Türkiye'nin Hartum Büyükelçisi Fatih Yıldız, Doğu Afrika ülkesi Sudan'da yaklaşık 17 aydır ordu ve Hızlı Destek Kuvvetleri (HDK) arasında süren ve 19 bin kişinin ölümüne yol açan şiddetli çatışmalar ışığında, iki ülke arasındaki ilişkileri değerlendirdi.
Sudan'da dost bir halkın arasında göreve başlamaktan duyduğu memnuniyeti dile getiren Yıldız, Türkiye’nin Port Sudan'da büyükelçi düzeyinde temsil edilen 12 ülkeden biri olmasının, Sudan yönetimi ve halkı tarafından çok takdir edildiğini söyledi.
Büyükelçi Yıldız, Türkiye olarak bu dönemde Sudan'ın yanında olmanın önemine işaret ederek, Sudan’daki mevcudiyetlerini büyükelçilik ve büyükelçi düzeyinde muhafaza etmekte kararlı olduklarını vurguladı.
Sudan’ın bağımsızlığını kazandığı 1956'dan bu yana birçok iç çatışmaya şahit olduğunu hatırlatan Yıldız, hala böyle bir ortamın Sudan’a hakim olabilmesinin halk açısından adil olmadığını ifade etti.
Büyükelçi Yıldız, "Bu adaletsiz ortama bir şekilde son verilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Port Sudan'daki mevcudiyetimiz, Sudan hükümetine olan yaklaşımımızın ve Sudan halkının zor dönemde yanında durma kararlılığımızın en somut göstergesi" diye konuştu.
"Yeni insani yardımın getirilmesi için çalışmalarımızı başlattık"
Ülkedeki insani krizin sadece insanların yerlerinden edilmesinden değil, insanların hayatlarını kazandıkları ortamdan mahrum kalmış olmalarından da kaynaklandığına dikkati çeken Yıldız, şöyle devam etti:
"Bunun üzerine bir de geçtiğimiz hazirandan beri ülkenin kuzeyinde devam eden bir sel felaketi var. Bunlar karşısında Türkiye düzenli olarak yardım gönderiyor. En sonuncusunu temmuz ayında gönderdik. Özellikle bu sel felaketinden sonra yeni bir insani yardımın getirilmesi için çalışmalarımızı başlattık."
Ülkenin en büyük tarım projesinin yarısı işgal altında
Büyükelçi Yıldız, ülkenin orta kesimlerindeki en büyük tarım projesi Cezire'nin yaklaşık yüzde 50'sinin işgal altında (HDK’nin elinde) olduğunu anımsatarak, "Sudan'a sadece insani yardım değil, başta tarım olmak üzere Türkiye ile ikili ilişkilerin kuvvetli olduğu alanlarda yardımlar yapabilmemiz gerekiyor. Tarım alanında yapacağımız yardım, Sudanlıların kendilerini tekrar idare edebilmeleri ve kendi kendilerine bir şekilde var olabilmeleri için kritik bir katkı olacaktır" ifadelerini kullandı.
Sudan'daki savaşın sona ermesine yönelik de değerlendirmede bulunan Yıldız, girişimlerin en temel referans noktasının Mayıs 2023’te imzalanan Cidde Bildirgesi olduğunu ve Türkiye’nin, Sudan hükümetinin bu konudaki kararlı duruşunu desteklediğini vurguladı.
"Türkiye, Sudan’daki hemen her kesiminin güvenine sahip"
Yıldız, Cidde'de üzerinde mutabık kalınan esasların ilerideki bir sulh için temel unsurlar olduğuna işaret ederek, şöyle devam etti:
"Türkiye'yi farklı kıldığını düşündüğümüz bir husus, Türkiye'nin Sudan’daki hemen her kesimin güvenine sahip olan bir aktör olması. Bunun vermiş olduğu güvenle gerek Sudan hükümetine gerekse diğer uluslararası aktörlere Türkiye'nin üzerine düşebilecek her türlü görevi ifa etmeye hazır olduğunu söyledik. Ama Türkiye'nin diğer uluslararası aktörlerden farkı hiçbir zaman kendini dayatan bir yaklaşımla gündeme gelmemesidir. Bizim ilişkilerimiz dayatma, zorlama ile değil, tam bir mutabakatla olur. Biz Sudan halkının ve yönetiminin mutabık olacağı her türlü çerçevede Sudan'da krizin sona ermesi, Sudan'da sulhun tesis edilmesi için görev yapmaya hazırız ve bunu da ilgili taraflara ilettik.”
Türkiye ve Sudan halkları arasındaki ilişkinin çatışmadan etkilenmeyecek bir şekilde devam ettiğini belirten Büyükelçi Yıldız, "Bizi bu istikrarlı çizgide tutan, iki halk arasındaki o kuvvetli bağ. Hükümetler de bu ilişkilerin halk adına takipçisi. Bizim gayretimiz, ülkedeki iç karışıklığa rağmen Türkiye-Sudan ilişkilerinde şimdiye kadar yakalanan ivmeyi ve birikimi sağlam tutup zor şartlarda da üzerine birtakım şeyler eklemek" dedi.
Kardeş şehir planı
Yıldız, Port Sudan ile Türkiye'deki bir liman şehrini "kardeş şehir ilişkisi" çerçevesinde birbirine bağlamak için çalıştıklarına değinerek, Sudan’ın dünyaya açılan kapılarından biri olan Port Sudan’ın profilinin hem Türkiye nezdinde hem de dünya nezdinde yükselmesi için gayret edeceklerini kaydetti.
Port Sudan sokaklarının, büyük ölçüde bütün Sudan'ın nabzını yansıttığını anlatan Büyükelçi Yıldız, "Sokakta selam verdiğim, tanıştığım insanların belki sadece dörtte biri Port Sudanlı veya Kızıldeniz eyaletinden. Gerisi Sudan'ın farklı eyaletlerinden gelen insanlar ve hemen hepsi Türkiye'nin Sudan'ın içinden geçmekte olduğu zor dönemde rol oynaması beklentisini dile getiriyorlar" diye konuştu.
Türkiye'nin daha aktif rol alması arzu ediliyor
Büyükelçi Fatih Yıldız, "İnsanlar, Türkiye'nin çatışmaların durdurulması ve barışın tesisi için daha aktif bir rol almasını arzu ediyor, biz de istiyoruz. Bu, Sudan halkı ile mutabık olduğumuz bir konu. Umarım bunu hayata geçirebileceğimiz vesileler olur ve Türkiye zaten insani boyutta oynamış olduğu role, böyle bir rolü de ekleyebilir. Türkiye bunu yapmaya hazır" ifadesini kullandı.
Çatışmalardan önce Türk Hava Yollarının (THY) İstanbul-Hartum arasında haftalık 9 sefer yaptığını hatırlatan Yıldız, şu anda Port Sudan’ın ülkenin idari merkezi olduğunu ve THY’nin buraya uçuşu olmadığını ifade ederek, "Buraya doğrudan bir THY uçuşu, siyaseten ve gönül olarak hem Sudan'ın hem Sudan halkının yanında olduğumuz gerçeğinin altını çizecek bir hamle olur" değerlendirmesinde bulundu.
Sudanlı gençlerin yükseköğretim talepleri haklı
Büyükelçilik olarak eğitim konusunu çok yakından takip ettiklerine dikkati çeken Yıldız, "Özellikle lise bitirme sınavlarının yapılamadığı bu ortamda, Sudan'da gençlerin yükseköğretim için devam etme talepleri son derece haklı ve yerinde. Biz bu talepleri, çatışmalar öncesinde olduğu gibi sağladığımız Türkiye burslarıyla elimizden gelen en fazla kontenjanla ve en fazla imkanla Sudanlı gençlere sunmaya devam etmek istiyoruz” şeklinde konuştu.
Yıldız, seleflerinin başlattıkları süreçlerin takibi ve tarımdan madenciliğe, hayvancılıktan yükseköğretime kadar birçok alanda katedilen aşamaları ve ilişkilerdeki ivmeyi koruyacak adımları atmak arzusunda olduğunu belirtti.
"Sudan hak ettiği dikkati ve ilgiyi görmüyor"
Büyükelçi Yıldız, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yunus Emre Enstitüsü (YEE) gibi paydaşların devam eden çatışma ortamına rağmen çalışma alanlarını tekrar tesis edebilmek için de çaba göstereceklerini ifade ederek, Türkiye'nin bu konularda da kararlılığını gösterecek projeler üretebilmeyi hedeflediğinin altını çizdi.
Dünya kamuoyunda mevcut çatışmalar bağlamında Sudan’ın hak ettiği dikkati ve ilgiyi görmediğini vurgulayan Yıldız, bölgedeki insani trajedinin boyutlarının, Gazze'de ve Ukrayna'daki çok üzücü gelişmelerin çok daha ötesinde olduğunu aktardı.
