Hollanda yerel mahkemesi Hollanda'nın İsrail'e F-35 savaş uçağı parçalarının satışının durdurulmasına hükmetmişti. İnsani ihlaller nedeniyle verilen bu karara rağmen Hollanda hükümetinin İsrail'e F-35 parçaları tedarik etmek için alternatif yollar aradığı belirtildi.
Kamu yayıncısı NOS’un haberinde, Hollanda’da geçici hükümetin, Dışişleri Bakanlığından İsrail'e F-35 parçaları tedarik etmek için alternatif yollar bulunması noktasında çalışma yapmasını istediği belirtildi.
Haberde, Lahey Temyiz Mahkemesinin yasağına karşın hükümetin İsrail'e F-35 parçaları tedarikini sürdürmek istediği, bu sevkiyatın doğrudan İsrail yerine ABD başta olmak üzere üçüncü ülkeler üzerinden ulaştırılmasının değerlendirildiği aktarıldı.
Dışişlerinin konuya ilişkin NOS’un sorularına verdiği yanıtta, teslimatın mahkeme tarafından yasaklandığının ABD’ye bildirildiği ve karara rağmen "İsrail'in gerekli F-35 parçalarına erişimini nasıl sürdürebileceğinin incelendiği" ifade edildi.
Dışişlerinin, alternatif olarak mahkeme kararıyla durdurulan silah satış lisansı yerine yeni bir lisans ile çözüme ulaşmayı da değerlendirdiği aktarıldı.
ABD menşeli F-35'lerin Avrupa dağıtım merkezinin Hollanda'nın güneyindeki Woensdrecht'te yer aldığına ve F-35 programındaki Avrupa ülkelerine ve İsrail'e sevkiyatların buradan yapıldığına dikkat çekildi.
UZMANLAR HUKUKA AYKIRI BULUYOR
Amsterdam Özgür Üniversitesi Hukuk Profesörü Galina Cornelisse, Hollanda'nın İsrail'e F-35 parçaları tedarik yollarını araştırmasının uluslararası hukuka aykırı olduğunu belirterek, "Eğer ülkenizdeki yargıç parça tedarikinin uluslararası hukuka aykırı olduğunu söylüyorsa, buna uymak zorundasınız." ifadelerini kullandı.
Amsterdam Üniversitesi ve Hollanda Savunma Akademisinde Savaş Hukuku Profesörü Marten Zwanenburg, F-35 parçalarının fiili sevkiyatının ve ihracatının durdurulmasıyla ilgili kararın oldukça ayrıntılı ve net olduğu ifade ederek, "Eğer nihai hedef İsrail ise ve ABD bir ara adımsa, o zaman bu yolun mahkeme kararını ihlal ettiğini söyleyebilirsiniz." değerlendirmesinde bulundu.
Utrecht Üniversitesi Uluslararası İnsancıl Hukuk Profesörü Jessica Dorsey de hem Hollanda'daki yerel mahkemelerin hem de Uluslararası Adalet Divanının Gazze'de ciddi uluslararası hukuk ihlalleri riskini teyit etmesine rağmen Hollanda'nın hala alternatif yollar aramasını "uluslararası hukuk sistemine bir darbe" şeklinde nitelendirdi.
Dorsey, Hollanda'nın, olası şekilde ABD üzerinden F-35 parçaları göndermesi durumunda, Amerikalılardan bunları İsrail'e götürmeyeceklerine dair güvence almak zorunda olduğunu hatırlatarak, aksi durumda bunun hem Silah Ticareti Anlaşması'nın hem de Avrupa Dış ve Güvenlik Politikası Direktifi'nin ihlali olacağı uyarısında bulundu.
İNSAN HAKLARI KURULUŞLARI F35 PARÇALARININ İHRACATININ DURDURULMASINI İSTEDİ
Hollanda’da insan hakları örgütleri Oxfam Novib, PAX ve The Rights Forum, Hollanda hükümeti aleyhine açtığı davada, İsrail'e F-35 parçalarının ihracatının, İsrail'in Gazze'de işlediği "muhtemel savaş suçlarına" Hollanda'nın ortak olması anlamına geldiği gerekçesiyle durdurulmasını istemişti.
İlk derece mahkemesinin 15 Aralık’taki kararında, Hollanda'nın, daha önce tesis edilen lisans kapsamında İsrail'e F-35 parçası satışını durdurmak zorunda olmadığı belirtilmişti.
Davayı açan İnsan hakları örgütleri kararı temyiz etmiş ve Lahey Temyiz Mahkemesinde 22 Ocak’ta yapılan duruşmada, Hollanda hükümetinin İsrail'e F-35 parçaları sevkiyatını durdurması talebini reddeden ilk derece mahkemesinin kararını bozmasını talep etmişti.
Hollanda devletinin avukatları ise Gazze'deki durumun henüz karmaşık olduğu, ülkenin ekonomik menfaatleri için F-35 satışının gerekliliği, ikili ilişkilerin önemi ve Hollanda yapmasa dahi diğer ülkelerin satmaya devam edeceği şeklindeki gerekçelerle İsrail'e F-35 parçaları gönderilmesini durdurma zorunluluğu olmadığını öne sürmüştü.
MAHKEME SATIŞIN DURUDURLMASINA HÜKMETMİŞTİ
Lahey Temyiz Mahkemesi, 12 Şubat’taki kararında, uluslararası insancıl hukuk ihlalleri sebebiyle İsrail’e F-35 savaş uçağı parçalarının satışının durdurulmasına hükmetmişti.
Kararda, İsrail'in Gazze’ye yönelik saldırılarında sivillere verdiği zararı yeterince dikkate almadığı kaydedilerek, Hollanda'nın İsrail'e F-35 parçalarının ihracatını yedi gün içinde durdurması gerektiği belirtilmişti.
Hollanda hükümeti, temyiz kararına itiraz ederek konuyu Hollanda Yargıtayına taşımıştı.
