Ocak 2025’te yürürlüğe girecek bu yasalarla Slovak tüketiciler, tütün ve şekerli içecekler için daha fazla ödeme yapmak zorunda kalacak.
Şekerli içeceklerden elde edilecek ek vergi gelirinin 2025’te 85 milyon euro, 2026’da ise 117 milyon euro olması bekleniyor. E-sigaralar ve diğer nikotin ve tütün ürünlerine uygulanan verginin ise 2025’te 15 milyon euro, 2026’da ise 126 milyon euroya ulaşacağı tahmin ediliyor.
Slovakya, Avrupa Birliği ülkeleri arasında en yüksek bütçe açığı oranına sahip ülkelerden biri. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch, Slovakya'nın 2024 yılı bütçe açığının GSYİH’nin %5,7’sine ulaşacağını öngörüyor. Ancak 2025’te bu açığın %5,2’ye düşmesi bekleniyor.
Başbakan Robert Fico ve Maliye Bakanı Ladislav Kamencky, bütçe açığını 2025 yılına kadar %3'ün altına indirme planlarını duyurmuştu. Bu doğrultuda vergilerin artırılması ve harcama kesintileri gibi tedbirlerin uygulanmasıyla GSYİH’nin %1'ine denk gelen bir tasarruf sağlanması hedefleniyor.
Şeker Vergisi Tepki Topladı
Şekerli içecekler ve tütün ürünlerine yapılan vergi artışı, bazı kesimler tarafından eleştirildi. Slovakya Gazlı İçecekler ve Maden Suları Derneği (AVNM), yalnızca gazlı içeceklerin hedef alınmasını "ayrımcı" bulduğunu belirtti. Dernek, şekerli yiyeceklerin, örneğin şekerlemelerin vergi kapsamına alınmamasının, obezite oranlarını düşürmeye fazla katkı sağlamayacağını savundu.
Ancak, birçok Avrupa ülkesinde olduğu gibi Slovakya da bütçe açığını kapatmak ve halk sağlığını korumak amacıyla şeker vergisini uygulamaya koyuyor. Finlandiya, Fransa, İrlanda, Portekiz ve İngiltere gibi ülkelerde de benzer vergiler yürürlükte.
Avrupa’daki örnekler, şeker vergisinin sadece bütçe gelirini artırmakla kalmadığını, aynı zamanda içeceklerin formülasyonunda da değişikliklere yol açtığını gösteriyor. Örneğin İngiltere’de 2018 yılında yürürlüğe giren Şekerli İçecekler Endüstri Vergisi (SDIL) ile Coca-Cola ve PepsiCo gibi büyük içecek üreticileri, ürünlerindeki şeker oranını düşürmek zorunda kaldı. İngiltere'de, vergi kapsamındaki içeceklerin şeker oranı yaklaşık %29 oranında azaldı.
Slovakya’da da benzer etkilerin görülmesi bekleniyor. Ancak uzmanlar, şeker vergisinin etkili olabilmesi için daha geniş kapsamlı halk sağlığı kampanyaları ve tüketicilere yönelik eğitim girişimleri ile desteklenmesi gerektiğini savunuyor.
Slovakya, bütçe açığını kapatmakta zorlanan tek Avrupa Birliği ülkesi değil. İtalya %7,4’lük bütçe açığı ile AB’de başı çekerken, Macaristan %6,7 ve Romanya %6,6 ile onu takip ediyor.
