Gelişmiş ülkelerde nadiren görülse de, tifo ateşi dünya genelinde ciddi bir tehdit olmaya devam ediyor. 2022 yılında yayımlanan bir araştırmaya göre, tifoya neden olan Salmonella enterica serovar Typhi (S Typhi) bakterisi, çoklu ilaç direnci geliştirerek hızla yayılıyor.
Araştırmacılar, 2014–2019 yılları arasında Nepal, Bangladeş, Pakistan ve Hindistan’dan toplanan 3.489 tifo örneğini genetik olarak inceledi. Sonuçlar, özellikle Güney Asya'da "çok ilaca dirençli" (XDR) tifo vakalarında belirgin bir artış olduğunu gösteriyor. Bu türler sadece klasik antibiyotiklere değil, aynı zamanda yeni nesil ilaçlara karşı da dirençli.
İNGİLTERE VE KANADA'YA DA SIÇRADI
İlk kez 2016'da Pakistan'da tespit edilen XDR tifo, 2019 yılına gelindiğinde ülkede baskın hâle geldi. Ancak sorun bununla da sınırlı değil. Şu ana dek 1990’dan bu yana yaklaşık 200 vaka uluslararası düzeyde yayılım gösterdi. Özellikle Güneydoğu Asya, Doğu ve Güney Afrika’da görülen vakalar, İngiltere, ABD ve Kanada’ya da sıçradı.
Uzmanlar, bugün ağız yoluyla kullanılabilen tek antibiyotik olan azitromisine karşı da direnç geliştiğini, bunun ise tifonun tüm tedavi yollarını kapatabileceğini belirtiyor.
Tedavi edilmediğinde tifo vakalarının %20’si ölümcül olabiliyor. Dünya genelinde yılda 11 milyon tifo vakası görülüyor. Aşılar bu noktada hayati bir rol oynuyor. Pakistan bu konuda öncülük yaparak tifoya karşı rutin aşılama programı başlatan ilk ülke oldu.
KISA SÜRE İÇERİSİNDE KÜRESEL BOYUTA ULAŞIYOR
Stanford Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalık uzmanı Jason Andrews, “Bu yüksek dirençli S Typhi türlerinin hızla yayılması, risk altındaki ülkelerde acilen önlem alınması gerektiğini gösteriyor,” diyor.
COVID-19 pandemisinin de gösterdiği gibi, bir bölgede ortaya çıkan dirençli hastalık türleri kısa sürede küresel boyuta ulaşabiliyor. Uzmanlar, tifo aşılarının yaygınlaştırılması ve yeni antibiyotiklerin geliştirilmesi çağrısında bulunuyor. Hindistan’da yapılan bir araştırma, sadece şehirlerdeki çocukların aşılanmasıyla tifoya bağlı vaka ve ölümlerin %36 oranında azaltılabileceğini ortaya koydu.
Antibiyotik direnci, HIV/AIDS ve sıtma gibi hastalıklardan daha fazla ölüme yol açıyor. Elimizdeki en güçlü silahlardan biri hâlâ aşılar.
