Bono; devlet ve kurumsal firmalardan yatırımcıların sabit ya da değişken faiz oranları ile tayin edilen süre içerisinde kredi almış olduğunu belirten bir belgenin adıdır.
Bonoların bilinen ilk özelliği ise vadeleridir. Bonoların vadeleri 2 aydan az ya da 12 aydan fazla olamaz.
Bonolar şirket ya da devlet tarafından çıkarılırlar. Şirket ya da devletlerin finansman ihtiyaçlarının giderilmesini sağlama hedefiyle çıkarılan bonolar, belirli bir vadenin sonunda anaparaya eklenen faizle geri ödemesinin yapılması açısından, bankadan kredi kullanılması ile ciddi benzerliklere sahiptir. Çok daha yüksek faiz oranı uygulanan bonoya ise süper bono adı verilmektedir.
Prof. Dr. Sadi Uzunoğlu, dövizdeki ciddi dalgalanmanın cari açıktan kaynaklandığını dile getirerek “Kurda önlenemez bir yükseliş olursa Merkez Bankası mecburen faiz artırır ve o da yetmezse süper bono gibi enstrümanlar devreye girer” şeklinde konuştu. Benzer açıklamalarla süper bono konusu gündemde önemli yer edindi.
Super bono ilk ne zaman çıktı?
1994 senesinde Tansu Çiller başkanlığındaki DYP-SHP hükümeti, faiz oranlarını düşürme hedefiyle piyasaya yüksek miktarda para sürdü. Piyasaya sürülen para sonrasında beklenenin aksine yüksek likidite, faizi düşürmek yerine, dövize hücuma neden oldu.,
Hükümet, döviz satarak talebi düşüreceğini, paranın borsaya yönleneceğini ifade ediyordu fakat 52 milyon dolarlık hacmi olan borsa para çekmekte yetersiz kaldı. Bankalar yüksek devalüasyon olacağı beklentisiyle hareket edince piyasaya sürülen döviz, fiyatı düşürmedi tam tersine arttırdı. Dolar, birkaç ay içinde 8 bin liradan 42 bin liraya fırladı, 38 bin lira seviyelerinde de tutundu. Döviz rezervleri 7 milyar dolar iken Nisan 1994 tarihine gelindiğinde 3 milyar dolara düştü.
5 Nisan 1994 tarihinde hükümet, “enflasyonu hızla düşürmek, TL’de istikrar sağlamak” hedefiyle 5 Nisan Kararları’nı açıkladı.
Dengeleri düzeltmeden faiz oranlarını düşürme çabası, faizde çok daha yüksek bir artış ile netice kazandı. Dövize olan talebi kesmek ve kısa dönemli kamu borçlarını ödeyebilmek için hükümet mayıs ayında yüzde 400 faizli borçlanma kâğıtlarını piyasaya sürdü.
