlu, bir yurt dışı seyahatini özel uçakla gerçekleştirmesine yönelik soruyu anımsatarak, şöyle konuştu:
"Uluslararası Ulaştırma Forumu her yıl düzenleniyor ve 69 ülke bakan seviyesinde katılıyor buraya. Biz de buraya genel müdürlerimiz, sektördeki paydaşlarımızla katılma kararı aldık. Bu karar da bizim Bakanlığa büyük iş yapan firmaların sözleşmelerinde 'Ulaştırma konularıyla ilgili gerek yurt içi gerekse yurt dışındaki eğitim, sempozyum vesaire gibi masraflar bilabedel olmak üzere taraflarınca karşılanmasına' yönelik şart var. Burada ne bir uçak kiralaması ne devletin ilave verdiği bir ücret var. Böyle bir imkanla biz 4 günlük programı iki günle sınırlandırdık, 3 gecelik konaklamayı tek geceyle sınırlandırdık. Öncesinde de Romanya Başbakanı'nın ziyareti vardı. Romanya ile ulaştırma konusunda ciddi ilişkilerimiz var, gece geç vakitte ayrılmalarından dolayı böyle bir uygulamada bulunduk. Ne kiralama ne ödeme ne de müteahhit firmaya borçlu kalma vardır."
"İnsanlar mağdur edilmemiştir"
6 Şubat depremlerinden sonra internet bant daraltma işlemlerine yönelik sorulara karşılık Uraloğlu, "Burada dezenformasyon olduğu için bant daraltması olmuştur. Eğer telefon ya da bilgisayarla internete ulaşabiliyorsa zaten erişimi var demektir. Dolayısıyla o anlamda bir kısıtlama olmamış, insanlar mağdur edilmemiştir." ifadelerini kullandı.
5G konusundaki sorular üzerine de Uraloğlu, Türkiye'nin 5,5G noktasına geldiğini söyledi. Uraloğlu, "Hedefimiz, önümüzdeki sene ihalesini yapalım, 2026 yılında da 5G, 5,5G teknolojisiyle ülkemizi tanıştıralım istiyoruz." dedi.
İstanbul Havalima'nda uyumlu olan cep telefonlarıyla 5G teknolojisinin deneyimlenebildiğini anlatan Uraoğlu, Türkiye'de bu teknolojiyle uyumlu cep telefonu oranının yüzde 11 olduğunu kaydetti. Uraloğlu, "Dolayısıyla 5G'ye geçişte sadece sistemimizi değil, elimizdeki cep telefonlarının da büyük bir bölümünü değiştireceğiz. Yaklaşık 25 tane üretim tesisinde de 5G'nin test lisanslarını verdik, onlar da kullanılıyor." diye konuştu.
"Cep telefon numaram taklit edildi"
Bakan Uraloğlu, sosyal medya platformu X konusundaki soruları cevaplandırırken "100 milyon liralık bir şirket kurdu. Ciddi bir sermayeleri var, yasal mevzuata artık uymak durumundalar. İnşallah, Komisyonunuza da temsilciyi getiririz, notumuzu aldık." ifadelerini kullandı.
Muhalefet milletvekillerinin internet hızının düşük olduğu yönündeki eleştirilerine yanıt veren Uraloğlu, "Evlere kadar ulaştırdığımız internet hizmetiyle abonelikler veya talep arasında ciddi bir fark var. Oraya kadar iletmişiz onu, vatandaş bunun daha fazlasını talep etmeyince bu sıralamalar ona göre farklı." dedi.
Uraloğlu, alçak yörünge uydularıyla ilgili izin ve ruhsat taleplerine ilişkin, "Biz ülkemizin güvenliğini emniyete almadıkça hiçbirine lisans vermek istemiyoruz. Görüşmelerimiz devam ediyor. Belli şartları ortaya koyduk, onlar da belli bir yaklaşım gösterdiler. İlerleyen zamanda da onu ülkemize kazandıracağız." şeklinde konuştu.
Yapay zeka konusundaki soruları anımsatan Uraloğlu, kısa süre önce kendi cep telefon numarası taklit edilerek Bakanlığından bir bürokratın arandığını anlattı. Bu durumu kısa sürede tespit ettiklerini söyleyen Uraloğlu, "Milyonlarca, hatta milyarlarca dolar vererek yaptığınız yatırım basit bir bilgisayarla devre dışı bırakılabiliyor. Onun için mutlaka dikkat etmemiz gerekir. Benim adıma arama, memleket adına zararlı bir girişim değildi ama ilgilisini bulduk, gereken yaptırımları uyguladık." dedi.
Bakan Uraloğlu, Huawei'nin Türkiye'de üçte 2 değil, yüzde 50'ye yakın altyapıya sahip olduğunu belirterek, Türkiye'nin milli araçlarını geliştirme gayreti içerisinde olduğuna işaret etti.
Depremler nedeniyle yıkılan binalarda bulunan baz istasyonlarının devre dışı kaldığını da anlatan Uraloğlu, bu nedenle artık öncelikli olarak kamu binaları ile açık alanlara kuleler şeklinde baz istasyonları kurma yönünde gayret sarf edildiğini ifade etti.
"Gerçek maliyetlerde oluşan fiyatları çok ciddi şekilde baskılıyoruz"
Türkiye'de 3 operatör bulunduğunu hatırlatan Uraloğlu, "Bunların her ne kadar 2 tanesi kamunun da olsa yeterince rekabet ortamının oluştuğunu söyleyebilirim. Ama altyapı sağlayıcısı halihazırda Türk Telekom'dur. Gerçek maliyetlerde oluşan fiyatları çok ciddi şekilde baskılıyoruz. Telekom'un kendisini kurtaracak bir fiyat elde edildiği zaman asla daha fazlasına müsaade etmiyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Hava trafik kontrolörlerinin haklı bazı talepleri olduğunu dile getiren Uraloğlu, "Grup Başkanımız Abdullah Bey ile de bu konuyu konuştuk." dedi.
Uraloğlu, AJet'in yeni bir yapılanma olduğunu belirterek, "THY'den tamamen ayrıldı, Anadolu Jet ile artık ilgisi kalmadı ama hala uçaklarında ve bazı etiketlerinde görüyoruz. Bu bir süreç. Bir uçağın boyanması günlerce, aylarca zaman alabiliyor. Ondan dolayı biraz gecikme var ama daha alt seviyede rekabet edebilecek bir şirket oluşturulması adına verilmiş olan bir karardır. Belli aksaklıkların olduğunu biliyorum, iyileştirmeler yapıyoruz." şeklinde konuştu.
"TÜRKSAT 6A'yı 8-14 Temmuz arasında SpaceX'ten uzaya göndereceğiz"
Bakan Uraloğlu, başka bir soruya karşılık, "Delice'den Çorum ve oradan Merzifon'dan Samsun'a inecek hızlı tren hattını tam tekamül ettireceğiz. Onun ihalesini inşallah bu sene yapacağız, dış kredili olacak bir ihale. Oluşmuş olan piyasa şartlarına göre keşfini güncelliyoruz. Geçen akşam bunu konuştuk. Eğer bir aksilik olmazsa önümüzdeki ay ilahesini yapabilir durumda oluruz." yanıtını verdi.
TÜRKSAT 6A uydusuna ilişkin soru üzerine Uraloğlu, "Yerlilik oranı yüzde 90'a yakın. Türk yazılımcılar bunu programladı. Biz artık kendimizi daha güvende hissedeceğiz. Bu uyduyla beraber uydu üreten 10 ülkeden biri olduk. Artık bunu satabileceğiz. 5 uydumuzla 3,5 milyar insana ulaşabiliyoruz. TÜRKSAT 6A ile beraber bunu 5 milyara çıkaracağız." diye konuştu.
TÜRKSAT 6A'nın 4 Haziran'da ABD'ye gönderileceğini bildiren Uraloğlu, "8-14 Temmuz arasında hava şartlarına bağlı olarak SpaceX'ten uzaya göndereceğiz. Devreye alınması muhtemelen belli testlerden sonra sene sonunu bulmuş olacak." ifadelerini kullandı.
TikTok konusunda kendisine yoğun şikayet iletildiğini de anlatan Uraloğlu, "Siz bize ne kadar yetki, ne kadar talimat ve emir verirseniz, ancak o kadarını uygulayabiliyoruz. Ama ben daha fazlasını yapabilmeyi gerçekten isterim." değerlendirmesini yaptı.
