İngiltere'de, İsrail'in katliamlarına sessiz kalmayan Filistin destekçisi bir grup Cambridge Üniversitesi'ndeki tarihi Lord Balfour tablosunu önce spreyle boyadı sonra paramparça etti.
Bu tepki sonrası vatandaşlar Lord Balfour'un kim olduğunu merak ediyor. Peki Lord Balfour kimdir? İsrail'in kurulmasında nasıl bir rol oynamıştır?
LORD BALFOUR KİMDİR?
Lord Balfour Muhafazakar Parti üyesi olarak 1902'den 1905'e kadar Birleşik Krallık Başbakanı olarak görev yaptı. Ancak onu en çok 1917'de Dışişleri Bakanı olarak görev yaptığı sırada yaptığı bir açıklamayla tanıyoruz. Bu açıklama, daha sonra İsrail'in kurulmasına yol açan Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasını destekleyen Balfour Deklarasyonu olarak bilinir. Bu deklarasyon, Ortadoğu'daki siyasi gerginliğin temelidir.
Aslında, İngilizler tarafından kandırılan ve Türklere büyük ölçüde ihanet eden Arapların, Osmanlı Devleti'nden ayrılmasıyla Orta Doğu'da hiçbir zaman bahar yaşanmadı desek yanlış söylemiş olmayız. İngilizlerin türlü vaatlerine kanarak Türklere isyan eden Araplar birçok farklı devlete bölündü ve uzun süre sömürüldüler.
İşte Balfour Deklarasyonu dediğimiz, İsrail'in kuruluşun ve Orta Doğu'daki bitmeyecek kanın temelini oluşturan bu bildiriyi biraz açmak gerek.
BALFOUR'DAN SİYONİST ROTHSCHİLD'E MEKTUP
Balfour Deklarasyonu olarak bilinen bu mektupta İngiliz Dışişleri Bakanı Balfour, Siyonist lider Rothschild’e şöyle hitap etmekteydi:
"Saygıdeğer Lord Rothschild, Majestelerinin Hükûmeti adına kabineye sunulan ve kabul edilen Yahudî Siyonist isteklerini sempati ile karşılayan müteakip deklarasyonu iletmekten memnuniyet duyarım.
"Majestelerinin Hükûmeti, Filistin'de Yahudîler için bir millî yurt kurulmasını uygun karşılamaktadır ve bu hedefin gerçekleştirilmesini kolaylaştırmak için elinden geleni yapacaktır. Filistin'deki mevcut Yahudî olmayan toplumların sivil ve dinî haklarına ve başka ülkelerde yaşayan Yahudîlerin sahip oldukları haklara ve siyasî statülerine zarar verecek hiçbir şeyin yapılmayacağı açıkça anlaşılmalıdır.
Bu deklarasyonu, Siyonist Federasyonu'nun bilgisine sunmanızdan memnuniyet duyacağım."
Saygılarımla Arthur James Balfour"
BALFOUR DEKLARASYONU NEDİR?
Balfour Deklarasyonu, 2 Kasım 1917'de dönemin Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Arthur Balfour tarafından Siyonist hareketin liderlerinden Lord Rothschild'e gönderilen bir mektuptur. Mektupta, Filistin'de Yahudiler için bir "ulusal yurt" kurulmasına İngiliz hükümetinin destek vereceği belirtilmiştir.
Deklarasyon, 67 kelimeden oluşan kısa bir metindir. Metinde, Filistin'de yaşayan "mevcut Filistinli olmayan toplulukların haklarının korunması" ve "Filistin'deki kutsal mekanlara saygı gösterilmesi" gibi şartlara da yer verilmiştir.
DEKLARASYONUN ETKİLERİ
Balfour Deklarasyonu, Ortadoğu'nun siyasi haritasını sonsuza dek değiştiren bir belge olarak kabul edilir. Deklarasyonun yayınlanması, bölgede yaşayan Araplar ve Yahudiler arasında gerginliğe yol açtı. Araplar, Filistin'in kendi vatanları olduğunu ve Yahudilerin bir devlet kurma hakkının olmadığını savundular. Yahudiler ise deklarasyonu tarihi bir hak olarak gördüler ve Filistin'de bir Yahudi devleti kurmak için çalışmalara başladılar.
BALFOUR DEKLARASYONU'NUN SONUÇLARI ŞUNLARDIR:
İsrail'in kurulmasına yol açmıştır: Deklarasyon, İsrail'in 1948'de bağımsızlığını ilan etmesinin temelini oluşturmuştur.
Filistin-İsrail sorununun başlangıcı olarak kabul edilir: Deklarasyon, Filistinliler ve İsrailliler arasındaki çatışmanın temelini oluşturmuştur.
Ortadoğu'da siyasi gerginliği artırmıştır: Deklarasyon, bölgedeki diğer Arap ülkeleri ile İsrail arasında da gerginliğe yol açmıştır.
BALFOUR DEKLARASYONU İSRAİL DEVLETİ'NİN TEMELİDİR
Balfour Deklarasyonu, yayınlandığı günden beri birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Bu eleştirilerin çoğu İsrail devletinin varlığının Orta Doğu için savaştan başka bir şey getimeyeceği üzerinedir.
- Filistinlilerin haklarını göz ardı ettiği: Deklarasyon, Filistin'de yaşayan Arapların haklarını göz ardı ettiği ve onların rızası olmadan bir Yahudi devleti kurulmasına imkan verdiği için eleştirilmiştir.
- Uluslararası hukuka aykırı olduğu: Deklarasyonun, o dönemdeki uluslararası hukuka aykırı olduğu ve bir sömürgeci güç tarafından başka bir halka ait toprakların bir kısmını üçüncü bir tarafa vermesi anlamına geldiği savunulmuştur.
- Bölgedeki barışı ve istikrarı tehdit ettiği: Deklarasyonun, bölgedeki barışı ve istikrarı tehdit ettiği ve Filistinliler ve İsrailliler arasında kalıcı bir çatışmaya yol açtığı da eleştiriler arasındadır.
Balfour Deklarasyonu, Ortadoğu'nun tarihi ve güncel siyasetinde önemli bir yere sahiptir. Deklarasyonun yarattığı etkiler ve tartışmalar günümüzde de devam etmektedir.
