Cumartesi günü Cumhurbaşkanlığı internet sitesinde yayımlanan açıklamada, affedilen kişilerin “aşırılık yanlısı suçlardan” hüküm giydiği belirtildi. Açıklamada ayrıca, serbest bırakılanların 11’inin kadın olduğu ve 14’ünün kronik hastalıklardan muzdarip olduğu bilgisi paylaşıldı.
Cumhurbaşkanlığı, affedilenlerin tümünün “eylemlerinden pişmanlık duyduğunu ve af için başvuruda bulunduğunu” ifade etti. Bu, Lukaşenko’nun 2024 yazından bu yana gerçekleştirdiği sekizinci toplu af oldu. Toplamda, Belarus’un en eski insan hakları örgütü Viasna’ya göre, son altı ayda 207 siyasi mahkum serbest bırakıldı.
Muhalifler ve Devam Eden Baskılar
Bununla birlikte, serbest bırakılanlar arasında önde gelen muhalif isimler bulunmuyor. Nobel Barış Ödülü sahibi ve Viasna kurucusu Ales Bialiatski, 2020 seçimlerinde Lukaşenko’ya rakip olmayı planlayan ancak seçim öncesi tutuklanan Siarhei Tsikhanouski ve Viktar Babaryka gibi isimler hala cezaevinde.
Viasna aktivisti Pavel Sapelka, Lukaşenko’nun affıyla “Batı’ya çelişkili mesajlar gönderdiğini” belirtti. Sapelka, “Bazılarını affederken, yerlerine iki kat daha fazla siyasi mahkum hapsediyor. Ocak 2025 seçimleri öncesinde otorite, her türlü muhalefeti tamamen yok etmeye çalışıyor” dedi.
Baskı Ortamı ve Zor Koşullar
Viasna’nın verilerine göre, 2020’deki kitlesel protestolar sırasında yaklaşık 65 bin kişi gözaltına alındı ve şu anda 1.250’den fazla kişi hâlâ hapiste. Lukaşenko yönetiminin, siyasi mahkumlara kötü muamele ettiği, avukat ve aile görüşmelerini engellediği ve sağlık hizmetlerinden mahrum bıraktığı iddia ediliyor.
2020’den bu yana hapishanelerde en az yedi siyasi mahkumun hayatını kaybettiği bildirildi.
Lukaşenko’nun Tartışmalı Yönetimi
30 yılı aşkın süredir Belarus’u yöneten Alexander Lukaşenko, Ocak 2025 seçimleriyle yedinci kez cumhurbaşkanlığı koltuğunu korumayı hedefliyor. Kasım ayında seçim komisyonu, sadece Lukaşenko’ya sadık yedi politikacının adaylık için imza toplamasına izin verdi.
Lukaşenko, aynı zamanda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in en yakın müttefiklerinden biri olarak biliniyor. Belarus, Şubat 2022’de Rusya’nın Ukrayna’ya asker göndermesi için bir üs olarak kullanılmış ve Rusya’nın taktik nükleer silahlarını Belarus’a konuşlandırmasına izin verilmişti.
Batı’ya Mesaj ve İç Politika Dengeleri
Lukaşenko’nun affı, uluslararası kamuoyunda bir jest olarak görülse de Belarus’taki baskıların artmaya devam etmesi, ülkedeki siyasi atmosferi daha da gerginleştiriyor. Muhalifler, Ocak ayındaki seçimlerin de önceki seçimler gibi adil olmayacağı görüşünde birleşiyor.
