Milli Eğitim Bakanı Yusuf Tekin'in imzasıyla valiliklere gönderilen 'Okullarda Şiddetin Önlenmesi' konulu genelgede, Türkiye Cumhuriyeti devletinin taraf olduğu uluslararası sözleşmelerin hükümlerine göre; devletlerin şiddetin önlenmesine yönelik çalışmaları yürütmeyi ve vatandaşlarına şiddetten arınmış bir yaşam sağlamak için gerekli her türlü tedbiri almayı taahhüt ettiğine işaret edildi. Şiddet türleri olarak yapılandırılan fiziksel, cinsel, duygusal/psikolojik, ekonomik, siber/dijital şiddetin bireylerin gelişimlerini olumsuz etkilediğine yer verilen genelgede, özellikle küresel bir problem olarak yer alan şiddete tanık olma ya da şiddet mağduru olma eksenindeki travmatik ve zorlayıcı yaşam öyküsünün, bir diğerine şiddet uygulama riskini artırdığının görüldüğü aktarıldı. Yaşamın erken dönemlerindeki travmatik yaşantıların, yaşanan şiddetin türüne göre çeşitli şekillerde farklı grupları etkileyebildiği, bu doğrultuda şiddet aktarımının önlenmesi ve özellikle olumsuz yaşantıların oluşmasını engellemeye yönelik gelişimsel önleyici yaklaşımın esas alınmasının önemi vurgulandı.
Bakanlığın her türlü şiddete yönelik önleyici ve koruyucu çalışmalar kapsamında eğitime erişim ve eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, bireylerin sosyal hayata katılımlarının ve bilgi ve becerilerinin artırılması ve bireyin her yönden desteklenmesine ilişkin çalışmaları kapsayan genelgede, "Bu hassas ve ciddi konuda sorumluluklarını yerine getirmek noktasında merkez ve taşra birimleri şiddetin önlenmesi ve şiddet mağdurlarının korunmasında ilgili tüm mevzuatın gözetilerek söz konusu faaliyetlerin etkili ve süratli biçimde yürütülmesini esas almaktadır. Söz konusu hassasiyetlere yönelik temalar Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nde bulunmaktadır" denildi
Tüm okul yöneticileri eğitime tabi tutulacak
Genelgede özellikle göç, deprem, salgın hastalık gibi afet ve acil durumlarla mücadele dönemleri de dahil olmak üzere şiddetin önlenmesi ve mağdurun korunması için sunulan hizmetlerin devamlılığının esas alınacağı belirtilerek, devamında şunlara yer verildi:
"Bakanlık taşra teşkilatındaki bütün yöneticiler, okul ve kurumlarda şiddetin önlenmesine yönelik mevzuatın etkin şekilde uygulanması hususunda ilgili birimlerce hizmet içi eğitime tabi tutulacak. Bu kapsamda hizmet içi eğitim uygulama planı oluşturulacak ve sonuçları ilgili birime gönderilecek. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il yürütme komisyonunca illerindeki okul ve kurum ortamlarında şiddete neden olabilecek risk faktörlerinin tespit edilerek öncelikli risk faktörlerine ve şiddetin etkilerine yönelik gerekli tedbirler alınacak. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il yürütme komisyonunca, okul rehberlik ve psikolojik danışma programı ile rehberlik ve araştırma merkezlerinin (RAM) rehberlik ve psikolojik danışma (RPD) hizmetleri bölümünün yıllık çalışma planında şiddetin önlenmesine yönelik faaliyetlere yer verilecek. RAM'ların sorumluluk bölgesinde rehber öğretmeni olmayan okullarda, RPD hizmetleri bölümünün yıllık çalışma planında yer alan şiddetin önlenmesine ilişkin faaliyetler yürütülecek. RAM'ların RPD hizmetleri bölümü yıllık çalışma planında şiddetin önlenmesine yönelik faaliyetlere yer verilecek ve çalışmalar, kurum müdürlüğünce e-Rehberlik sistemine işlenecek. Okul ve kurum müdürlüğünce, okul rehberlik ve psikolojik danışma programında şiddetin önlenmesine yönelik faaliyetlere yer verilerek çalışmalar, e-Rehberlik sistemine kaydedilecek. Okul ve kurum içinde ve dışında güvenliği sağlamak amacıyla yönetimce gerekli tedbirler alınacak ve ilgili kurum ve kuruluşlarla iş birliği yapılacak. Okul rehberlik ve psikolojik danışma servisleri ile RAM'ların şiddetin önlenmesine yönelik yürüteceği çalışmalarda uygun koşullar ve personel desteği sağlanacak. Okul ve kurum müdürlüğünce eğitim ortamlarında şiddete neden olabilecek risk faktörleri tespit edilerek öncelikli risk faktörlerine veya şiddetin etkilerine yönelik gerekli tedbirler alınacak. İlgili kamu kurum ve kuruluşları ile imzalanan ve 1 Temmuz 2022 tarihli ve 53167239 sayılı yazı ile iletilen 'Çocukların Eğitim Süreçlerinin Güvenliğine İlişkin Koruyucu ve Önleyici Hizmet ve Tedbirlerin Artırılmasına Yönelik İş Birliği Protokolü' doğrultusunda, okul ve kurum müdürlüğünce okul güvenliği ile ilgili tespit edilen öncelikli durumlar, ivedilikle üst birim ve kolluk kuvvetlerine bildirilecek. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın 24 Mayıs 2024 tarihli yazısı doğrultusunda, hakkında koruma ve bakım tedbiri olup ilgili Bakanlığın hizmet modellerinden yararlandırılan çocukların ihmal ve istismarına ilişkin tespit ve ihbarlar, kolluk kuvvetleri ve adli merciler ile birlikte eş zamanlı olarak aynı Bakanlığın il müdürlüklerine de bildirilecek. Okul aile iş birliğini güçlendirerek şiddetin önlenmesinde velilerin desteğini sağlamak için gerekli tedbirler alınacak, çalışmalara araç gereç, ulaşım ve bütçe ile personel desteği verilecek."
Genelgede, uygulamaya ilişkin hususlara da yer verilerek, "Şiddetin önlenmesine yönelik bilgilendirme ve farkındalık çalışmalarını teminen, okul ve kurumlarda, öğretmen-öğrenci, öğrenci-öğrenci, öğretmen-aile, aile-öğrenci arasında şiddet, zorbalık ve saldırgan davranışların kabul edilmeyeceğinin temel bir anlayış olarak kazandırılmasına yönelik çalışmalar yürütülecek. Dijital ortamlarda çocukların güvenli alan becerilerinin, sanal okuryazarlıklarının geliştirilmesi ve gerçek sosyal ortama dijital/siber alan kaynaklı olumsuz davranışların aktarımının önlenmesi için çalışmalar yaygınlaştırılacak. Özellikle pansiyonlu okullarda görev yapan yönetici, belletmen ve yardımcı personele, şiddetin önlenmesi kapsamında bilgilendirme ve farkındalık eğitimleri yaygınlaştırılacak. Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri il yürütme komisyonunca şiddetin önlenmesine ilişkin mahalli hizmet içi eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi için ilgili birimlerle iş birliği yapılacak. Okul ve kurum müdürlüğünce şiddetin önlenmesi amacıyla eğitim kurumu içinde ve dışında sosyal, sportif ve kültürel faaliyetler yaygınlaştırılacak. RAM'lar tarafından sorumluluk bölgelerinde rehber öğretmeni olmayan okullarda şiddetin önlenmesine yönelik farkındalık ve bilgilendirme çalışmaları yürütülecek. Okul rehberlik ve psikolojik danışma servisinde görev yapan rehber öğretmenlerin okul ve sınıf risk haritaları doğrultusunda şiddetin önlenmesi amacıyla yönetici, öğretmen, öğrenci, veli, yardımcı personel ve diğer personele yönelik bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları yapılacak. Tüm okul ve kurumlarda özel eğitim ihtiyacı ile geçici koruma statüsü gibi özel ilgi gerektiren durumları olan öğrencilerin akranları ve çevreleriyle sosyal uyumları artırılacak. Bu öğrencilerin önemli gün ve bayramlarda bir araya getirilerek ortak değerlerde buluşturulması, böylelikle kültürel, milli ve manevi değerleri ön plana çıkaran çalışmalara yer verilerek şiddetsiz bir toplumun inşası için farkındalık ve bilgilendirme çalışmaları yürütülecek. Tüm okul ve kurumlar tarafından sevgi, saygı ve birlikte yaşama kültürünü güçlendirmeye yönelik çalışmalar artırılacak, farkındalığı artırmak amacıyla tüm okul/kurumlarda yürütülen şiddeti önlemeye yönelik çalışmalarla ilgili kamuoyu bilgilendirilecek" ifadelerine yer verildi.
Genelgede ayrıca şiddet mağduru veya şiddet uygulayan öğrencilerle ilgili psikososyal destek faaliyetlerine ilişkin Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği ile Psikososyal Koruma, Önleme ve Krize Müdahale Hizmetleri Yönergesi hükümleri yer aldı.
Yaygın eğitim çalışmaları yapılacak
Şiddetin önlenmesine yönelik yaygın eğitim çalışmalarının artırılacağı belirtilerek, "Bu kapsamda, şiddetin önlenmesine ilişkin hayat boyu öğrenme kurumlarındaki mevcut kurs programlarının yaygınlaştırılması için ilgili birimlerle iş birliği yapılacak. Şiddetin önlenmesi kapsamında Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü uhdesindeki aile eğitimleri yaygınlaştırılacak ve Bakanlığın hazırladığı aile eğitimi programlarından yararlanılacak. Açık öğretim okullarına kayıtlı öğrencilerin RPD hizmetlerinden yararlanmasına yönelik halk eğitimi merkezlerince tedbir alınacak ve gerektiğinde RAM'lara yönlendirme sağlanacak. Eğitim çağı dışında kalan vatandaşların halk eğitimi merkezlerince yürütülen eğitimlerle okuryazarlık düzeyinin, farkındalık ve bilgi ve becerilerinin artırılması sağlanacak. Şiddetle mücadelede kurumlar arası etkin izleme, koordinasyon ve iş birliğinin geliştirilmesi için şiddetin önlenmesine yönelik yürütülecek çalışmalarda ilgili kurum ve kuruluşlar ile üniversiteler arasında iş birliği yapılacak. Çocukların Eğitim Süreçlerinin Güvenliğine İlişkin Koruyucu ve Önleyici Hizmet ve Tedbirlerin Artırılmasına Yönelik İş Birliği Protokolü hükümleri doğrultusunda il ve ilçelerde kurulan yürütme kuruluna etkin katılım sağlanarak güvenli okul ortamı oluşturulacak" denildi.
Güvenli okul ortamları için çalışılacak
Genelgede yer verilen hususlar doğrultusunda, okul ve kurumlarda eğitim öğretimin güven ortamında yürütülebilmesi ve şiddet içeren davranışlara mahal verilmemesinin esas olduğu vurgulanarak, belirlenen görev ve sorumlulukların titizlikle yerine getirilerek uygulamada herhangi bir aksaklığa meydan verilmeden güvenli okul ortamlarının oluşturulması için çalışılması istendi. Özellikle göç, deprem, salgın hastalık gibi afet ve acil durumlarla mücadele dönemleri de dahil olmak üzere şiddetin önlenmesi ve mağdurun korunması için sunulan hizmetlerin devamlılığının esas alınması vurgulanarak güvenli alan becerileriyle sanal okuryazarlıklarının geliştirilmesi belirtildi.
