Türkiye'de yılladır tartışılan tapu harcı TBMM'nin gündemine taşınıyor. Gayrimenkul alım ve satımında ödenen bedelin yüksekliğinin TBMM'ye sunulacak ekonomi torba yasa teklifiyle çözüme kavuşturulması planlanıyor.
Gayrimenkul işlemleri için ödenecek harç tutarı belediyelerin belirlediği beyan değeri üzerinden tespit ediliyor. Ancak belediyenin değeri ile gayrimenkulün gerçek değeri arasında ciddi farklar olabiliyor. Burada oluşacak kayıt dışılığın giderilmesiyle ilgili maddenin torba yasa teklifinde yer alması planlanıyor. Üzerinde durulan düzenlemeye göre alıcı ve satıcıdan alınan tapu harç oranları düşürülecek.
TAPU HARCI NEDİR VE NEYE GÖRE BELİRLENİR?
Milliyet gazetesinin haberine göre, tapu harçları beyan edilen değer üzerinden alınıyor. Beyan edilen değerin asgari tutarı belediyenin rayiç değeridir. Satışların belediye rayicinden değil, gerçek alım satım bedelinden gösterilmesi isteniyor. Harç oranı satış bedeli üzerinden binde 20 oranında alıcı ve satıcı üzerinden ayrı ayrı alınıyor. Yani yüzde 2 alıcıdan, yüzde 2 satıcıdan, toplam yüzde 4 bir tapu harcı mevcut.
GERÇEK ALIM SATIM BEDELİNİ YANSITMAYANA PARA CEZASI
Tapu harçları ödenirken tarafların anlaşmasına bağlı olarak harcı sadece alıcı, satıcı veya ikisi de ortak ödeyebiliyorlar. Alıcı ve satıcının cezalı bir işlem yapmaması için gerçek alım satım bedelini beyan etmeleri gerekiyor. Bu beyan edilecek değerin emlak vergisinden düşük olmaması, asgari olarak bunun beyan edilmesi gerekiyor. Tapu işlemine esas değerin gerçeği yansıtmaması durumunda, emlak vergi değerinden daha az bir bedel ödenmesi durumunda eksik ödenen harç yüzde 25 vergi cezası alıcı ve satıcıdan tahsil edilebiliyor. Eksik beyan edilerek bu harcın ziyanına neden olan kişiler kendileri bununla ilgili pişmanlık dilekçesi verebiliyorlar, bu durumda eksik beyanı tekrar ödeyebiliyorlar.
TAPU HARÇLARI DEVLET İÇİN GELİR KAPISI
Tapu dairelerinde ciddi oranda işlem yapılıyor. Yılın ilk 8 aylık satış rakamlarına baktığımızda 1 milyon 770 bin satış işlemi gerçekleşti. Tapu harç gelirlerinin neredeyse 48 milyar TL'lik kısmı satışlardan geldi. Diğer işlemlerden elde edilen kazançlar 2.5 milyar TL seviyesinde. Tapu harç gelirleri devletin önemli bir geliri. İlk 8 ayda 50 milyar 536 milyon TL'lik bir tapu harcı geliri oldu. Burada gösterilen değerler aslında taşınmaz türlerine göre farklı oranlarda düşük gözüküyor. Arsa ve arazide gerçek satış bedeli ile tapuda gösterilen bedeller arasında minimum 20 kat seviyesinde bir fark var. Daire satışlarında bu fark 5 katın üzerinde. Kredili daire satışlarında yaklaşık 2.5 kat ölçeğinde diyebiliriz. Bizim burada gerçek değer kısmına ihtiyacımız var.
DAHA ÖNCE DENENMİŞTİ AMA...
Yapılması planlanan düzenleme daha önce birkaç kez daha hayata geçirilmeye çalışılmıştı. Bunlardan bir tanesi tüm gayrimenkul satışlarında değerleme raporu zorunluluğu getirilmesiydi. Yaklaşık 3.5 sene kadar önce Meclis'ten geri döndü ve toplu değer sistemi oluşturulamadı. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Stratejik Eylem Planı'nda farklı bir çalışma önerildi. Tapu ve Kadastro bilgi sistemine entegre bir gayrimenkul değer bilgi merkezi kurulması önerilmişti. Bu gayrimenkul değer bilgi merkezi ile gayrimenkul değer değişimleri takip edilsin, tapu işlemlerinde gerçekleşen fiyatlar kaydedilsin, mahkemelerin bilirkişi raporlarına bu altlık oluştursun ve gayrimenkulde alım satım değerinin belirlenmesi ve vergilendirme sisteminde tapu harçları, emlak vergilerinin düzeltilmesinde bir altlık oluştursun şeklindeydi.
DEĞER BARIŞI ÇÖZÜM OLUR MU?
Tapu ve kadastro mevzuatında, toplu değerleme veya tekil değerleme yöntemleriyle harç gelirlerinin artırılması hedefleniyor. Tapuda vatandaşlar açısından güvenli para transfer sistemlerinin kullanılması açısından buna ihtiyaç var. Türkiye'de eskiden beri değer artış kazancıyla ilgili önemli bir sıkıntı yaşanıyor. Burada bir değer barışına ihtiyaç duyuluyor. Değer barışı gelmeden tapuda gerçek değer gösterilmesiyle ilgili imkana henüz ulaşmamız mümkün değil. Tapu harçlarının yüksek oranı alıcı ve satıcılar için karmaşık bir durum oluşturuyor.
1 MİLYON TL'LİK SATIŞIN TAPU HARCI NE KADAR?
1 milyon TL üzerinden gösterilen bir satışta 20 bin TL alıcı adına, 20 bin TL satıcı adına olmak üzere toplamda 40 bin TL tapu harcı var. Buna yöresel katsayılara göre döner sermaye bedeli dediğimiz tapu işlemlerinin harcı olarak adlandırılan bir bedel ilave ediliyor. Bu bedel şehirlere göre değişen bir katsayıya sahip.
SEKTÖRÜN BEKLENTİSİ YÜZDE 2
Gayrimenkul uzmanları sektörde gerçek değerin beyan edilmesini sağlamak için yapılacakların başında tapu harcının yüzde 1 seviyelerine çekilmesini sayıyor. Bir düzenlemeyle tapu harcı alıcı ve satıcının toplamda yüzde 2 ödemesi şeklinde değiştirilmesi talep ediliyor. Bununla beraber gayrimenkul satışlarında bir süreliğine beyan affı getirilmesi de gayrimenkulde gerçek değer konusuna sektörün beklentileri arasında.
