Kripto varlıklara ilişkin düzenlemeleri içeren Sermaye Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'nin, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda yarın ele alınması bekleniyor.
Teklife göre, kripto varlık hizmet sağlayıcıların kurulabilmesi ve faaliyete başlaması için Sermaye Piyasası Kurulundan (SPK) izin alınması zorunlu olacak. İzin almaksızın kripto varlık hizmet sağlayıcısı olarak faaliyet yürüttüğü tespit edilen gerçek kişiler ve tüzel kişilerin yetkililerine 3 yıldan 5 yıla kadar hapis ve 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası verilecek.
Zimmet suçunu işleyen kripto varlık hizmet sağlayıcı yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile diğer mensupları, 8 yıldan 14 yıla kadar hapis ve 5 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Her yıl platformların bir önceki yılki faiz gelirleri hariç tüm gelirlerinin yüzde biri SPK, yüzde biri de TÜBİTAK bütçesine ilgili yılın mayıs ayı sonuna kadar ödenip gelir olarak kaydedilecek.
Yurt dışında yerleşik kripto varlık hizmet sağlayıcılar, Türkiye'de yerleşik kişilere yönelik faaliyetlerini kanunun yürürlüğe girdiği tarihi takip eden üç ay içerisinde sonlandıracak.
Regülasyon çalışmaları hızlandı
Dünya genelinde de geçen yıldan itibaren kripto varlıkları düzenleme çalışmaları hız kazandı. Geçen yıl G20 Liderler Zirvesi ile maliye bakanları ve merkez başkanları toplantılarında kripto varlıklar için kabul edilen G20 Yol Haritası, regülasyon çalışmalarına temel sağladı. Yol haritasıyla kripto varlıklara yönelik oluşturulacak kapsamlı politika çerçevesinin etkili, esnek ve koordineli şekilde uygulanması amaçlandı.
G20 ülkelerinin önderliğinde oluşturulan ve uluslararası finansal istikrarın sağlanmasını hedefleyen Finansal İstikrar Kurulu (FSB) da raporlarında, kripto varlıkların küresel finansal sistem üzerinde oluşturabileceği riskler üzerinde durmuştu.
Son yıllarda kara para ve suç gelirlerinin aklanması üzerine yoğunlaşan Mali Eylem Görev Gücü (FATF) de Haziran 2019’da yayımladığı Kripto Varlık Hizmet Sağlayıcıların Yükümlülüklerine İlişkin Rehberi, Haziran 2023’te güncelleyerek risklere dikkati çekmişti.
60 ülkenin sadece 9'unda kripto varlıklar yasak
Merkezi ABD'de bulunan düşünce kuruluşu Atlantic Council'in 60 ülkeye dair yaptığı araştırmaya göre, bu ülkelerin 31’inde kripto varlıklar yasal konumda bulunuyor. 20 ülkede kısmi yasaklama uygulanırken, 9 ülkede bu varlık grubu tamamen yasaklanmış durumda bulunuyor.
Verilere göre dünyadaki gayri safi yurt içi hasılanın yüzde 85’ini temsil eden G20 ülkelerinin ise 10’unda kripto varlıklar tamamen yasal bir durumda işlem görüyor. Bu 10 ülke ise dünya ekonomisinin yüzde 50’sini temsil ediyor. 7 ülkede kısmi yasaklama uygulanırken, 2 ülkede kripto varlıklara yönelik işlem sağlanmıyor. Topluluğun 20 üyesi arasında bulunan Avrupa Birliği'nde (AB) de kara para aklamayla mücadele ve mali denetim için kripto varlık transferlerini izlemeyi içeren kurallar belirlendi.
Ayrıca incelenen 60 ülkenin 36’sında vergilendirmeye yönelik çalışmalar yapılmışken, Türkiye'nin de düzenlemeyi hayata geçirmesiyle lisanslama alanında 38 ülke çalışmalarını tamamlamış olacak.
AB'de MiCA kabul edildi
AB'de uzun süredir üzerine çalışılan Kripto Varlık Piyasaları Tüzüğü (MiCA), geçen yıl mayıs ayında AB Konseyi'nde kabul edildi. Böylece AB'de kripto paralara yönelik ilk yasal çerçeve benimsenmiş oldu.
MiCA, AB genelinde kripto varlık ihraççılarını ve hizmet sağlayıcılarını düzenleyerek kripto varlık piyasaları için kapsamlı bir çerçeve ortaya koyuyor. Düzenlenme, finansal istikrar, bu varlıklara yatırım yapanların daha iyi korunması ve kripto endüstrisinin kara para aklama ve terörizmin finansmanı amacıyla kötüye kullanılmasının önüne geçilmesini amaçlanıyor.
ABD'de Biden'ın kararı bekleniyor
Spot Bitcoin ve Ethereum borsa yatırım fonlarına (ETF) onay verilen ABD'de ise kripto varlık platformlarının lisanslanmasına yönelik tek ve net bir uygulama henüz hayata geçmedi. Ülkede, eyaletler arasında farklı uygulamalar bulunurken, platformlar para transferleri nedeniyle lisanssız faaliyet gösterir duruma düşmemek için eyaletlerde lisans başvurularında bulunuyor.
Ülkede, Cumhuriyetçiler tarafından hazırlanan ve FIT21 olarak bilinen "21. Yüzyıl için Finansal İnovasyon ve Teknoloji" kripto para tasarısı, geçen hafta Temsilciler Meclisinde kabul edildi. Oylamada 71 Demokrat'ın da olumlu yönde oy kullandığı görüldü.
Bu ekosistemin büyük bir bölümünün sorumluluğunun CFTC'ye bırakılması öngören tasarının, Senato'da oylanması bekleniyor.
ABD'de son olarak bankaların kripto varlık saklama hizmetleri sunmasını engelleyen bir yasağı kaldırmak için Senato'da karar tasarısı kabul edildi. ABD Başkanı Joe Biden ise ilk açıklamalarında bu tasarıyı veto edeceğini açıkladı, ancak uzmanlar nihai kararın değişebileceğini belirtiyor.
Putin, dijital varlık kararnamesini onayladı
Rusya'da yaptırımların ardından uluslararası ödeme sistemlerinde yaşanan sorunlar nedeniyle şirketler ve vatandaşlar, yurt dışına para transfer edebilmek için kripto paralara yoğun ilgi gösteriyor.
Rusya Merkez Bankası verilerine göre, ülkede kripto para işlem hacmi 4,5 trilyon rubleyi (yaklaşık 50,8 milyar dolar) geçerken, ülkede kripto para kullanımına yönelik mevzuatla ilgili çalışmalar da sürüyor.
Son olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dijital finansal varlıkların uluslararası ödemelerde kullanılmasına imkan sağlayan kararnameyi onayladı.
Putin'in imzaladığı kararnameye göre, para birimi düzenleme kanunu çerçevesinde mal ve hizmetlerin ithalat ve ihracatında ödeme olarak dijital finansal varlıklar kullanılabilecek.
"Dijital ruble" ile ilgili test süreci 2023'te başlarken, kripto para madenciliğinin de "denetimli" bir şekilde yapılabilmesi için hazırlanan yasa tasarısı geçen ay Rus parlamentosunun alt kanadı Duma'ya sunuldu.
Çin'den yasak, Hong Kong’dan vize
Kripto para ticareti ve madenciliği, dünyanın en büyük ikinci ekonomisi Çin'de 2021'de yasaklanırken, uzmanlar, sermaye çıkışını ve devlet dışı aktörlerin mali sistemdeki gücünü artırdığı için yasağın kaldırılmasının gündemde olmadığının altını çiziyor. Ancak bazı uzmanlar, Hong Kong'un dijital varlıklar merkezi olma çabalarını hızlandırması nedeniyle Çin’in de yakın gelecekte kripto paralara yönelik tutumunu "yumuşatabileceğini" öne sürüyor.
Hong Kong Menkul Kıymetler ve Vadeli İşlemler Komisyonu, spot Bitcoin ve Ethereum'a yönelik ETF başvurularını geçen ay onaylamıştı.
Özellikle Asya piyasasındaki kripto varlık yatırımcıları için "cazibe merkezi" haline gelmek isteyen Hong Kong'ta perakende kripto ticareti de geçen yıl yasallaştırılmıştı.
İngiltere'de çalışmalar sürüyor
İngiltere, konuya kara para düzenlemeleri ve finansal tüketicilere satış olmak üzere iki farklı açıdan yaklaşan ülkeler arasında yer alıyor.
Ülkenin düzenleyici kurumlarından İngiltere Mali Davranış Otoritesi (FCA), 2022'de kripto varlıklara dayalı türevlerin perakende müşterilere satışına yasak ve platformlara lisans alma zorunluluğu getirdi.
Ülkede ayrıca, Ekim 2023'te kolluk kuvvetlerinin suç faaliyetlerinden elde edilen ya da bu amaçla kullanılan kripto varlıklara el koyabilmelerine imkan sağlayan yasa tasarısı onaylandı. İngiltere'de şu an için geniş tanımlı tek bir kripto para yasası bulunmazken, buna yönelik çalışmaların sürdüğü belirtiliyor.
Almanya ise Bankacılık Kanunu'nda 1 Ocak 2020’de yapılan değişiklikle kripto varlıkların, mevcut finansal varlık tanımlarının dışında tutularak ayrıca tanımlanmasını sağladı. Bu değişiklikle işleme konu olan kripto varlığın türüne bağlı olarak menkul kıymetler kanunu veya bankacılık kanunu uygulanabiliyor.
Ülkeler arasında "merkez" olma yarışı
Finansal inovasyonun teşvik edilmesi amacıyla kripto varlıklara yönelik düzenleme yapan Fransa'da, kripto varlık platformu işletimi ve varlıkların saklanması için lisans alınması gerekiyor.
İsviçre de kripto varlık işletmeleri ve blok zinciri teknolojisi için lisans şartlarını tanımlayan ülkeler arasında yer alıyor. Ülkede kripto varlık işletmeleri kara para düzenlemelerine tabiyken kripto varlık alım satım platformlarının bankacılık lisansı alması talep ediliyor.
Birleşik Arap Emirlikleri, Singapur ve Malta gibi ülkeler ise son yıllarda yaptığı düzenlemelerle bu alanda "merkez" konumda olmayı amaçlıyor. Bu ülkeler, "biraz daha esnek" düzenlemeler getirirken, küresel ölçekte hizmet veren kripto borsalarına ev sahipliği yapmayı hedefliyor.
