Gazze Şeridi asırlar boyunca Asya'ya ve Afrika'ya açılan bir kapı, dünya için önemli bir merkez, birçok farklı medeniyetin buluşma noktası, bir arada yaşam kültürünün ve farklı dinlerin beşiği oldu.
İsrail’in 7 Ekim 2023'te başlattığı ve 471 gün süren saldırılarında Gazze Şeridi'ni koca bir enkaza dönüştürdü.
İsrail ordusu, bölgede korkunç bir katliam ve yıkım gerçekleştirdi ve mukaddesata da hürmet etmeyerek hem Müslümanlar hem de Hristiyanlara ait cami ve kilise gibi kutsal mekanları tarumar etti.
7 Ekim 2023'ten 19 Ocak 2025'e kadar süren saldırılarında İsrail, Filistin tarihinin zenginliğini ve derinliğini yansıtan çok sayıda tarihi cami, tapınak ve kiliseyi tamamen ya da kısmen yıktı.
Bu kutsal yerler İsrail ordusunun havadan ve karadan saldırılarının doğrudan hedefi oldu ve bu da korkunç yıkımlara, ağır insan kayıplara neden oldu.
İbadethanelere saldırmakla yetinmeyen İsrail, din alimlerini ve imamları da öldürdü.
İSRAİL 738 CAMİYİ YERLE BİR ETTİ
Gazze'deki Vakıflar Bakanlığı Sözcüsü İkrami el-Mudellel, yaptığı açıklamada, "İşgal güçlerinin düzenlediği saldırılarda bölgedeki yaklaşık 1244 camiden 738'i yani yüzde 79'u yerle bir oldu" ifadesinde bulundu.
İsrail ordusunun mabetleri kasıtlı olarak hedef aldığını belirten Mudellel, saldırılarda 189 caminin kısmen ve 3 kilisenin de tamamen yıkıldığını aktardı.
Mudellel, "İşgal güçlerinin, cami ve ibadethaneleri hedef alması, tüm kutsalların, uluslararası ve insan hakları hukukunun açık ve net bir ihlalidir. İsrail ordusu ayrıca Vakıflar Bakanlığına bağlı 255 din adamı ve imamı öldürdü, 26 kişiyi gözaltına aldı" diye konuştu.
İsrail ordusunun ibadethanelerin Filistinliler için ne kadar önemli olduğunu bildiğini ve bu nedenle kasıtlı olarak buraları hedef aldığını bildiren Mudellel, bu saldırıların din savaşı kapsamına girdiğini kaydetti.
Mudellel ayrıca İsrail’in bölgedeki toplam 60 mezarlıktan 32'sini hedef aldığını ve 14'ünü tamamen, 18'inin ise kısmen yok ettiğini açıkladı.
İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarında yıkılan bazı cami ve kiliseler şu şekilde:
BÜYÜK ÖMER CAMİİ
Gazze'nin tarihi Eski Şehir bölgesinde yer alan ve bölgenin en eski ve en büyük camisi olan Büyük Ömer Camii adlı yapının tarihi Hristiyanlık ve İslam'dan da öncesine dayanıyor. Tarihi Filistin topraklarında yerel dinler için mabed olarak kurulan yapı, Bizanslılar tarafından 5. yüzyılda kiliseye, 7’nci yüzyılda Halife Hz. Ömer döneminde camiye çevrildi.
Tarih boyunca birçok kez deprem ve haçlı saldırıları sonucu yıkılan cami, Memluk'ten Osmanlı'ya kadar çeşitli dönemlerde yeniden inşa edildi. Birinci Dünya Savaşı'nda yeniden hasar gören cami 1925'te restore edildi.
Ünlü seyyah İbn Batuta'nın "estetik cami" olarak nitelendirdiği, Gazze'deki Filistinlilerin de "küçük Mescid-i Aksa" olarak da tanımladığı caminin 1400 yıllık minaresi, İsrail bombardımanında yıkıldı, caminin bir bölümü de zarar gördü.
SEYYİD HAŞİM CAMİ
Seyyid Haşim Camii, Gazze kentinin doğusundaki Ed-Derac Mahallesinde bulunuyor.
Hz. Muhammed'in büyük dedesi Haşim bin Abdulmenaf'ın mezarının bulunduğu yere yapılan Seyyid Haşim Cami ve türbe nedeniyle kent "Gazze Haşim" olarak adlandırılıyor.
Cami, 7 Aralık 2023'te İsrail savaş uçaklarının bombalaması sonucu ağır hasar gördü.
KATİB VİLAYET CAMİ
Tarihi Memluk dönemine uzanan cami Porphyrius Kilisesi ile aynı duvarı paylaşıyor ve Gazze'deki önemli arkeolojik camilerden biri olarak kabul ediliyor.
Cami, 17 Ekim 2023'te İsrail topçu bombardımanına maruz kaldı ve ağır hasar aldı.
EL-ÖMERİ CAMİİ (CİBALİYA)
Gazze Şeridi’nin kuzeyindeki Cibaliya bölgesinde bulunan el-Ömeri Camii de İsrail saldırılarında tamamen yıkılan camiler arasında yer aldı.
Cibaliya bölgesinin en eski ve simge yapılarından biri olan el-Ömeri Camii, bölge sakinleri tarafından "Ulu Cami" olarak anılır.
Memluk mimari tarzıyla öne çıkan cami, İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik 2008 ve 2014 saldırılarında hedef alınmış ve yıkılmış olsa da bölgenin önemli bir simgesi olmaya devam ediyor.
Gazze Şeridi'nde İsrail ordusunun tahrip ettiği kiliseler ise şöyle:
AZİZ PORPHYRİUS KİLİSESİ
İsrail ordusu Gazze Şeridi'ne yönelik saldırılarında, Gazze kentinin güneyindeki Zeytun Mahallesi'nde bulunan Aziz Porphyrius Kilisesi’ni de vurdu.
Kuruluşu Milattan Sonra (MS) 5. yüzyıla kadar uzanan Gazze'deki en eski kilise ve dünyanın en eski üçüncü kilisesi olan Aziz Porphyrius Kilisesi, Gazze kentinin güneyindeki Zeytun Mahallesi'nde bulunuyor ve adını da mezarının içinde bulunduğu Aziz Porphyrius'tan alıyor.
İlki 10 Ekim 2023'te olmak üzere birden fazla kez doğrudan hedef alınan kilise büyük yıkıma uğradı. İkinci saldırı ise aynı ayın 20'sinde meydana geldi. Saldırı, içeride bulunan yerinden edilmiş insanlar arasında çok sayıda ölüm ve yaralanmaya yol açtı.
KUTSAL AİLE KİLİSESİ
Gazze kentindeki Kutsal Aile Kilisesi (Latin Manastırı) İsrail'in saldırılarında Hıristiyanlar ve Müslümanlar için bir sığınak haline gelmişti.
Kilise, İsrail bombardımanına maruz kalarak ağır hasar aldı. Kilise yirminci yüzyılın başlarında Fransiskan rahipleri tarafından kurulmuş ve geleneksel Katolik mimari tarzında inşa edilmiştir.
Kilise, hem ibadet hem de Filistinli Hıristiyan toplumuna manevi destek sağlamak amacıyla kullanıldığı için Gazze'deki Hıristiyanlar için önemli bir mekan.
Aynı zamanda, bölgedeki Hıristiyan cemaatine birçok dini ve sosyal aktivite sağlayan bir kültür ve toplum merkeziydi.
EHLİ BAPTİST KİLİSESİ
El-Ehli Baptist Hastanesi bünyesinde bulunan kilise, Anglikan Kilisesi'nin Kilise Misyoner Topluluğu (CMS) aracılığıyla 1882’de kuruldu ve Kudüs'teki Anglikan Piskoposluk Kilisesi'ne bağlı bulunuyor.
Anglikan Kilisesinin Canterbury Başpiskoposu Justin Welby'nin açıklamasına göre hastane ve kilise 14 Ekim'de İsrail tarafından yapılan roket saldırısında zarar gördü ve hastanenin 4 sağlık çalışanı yaralandı.
Ayrıca İsrail’in, 17 Ekim'deki saldırısında hastane ve kilisede bulunan kişilerden yaklaşık 500 kişi yaşamını yitirdi.
İsrail'in 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'ne düzenlediği saldırılarda yaklaşık 17 bin 841'i çocuk, 12 bin 298'i kadın olmak üzere toplam 47 bin 460 Filistinli hayatını kaybetti ve 111 bin 580 kişi yaralandı.
Enkaz altında halen binlerce ölü olduğu belirtiliyor.
