DEMET İLCE / MUHABİR
Bu yıldızlar, kozmik tarih boyunca birçok kez Dünya'nın yörüngesini ve iklimini değiştirmiş olabilir. Yeni araştırmalar, konu gezegenimizin geçmişini anlamak olduğunda, bunun ne anlama geldiğini araştırıyor.
Dünyanın günümüzdeki iklim değişikliği insan kaynaklıdır, ancak diğer gezegenlerin çekimsel etkileri de gezegenimizin yörüngesini biraz değiştirerek uzun vadeli iklim kalıplarına neden olabilir. Araştırmalar, geçen devasa yıldızların da Dünya'nın yolunu değiştirebileceğini ve bu kozmik çekişlerin, araştırmacıların Dünya'nın yörüngesindeki geçmiş değişiklikler ile gezegenimizin iklimi arasındaki bağlantıları inceleme yeteneğini sınırlayabileceğini öne sürüyor.
Dünyanın güneş etrafındaki yolunun yönleri zamanla değişir. Örneğin, Jüpiter ve Satürn Dünya'yı çekerken, Dünya'nın yörüngesinin şekli yaklaşık her 100.000 yılda bir neredeyse dairesel ve eliptik olmak üzere değişir. Bu Milankovitch döngüsü, gezegenimizin ne kadar güneş radyasyonu aldığını etkiliyor, iklimimizi kısmen değiştiriyor ve bizi periyodik olarak buzul çağlarına gönderiyor.
Geriye doğru çalıştırılan simülasyonlar, gezegen yörüngelerindeki bu tür değişikliklerin belirlenmesine yardımcı olabilir. Ancak hava durumu tahminleri gibi, bu ölçümlerin doğruluğu da uzun zaman aralıklarında daha az doğru hale geliyor çünkü gezegenlerin yollarındaki belirsizlikler katlanarak artıyor. Bu nedenle, bilim adamları daha önce Dünya'nın yolunu yalnızca son 70 milyon yıl boyunca doğru bir şekilde tahmin edebileceklerine inanıyorlardı.
Bu tür simülasyonların bir kusuru daha var: Güneş sistemini bir balon olarak görüyorlar. Yine de Samanyolu'nun bir parçası olduğundan galaksiler arası ziyaretçileri oldukça düzenli olarak kabul etmektedir. Yıldızların Güneş'in 200.000 astronomik birim yakınından yaklaşık her milyon yılda yaklaşık 20 kez geçeceği tahmin ediliyor. (Bir astronomik birim veya AU, kabaca 93 milyon mil veya 150 milyon kilometreye veya yaklaşık olarak Dünya ile güneş arasındaki ortalama mesafeye karşılık gelir.) Aslında, Aralık 2023'te araştırmacılar böyle bir yıldızın bir milyar yıl sonra olabileceğini hesapladı. Şimdi Dünya'yı yörüngesinden fırlatarak muhtemelen onu genişleyen güneş tarafından tüketilmekten kurtaracağız.
Bu çalışma, aynı ekibin iki üyesine, geçmişte geçen bir yıldızın Dünya'nın yörüngesi üzerindeki etkilerini araştırmak için ilham verdi.
Arizona'daki Gezegen Bilimi Enstitüsü'nden kıdemli bir bilim adamı olan Nathan Kaib, "Simülasyonlarda güneş sisteminin yanından bir grup yıldızı uçurmaya başlarsak ne olacağını görmeye karar verdik" dedi. Kaib ve ortak yazar Fransa'daki Bordeaux Üniversitesi'nden gökbilimci Sean Raymond, güneş sistemindeki gezegenlerin yolları hakkında yüzlerce geriye dönük tahmin oluşturmak için bilgisayar modellerini kullandı. Araştırma 14 Şubat'ta The Astrophysical Journal Letters'da yayınlandı.
Her simülasyon, Dünya'nın dışmerkezliği (gezegenin yörüngesinin mükemmel daireden sapma miktarı) mevcut değerinden %10 değişene kadar yürütüldü ve bu noktadan sonra simülasyonlar güvenilmez hale geldi. Bazı senaryolarda araştırmacılar, güneşe benzer bir yıldızın Güneş'e 200.000 AU kadar yaklaşmasına izin verdi. Bir yıldız uçuşu dahil etmenin, tahmin zaman aralığını geçmişte 77 milyon yıldan sadece 62 milyon yıla indirdiğini buldular. Araştırmacılar ayrıca yıldızların gaz devlerini çekerek göksel bir domino etkisi yarattığını ve daha sonra Dünya'yı ittiğini keşfettiler.
Kaib ve Raymond daha sonra genelden özele doğru ilerlediler ve yalnızca 2,8 milyon yıl önce güneş sisteminin yanından geçen en yakın yıldıza odaklandılar: Güneş boyutundaki HD 7977. Hesaplamalar, HD 7977'nin muhtemelen güneşe yaklaşık 2,8 milyon yıl uzaklıktan yaklaştığını gösteriyor. 13.200 AU ancak 3.900 AU'ya kadar yaklaşmış olabilir. Eğer daha kısa olan mesafe doğruysa, araştırmacılar Dünya'nın yörüngesine ilişkin tahmin aralığının sadece 50 milyon yıla kadar indiğini keşfettiler; o zamandan sonra yörünge tahmin edilemeyecek kadar tuhaf hale geldi.
Bu kısaltılmış tahmin süresi penceresi, eski Dünya'nın iklimini inceleyen klimatologları şaşırttı, çünkü çoğu kişi, yaklaşık 56 milyon yıl önce küresel ısınmanın bir aralığı olan Paleosen -Eosen Termal Maksimumunun, Dünya'nın yörüngesinin gezegenimizi güneşe daha fazla yaklaştırdığı zaman meydana geldiğine inanıyordu. Ancak artık Dünya'nın izlediği yol artık güvenilir olmadığından iklimbilimcilerin jeolojik faktörler gibi başka nedenleri araştırması gerekiyor.
Araştırmanın bulgularının geleceğe yönelik de etkileri var. Kaib, bir sonraki beklenen yıldız ziyaretçinin, bundan 1,3 milyon yıl sonra Güneş'in 10.000 ila 15.000 AU'sunun yakınından geçecek olan Gliese 710 olduğunu söyledi. Ancak şunu da ekledi:
"Bu tedirginliğin Dünya'nın gelecekteki yörünge evrimini tahmin etme yeteneğimizi azaltıp azaltmadığı açık bir sorudur."
