DEMET İLCE / MUHABİR
Rüya görmek neredeyse her yerde bulunan bir insan deneyimidir. Her gece uykuya daldığımızda, uyuyan zihinlerimizi görüntüler doldurur; bazen canlı ve gerçekçi, bazen de saçma veya kabus gibi. Bazı rüyalar hafızaya alınır, paylaşılır, güldürülür ve hatta Google'da araştırılırken bazıları hızla unutulur. Evrensel olmalarına rağmen rüyalarla ilgili hala cevaplanmamış pek çok soru var. Belki de özellikle ilgi çekici bir durumla karşılaşan biri için bunlardan en acil olanı şudur: "Bu ne anlama geliyor?"
Bugünlerde, biz uyurken beynimizde neler olup bittiğine dair oldukça az şey biliyoruz - hatta diğer türlerde rüya görmenin nasıl görünebileceğine dair bir miktar içgörüye sahibiz - ancak neden rüya gördüğümüze ve bu rüyaların ne anlama gelebileceğine gelince, hala bir cevap var.
Bunun ışığında rüyaları çözme bilimine dalmaya ve şunu sormaya karar verdik: Bunda gerçekten bir fayda var mı?
Rüyanızda yılanların veya dişlerinizin döküldüğünü gördüyseniz (görünüşe göre çoğunuzun gördüğü gibi) ve bunun beyninizin iç işleyişi hakkında size neler anlatabileceğini merak ettiyseniz, bu tam size göre.
Rüya nedir?
Psikoterapist ve Rüya Araştırma Enstitüsü Direktörü David Billington, "Rüyalar uykudayken yaşadığımız duyusal deneyimlerdir" dedi. "Hissedilen izlenimlerden veya ince renklerden karmaşık anlatılara, fizyolojik olarak uykuda olsanız bile rüya gördüğünüzün farkında olduğunuz bilinçli rüya deneyimlerine kadar değişebilirler."
50 yıldır rüyalar üzerinde çalışan Ottawa Üniversitesi Emeritus Psikoloji Profesörü Joseph De Koninck, rüyalarda her şeyin mümkün olduğunu ve bunun da rüyaları "zihin için açık mevsim" olarak görmesine yol açtığını ekledi.
Billington, rüya görürken beynimizde neler olduğunu hâlâ öğreniyoruz ancak bazı fikirlerimiz olduğunu açıkladı.
"Beyinde, biraz farklı türlerde olsa da, rüya görme sırasında neredeyse uyanıklık sırasındaki kadar aktivite olduğunu görebiliyoruz. Beynin görsel, hafıza ve motor alanları aktiftir (her ne kadar uyku hormonları çoğu insanın rüyalarını gerçekleştirmesini engellese de), fakat korteksin mantık alanları daha az aktiftir, bu da birçok rüyanın tuhaflığının bir nedeni olabilir.”
Rüya görmek, biz uyurken herhangi bir zamanda gerçekleşebilir, ancak en canlı rüyalarımız uykunun hızlı göz hareketi (REM) olarak bilinen aşamasında gerçekleşir; bu aşamada gözlerimiz hızla hareket eder.
Her gece yaklaşık iki saat rüya görerek harcadığımız düşünülüyor, ancak bunu neden yaptığımız tartışılıyor.
De Koninck şöyle konuştu:
"Şu ana kadar rüyaların biyolojik bir işleve hizmet ettiğine dair hiçbir bilimsel kanıt yok."
Rüya görmenin duygularımızı ve anılarımızı işlememize ve uyanık hayatımızdaki sorunları çözmemize yardımcı olabileceği ileri sürülmüştür. Diğer teoriler, rüyaların gerçeklik algımıza fayda sağlayabileceğini veya psikolog Sigmund Freud gibi rüyaların uykuyu kesintiye uğramaktan korumaya hizmet ettiğini veya gerçekleşmemiş arzuların yerine getirilmesini temsil ettiğini öne sürüyor. DNA'nın yapısını tespit eden çalışmasının ardından rüya teorisiyle ilgilenen Francis Crick, "unutmak için rüya görüyoruz" şeklinde "tersine öğrenme" diye adlandırılan bir açıklama ortaya attı.
Bazıları diğerlerinden daha fazla geçerli olan bu sayısız teoriye rağmen neden rüya gördüğümüz sorusunun hala kesin bir cevabı yok.
Bunların gerçekten bir anlamı var mı?
Eski dostumuz Freud, belki de bu kişinin Freud olduğu göz önüne alındığında şaşırtıcı olmayan bir şekilde, bunların bastırılmış, genellikle cinsel arzuları temsil ettiğini söylerdi.
Neden rüya gördüğümüz sorusunun karmaşık olduğunu düşünüyorsanız, bunların ne anlama geldiği sorusu daha da karmaşıktır, çünkü bu soru büyük ölçüde kime sorduğunuza bağlıdır.
Zamanda yolculuk yapma yeteneğine sahip olsaydınız ve eski Yunanlılara veya Romalılara sorsaydınız, muhtemelen size evet, rüyaların anlamı olduğunu ve gelecekteki olaylara dair kehanet veya tahmin olarak hareket ettiklerini söylerlerdi.
Eski dostumuz Freud, yukarıda da değindiğimiz gibi, bunların bastırılmış, çoğunlukla da cinsel arzuları temsil ettiğini söylerdi.
Bu arada analitik psikoloji alanını kuran Carl Jung, "rüyaların bilinçdışından gönderilen mesajlar olduğunu" ve bu nedenle içsel ruhumuzu anlamamıza yardımcı olabileceğini söyleyebilir.
Peki modern psikologlar ve psikoterapistler bu konu hakkında ne söylüyor? Rüyaların gerçekten anlamı var mı?
Billington bize "'Anlam' tıp bağlamında kaygan bir terimdir" dedi. Belirli rüyaların ne anlama geldiği konusunda bilimsel bir fikir birliği yoktur, ancak bu onların yararlı olmadığı anlamına gelmez.
Billington, "Çok geniş anlamda, belirli şeyleri rüyada görmenin, bu şeylerin bilinçli, yarı bilinçli veya bilinçsiz olarak uyanıkkenki meşguliyetlerinizle ilgili olduğu anlamına geldiği de söylenebilir" diye ekledi.
"Fakat belirli bir rüya deneyiminin veya imgesinin belirli bir kişi için anlamı son derece özneldir, tıpkı uyanıkken yaşadığımız deneyimlerden ne anladığımızın son derece öznel olması gibi: Bir yabancıyla yaşanan bir anlık çatışma, bir kütüphaneci için son derece rahatsız edici olabilir, ancak yaşamın yalnızca bir parçasıdır.”
De Koninck de aynı fikirde:
"Rüyada tren görmek her zaman ölüm anlamına gelmez, ancak sık sık trenle yolculuk yapmanıza, tren makinisti olmanıza, trene binmekten korkmanıza bağlı olarak farklı anlamlara sahip olacaktır. Başka bir deyişle anlam, rüyayı görenin uyanıklık deneyimine ve rüya içeriğinin sizde ne yankı uyandırdığına bağlıdır.”
De Koninck, rüyaların çok yararlı bir kişisel bilgi kaynağı olabileceğine ve psikoterapide çeşitli şekillerde kullanılabileceğine inanıyor.
"Bunların anlamı şu şekildedir: …hafıza bankanızla birlikte beyniniz ve ifade edilen duygularınızdır, sadece farklı bir şekilde ifade edilirler."
Rüyalarımızdan ne öğrenebiliriz?
Hızlı bir Google'ın sizi inandırabileceği gibi, rüyada örümcek görmenin evrensel olarak bilinmeyenden korkmak anlamına geldiğini kavrayamayabiliriz, ancak yine de bizim ve özellikle profesyonel psikoterapistlerin onlardan öğrenebileceğimiz çok şey var.
Billington, "Rüyalarımız genel bilincimizin bir parçasıdır, ancak dış uyarıların yokluğunda gerçekleşirler, dolayısıyla bazı açılardan 'içsel' psikolojik benliğimizin daha net bir resmidirler" dedi.
Bahsedildiği gibi rüyalar genellikle uyanıkkenki hayatlarımızı yansıtır, ancak bunlar uyanıklığın bir kopyası değil, sadece onunla bitişiktir. Bu nedenle, bilgimiz olsun veya olmasın, zihnimizin üzerinde düşündüğü şeyleri açığa çıkarabilirler.
“[Rüyalar] mevcut endişelerinizi yansıtma ve onları güçlendirme eğilimindedir. İşte psikoterapide ilginç olan nokta burası” dedi De Koninck.
Billington, bunun Rüya Görmenin Süreklilik Teorisi ile uyumlu olduğunu açıkladı. "İlgili teoriler, rüyaların evrimsel bir kullanımını öne süren Tehdit Simülasyon Teorisi ve Sosyal Tehdit Simülasyon teorisidir: Kendimizi gerçekten riske atmadan, tehdit edici durumlara (fiziksel veya sosyal) tepkilerin provasını yapmamıza izin verirler."
Bu anlamda uyum sağlamamıza yardımcı olabilirler. Billington, "Durumlara gerçekleşmeden önce tepkileri 'deneyebilmenin' hayatta kalma avantajı olabilir," diye devam etti.
Billington, rüyaların veya daha spesifik olarak kabusların, uyanık yaşamlarımızda karşılaştığımız travmalarla da bağlantılı olabileceğini ve "daha geniş bozuklukların belirtileri olabileceğini" söyledi.
"Uyku bozukluğuna ve fizyolojik stres semptomlarına (yüksek kalp atış hızı, yüksek kortizol seviyeleri) yol açan korkutucu, zarar verici veya zararlı anıların tekrarlanan rüya hatıraları, çözümlenmemiş travmanın bir işaretidir." Billington, ara sıra veya idiyopatik kabusların normal olabileceğini, ancak "sık ve rahatsız edici olduğunda Kabus Bozukluğu da dahil olmak üzere travma dışı diğer psikolojik bozulmaların işaretleri olabileceğini" ekledi.
Rüyalar belki de kendimizle ilgili alegorik hikayeler veya mitlerdir.
De Koninck'e göre ısrarcı kabuslar, TSSB veya şizofreni gibi diğer durumların göstergesi olabilir. Ayrıca intihar için de risk faktörü olabilirler. “Birinin çok fazla kabus görmesi bizim için bir anlam taşır. Demek istediğim şu: 'Ah, dikkat etmelisin, burada bir sorun var.'”
Farkında olmadığımız bastırılmış düşünce ve duyguların rüyalarımızda tekrar karşımıza çıkması da mümkündür. Billington, "Bu nedenle, rüyalarımızda ortaya çıkan şeyler üzerinde düşünmek için biraz zaman harcamak yararlı olabilir," diye önerdi Billington, ister bireysel olarak, ister yakınınızdaki biriyle, ister ideal olarak bir terapistle.
“Bir meslektaşın kurt adama dönüşmesiyle ilgili bu rüya, belki de onun sadece yüzeysel olarak farkında olduğumuz bir yönünün dramatize edilmesi mi? Belki değişken, saldırgan yönleri?”
Hayallerimizden öğrenebilecek olan sadece biz değiliz. Bunları başkalarıyla paylaştığımızda onlara kendimiz hakkında bizim bile farkında olmadığımız şeyler anlatırız, çünkü Billington "kırılganlığımız doğrudan değil metafor ve sembol yoluyla paylaşılır" diye açıkladı. “Bu şekilde rüyalar belki de kendimizle ilgili alegorik hikayeler veya mitlerdir.”
De Koninck, her şey göz önünde bulundurulduğunda, belki hepimizin gece vakti hayallerimize biraz daha dikkat etmemiz gerektiğini, ancak en iyisi onları çözerken çok fazla çıkmaza girmemek, özellikle de onları hatırlamıyorsanız, diye vurguladı.
“Rüyalara dikkat etmek önemli olabilir. Ama eğer yapmazsan, önemli değil. İyi uyuyun; sadece iyi bir gece uykusu çekin.”
