Türkiye, İHA ve SİHA platformların gelişimiyle bu araçların kritik bileşenlerinden olan motor konusundaki dışa bağımlılığı ortadan kaldırmak için bir dizi proje hayata geçirdi.
Bu çabalar sonunda, TUSAŞ Motor Sanayii AŞ (TEI) tarafından, ilk yerli ve milli havacılık motoru TEI-PD170 geliştirilerek platform üreticilerinin kullanımına sunuldu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığı koordinasyonunda İHA motorlarıyla ilgili en önemli kilometre taşı, 2012'deki Operatif İHA Motor Geliştirme Projesi ile aşıldı.
TEI ana yükleniciliğinde başlatılan projeyle orta irtifada uzun süre uçabilen (Medium Altitude Long Endurance-MALE) İHA’lar için ilk yerli turbodizel havacılık motorunun geliştirilmesi amaçlandı.
2017'de ilk ateşleme yapıldı
TEI-PD170 kapsamında yürütülen yoğun mühendislik, imalat ve test süreçlerinden sonra 30 Ocak 2017'de ilk ateşleme yapıldı ve ilk kez yerli bir havacılık motoru çalıştırıldı.
Çeşitli yer testlerinin ardından 3 Kasım 2017’de ilk TEI-PD170 motoru Türk Havacılık ve Uzay Sanayii AŞ’ye (TUSAŞ) teslim edildi.
Platform entegrasyon çalışmalarının tamamlanmasının ardından -10 derece sıcaklıkta ve zorlu hava koşullarında yerli motor 27 Aralık 2018’de ANKA ile ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi.
TUSAŞ’ın ANKA platformundan sonra AKSUNGUR platformu için de TEI-PD170 motoru seçildi. TEI-PD170, AKSUNGUR ile ilk uçuşunu ise 4 Ekim 2021’de yaptı.
TUSAŞ’ın dışında, BAYKAR da Bayraktar TB3 platformu için TEI-PD170 motorunu tercih etti ve 2023 yılı içinde uçuşlarına başladı.
TEI-PD170, AKSUNGUR ile yerli motorla en uzun uçuş saati olan 45 saate, Bayraktar TB3 ile ise yerli motorla ulaşılan en yüksek irtifa olan 36 bin 310 fit yüksekliğe ulaştı.
Kısa pistli gemiden kalkış ve iniş gerçekleştiren ilk SİHA olarak tarihe geçen Bayraktar TB3, bugüne kadarki 823 saatlik uçuşunu TEI-PD170 motoruyla yaptı. ANKA ve AKSUNGUR ile birlikte TEI-PD170 motoruyla milli SİHA'ların yaptığı toplam uçuş süresi 2000 saati buldu.
Dünyadaki rakiplerine göre sahip olduğu yüksek güç/ağırlık oranı ve üstün yüksek irtifa kabiliyetiyle öne çıkan TEI-PD170, sahip olduğu özel tasarım iki kademe turboşarj sistemiyle de dikkat çekiyor. Sivil havacılık standardına uygun olarak kalifiye edilen TEI-PD170, yedekli motor kontrol sistemine ve özgün bir kontrol yazılımına sahip bulunuyor. Yerli motor, emniyet ve güvenilirlik konusunda da sağlam bir mimariyle görev yapıyor.
170 beygir güç üreten TEI-PD170, hiç güç kaybetmeden 20 bin fit irtifaya kadar çıkabiliyor ve 45 bin fit tavan irtifaya ulaşıyor.
TEI-PD170; 3 farklı platforma güvenle güç verirken, yurt dışında da ilgi görüyor. TEI-PD170 motorunun ilk ihracatı da 2024 başında gerçekleştirildi, farklı ülkelerle görüşmeler de devam ediliyor.
