Ukrayna daha Rusya'nın Kursk bölgesine sürpriz operasyonunu başlatmadan önce, Rusya'nın ekonomik olarak gelişmiş çeşitli bölgelerinden gelen raporlar, cephe için askere alınan askerlerin ücretlerinde büyük bir artış olduğunu söylüyordu.
Rusya bu savaşta seferberlik ve asker kiralama konusunda karma bir modeli tercih etti.
Bununla birlikte, her iki kategori için de ücret karşılığı savaş modeli getirilmiştir; tek fark, cephe ordusunun kiralanan kısmının gönüllü olarak işi kabul etmesi ve seferber edilen kısmın hizmete zorlanması ve bunun için yine de ödeme yapılmasıdır.
Re:Russia projesi tarafından yapılan bir araştırmaya göre, Rus devleti Temmuz 2023'ten bu yılın Haziran ayına kadar Ukrayna'daki savaşa katılanlara, yaralı askerlere ve ölenlerin yakınlarına 2.75 ila 3 trilyon ruble (30 milyar Avro) arasında bir meblağ ödedi ki bu da Rusya'nın GSYH'sinin %1.5'ine denk geliyor.
Daha fazla asker için mali teşvike ihtiyaç var
Krasnodar bölgesi, cephedeki askerler için askere alma ücreti söz konusu olduğunda Rusya'nın önde gelen idari birimlerinden biridir ve kısa bir süre önce savaşa katılma ücretini yaklaşık 16.000 Avro'ya yükseltmiştir. Bu miktar pek çok yoksul Rus için hatırı sayılır bir meblağ.
Buna karşılık Rusya'nın ikinci büyük şehri St Petersburg yeni askerler için yaklaşık 11.000 Avro verirken, başkent Moskova paralı askerler için verdiği ödülü yaklaşık 19.000 Avro'ya yükseltti.
Rus askerlerine ödenen ücretlerdeki artış Ukrayna'nın Kursk saldırısından önce gerçekleştiğinden, bu eğilim Rusya-Ukrayna Savaşı'nın dinamiklerindeki bu özel değişikliğe bağlanamaz.
King's College London'da öğretim görevlisi olan Alexander Clarkson'ın yaptığı açıklamaya göre: “Rusya'nın gönüllüleri tükeniyor ama popüler olmayan seferberliği tekrarlamak istemiyor. Bu yüzden imza ikramiyelerini yükseltmeye devam ediyor.”
Rus devletinin cepheye asker toplamak için yaptığı harcamaları artırmasının tek nedeni savaş için gönüllü sıkıntısı değil.
Silahlı Kuvvetler ve savaş endüstrisi rekabeti
Tallinn'deki Uluslararası Savunma ve Güvenlik Merkezi'nde araştırma görevlisi olan Ivan Kłyszcz şunları söyledi: “Rekabetçi maaşlar ve ordudan daha iyi koşullar da önemli bir rol oynuyor.”
Rus ordusu şimdi yükselişte olan ve insan gücüne aç Rus askeri sanayisiyle rekabet etmek zorunda.
Bu da Rus yönetiminin karşı karşıya olduğu ikilemi gözler önüne seriyor: Asker mi alalım, işçi mi çalıştıralım? University College London'da profesör olan Mart Kuldkepp Rusya'nın savaş çabaları açısından sorunlu yol ayrımını özetliyor: “Savunma Bakanlığı stratejik açıdan önemli sektörler de dahil olmak üzere diğer işverenlerle giderek daha fazla rekabet etmek zorunda kalıyor. Bu durum sadece ücret konusunda rekabet değil, aynı zamanda hangi devlet çıkarlarına öncelik verileceği konusunda da ikilemler yaratıyor.”
Rusya'da radikal İslamcı gruplar tarafından gerçekleştirilen bir dizi terör saldırısının ardından artan polis baskısı ve zorunlu askerlikten kaynaklanan genel korku atmosferi nedeniyle göçmen işçilerin sayısı azalmaya devam ederken, sanayinin ihtiyaçlarına karşı askeri ihtiyaçlar sorunu Rusya örneğinde kolayca çözülemez.
Örneğin, Tacikistan Çalışma Bakanlığı'nın rakamlarına göre 2024 yılının ilk altı ayında Tacikistan'dan Rusya'ya işçi göçü %16 oranında azaldı.
Potansiyel işgücü arzı kuruyor
Eski bir NATO yetkilisi ve FIIA'nın kıdemli araştırma görevlisi olan Edward Hunter Christie, Rus liderliğinin önündeki sorunu bir perspektife oturttu: “İster zorunlu askerlik yoluyla işçi çıkarın, ister yüksek askeri maaşlarla onları kendinize çekin, her iki durumda da sivil ekonomide kıtlık riskiyle karşı karşıya kalırsınız.
“Nihayetinde sivil ekonominin bazı sektörlerinde de maaşların artması gerekebilir. Tüm bunlar Rus devleti için oldukça maliyetli olacak ve enflasyonu da körükleyecektir.”
Ağırlaşan işgücü açığı ile birlikte enflasyon, savaş moduna geçtikten sonra büyüme belirtileri gösteren Rus ekonomisi üzerinde kara bir bulut oluşturuyor.
Alman Uluslararası ve Güvenlik İşleri Enstitüsü'nden Janis Kluge, yaptığı açıklamada, “Bu ortamda gelişebilecek tek işletmeler savaş için tedarikçiler.
“Bunun kaçınılmaz sonucu, askeri-endüstriyel kompleks büyürken sivil ekonominin küçülmesi olacak. Eninde sonunda enflasyon da halkın gelirini düşürecektir. Bunun ne kadar kötü olacağı yaptırımların ve petrol fiyatlarının nasıl gelişeceğine bağlı.”
Kitlesel göç potansiyel işçileri uzaklaştırdı
Ukrayna'ya karşı topyekûn savaşın başlamasından bu yana Rusya'da genç ve kalifiye işgücünün kitlesel göç dalgalarına maruz kalması, Rusya'nın işgücü sorununu daha da derinleştiriyor.
Stratejik ve Uluslararası Çalışmalar Merkezi'nde Avrupa, Rusya ve Avrasya Programı'nda Rusya ve Avrasya konusunda kıdemli araştırmacı olan Maria Snegovaya şunları söyledi: “2022'den bu yana göç edenlerin toplam sayısının 500.000 ila bir milyon kişi arasında olduğu tahmin ediliyor ve bunların çoğu daha genç, daha iyi eğitimli ve bilgi teknolojisi sektörü gibi kilit sektörlerde çalışıyor.
“Buna seferber edilenler ve gönüllüler de eklendiğinde, 2020-2023 yılları arasında koronavirüs, seferberlik ve savaşla ilgili kayıpların birleşimi nedeniyle Rusya'nın işgücü havuzu yaklaşık 1,9-2,8 milyon kişi kaybetti.”
Yaşlanan nüfus işgücü için de bir sorun
Rusya'nın nüfusundaki yaş farkının da dikkate alınması gerekmektedir. Rosstat'ın 2024 yılına ilişkin en son verilerine göre, Rusya'daki emeklilerin mutlak sayısı yaklaşık 41 milyon olup, göç dalgaları ve savaş kayıpları da dahil edildiğinde genel nüfusun yaklaşık %30'unu oluşturmaktadır. Rus sanayi kuruluşlarının neredeyse yarısının geçen yıl itibariyle personel sayısının yetersiz olduğunu bildirmiş olması hiç de şaşırtıcı değil.
Snegovaya'nın da belirttiği gibi: “Ekonomi aşırı ısınıyor, Merkez Bankası faiz oranını şu anda görülmemiş derecede yüksek olan %18'in bile üzerine çıkardı. Merkez Bankası'nın değişiklikleri gerçek enflasyon kaynaklarını etkilemeyecek - hala büyümekte olan savunma harcamaları, savaşa katılanlara/bakmakla yükümlü oldukları kişilere yapılan sosyal harcamalar, işgücü açığı ve ücret artışları yoluyla işçiler için rekabet nedeniyle genişleyen tüketici harcamaları.”
Kluge, savaş ekonomisi devam ederken bile Rusya'nın GSYH'sinin “yılda ortalama sadece %0,8 oranında arttığını” belirtiyor.
Enflasyon ve işgücü sıkıntısı arttıkça ve Ukrayna savaşı Rus topraklarına taşıdıkça, Rus ekonomisi pek de iyi durumda görünmüyor
