DEMET İLCE / MUHABİR
Yeni bir araştırmaya göre, Sibirya'nın sürekli donmuş topraklarındaki devasa bir krater olan "yeraltı dünyasına açılan kapı", donmuş toprak eridikçe her yıl 35 milyon fit küp (1 milyon metreküp) büyüyor.
Resmi olarak Batagay (Batagaika olarak da yazılır) krateri veya mega çökme olarak bilinen krater, ilk kez 1991 yılında Rusya'nın kuzeyindeki Yakutistan'ın Yana Yaylaları'ndaki yamaç bölümünün çökmesinden sonra uydu görüntülerinde tespit edilen yuvarlak bir uçurum yüzüne sahiptir. Bu çöküş, yamacın geri kalan kısmında 650.000 yıla kadar donmuş olan permafrost katmanlarını açığa çıkardı; bu, Sibirya'daki en eski ve dünyanın ikinci en eski permafrost'uydu.
Yeni araştırmalar, Batagay megaslump'ın uçurum yüzünün veya baş duvarının, permafrost çözülmesi nedeniyle yılda 40 feet (12 metre) oranında geri çekildiğini ileri sürüyor. Baş duvarın 180 fit (55 m) altına düşen yamacın çökmüş kısmı da hızla eriyor ve bunun sonucunda batıyor.
Araştırma ekibi, 31 Mart'ta Jeomorfoloji dergisinde çevrimiçi olarak yayınlanan bir çalışmada , "Hızlı permafrost erime özellikleri yaygındır ve Arktik ve Arktik altı buz bakımından zengin permafrost arazilerinde arttığı gözlemlenmiştir " diye yazdı . Bununla birlikte, Batagay mega çökmesinden kaybedilen buz ve tortu miktarı, 2023 itibariyle 3.250 fit (990 m) genişliğe uzanan çöküntünün büyüklüğü nedeniyle "olağanüstü derecede yüksektir".
Mega çöküş 2014 yılında 2.600 fit (790 m) genişliğinde ölçüldü, bu da 10 yıldan kısa bir sürede 660 fit (200 m) daha genişlediği anlamına geliyor. Araştırmacılar zaten büyüdüğünü biliyorlardı ancak kraterden fışkıran eriyiğin hacmini ilk kez ölçtüler. Bunu uydu görüntülerini, saha ölçümlerini ve Batagay'dan alınan numuneler üzerinde yapılan laboratuvar testlerinden elde edilen verileri inceleyerek yaptılar.
Sonuçlar, 14'ten fazla Büyük Giza Piramidi'ne eşdeğer buz ve tortu bölgesinin, çöktüğünden bu yana mega çökmeden eridiğini gösterdi. Erime hızı son on yılda nispeten sabit kaldı ve çoğunlukla kraterin batı, güney ve güneydoğu kenarlarındaki üst duvar boyunca meydana geldi.
Araştırmacılar çalışmada Batagay mega çöküşünün "hala aktif olarak büyüdüğünü" yazdı, ancak ne kadar genişleyebileceğinin bir sınırı var. Kraterin içinde kalan permafrost yalnızca birkaç metre kalınlığında, dolayısıyla "alttaki ana kaya jeolojisi nedeniyle daha fazla derinleşme olasılığı neredeyse tükenmiş durumda."
